Renta dla poszkodowanego

Przesłanki przyznania renty
W przypadku, gdy poszkodowany utracił częściowo lub
całkowicie zdolność do pracy zarobkowej i utrata ta ma charakter trwały
poszkodowany może żądać przyznania mu renty. Przepisy kodeksu
cywilnego w trzech przypadkach przewidują możliwość przyznania
poszkodowanemu renty od osoby odpowiedzialnej za szkodę i należą do
nich: utrata całkowitej lub częściowej zdolności do pracy zarobkowej,
zwiększenie się potrzeb poszkodowanego, zmniejszenie się widoków
powodzenia na przyszłość. Każda z tych okoliczności może stanowić
samodzielną podstawę zasądzenia renty, ale zazwyczaj splatają się one
ze sobą.
Konieczną przesłanką powstania prawa do renty jest, aby
następstwa uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia miały charakter
trwały co nie znaczy, że nieodwracalny. Renta może być czasowa (w
przypadku, gdy termin ustania następstw szkody osobowej może być
dokładnie ustalony), lub stała (w przypadku, gdy następstwa szkody są
długotrwałe i nie da się określić terminu ich ustania, bądź mają charakter
nieodwracalny).
Celem renty z art.444§2 k.c. jest wynagrodzenie szkody przyszłej.
Ma ona wyrównać szkodę w postaci utraty wszelkich korzyści
majątkowych, jakie poszkodowany osiągnąłby w przyszłości, gdyby nie
doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Dla powstania prawa do
renty z art.444§2 k.c. następstwa uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia
muszą mieć charakter trwały, w przeciwnym razie powstała szkoda
podlega naprawieniu nie w drodze przyznania renty, lecz w drodze
odszkodowania w postaci utraconego zarobku ( art.444§1 k.c.).27 Przy ustalaniu renty na rzecz poszkodowanego istotne znaczenie
ma okoliczność czy pracował on zarobkowo w chwili wypadku. Jeśli w
chwili wypadku poszkodowany nie pracował, nie stanowi to podstawy
do oddalenia roszczenia o rentę. Jednak poszkodowany musi w tej
sytuacji udowodnić, iż podjąłby pracę, gdyby nie doznał szkody.
W przypadku, gdy poszkodowanemu przysługuje renta z
ubezpieczenia społecznego osoba odpowiedzialna za szkodę będzie
zobowiązana do świadczenia na rzecz poszkodowanego renty
uzupełniającej. Gdy poszkodowanemu nie przysługuje renta z
ubezpieczenia społecznego to osoba odpowiedzialna za szkodę będzie
zobowiązana świadczyć pełną rentę.
O wysokości renty decyduje porównanie zarobków
poszkodowanego przed i po szkodzie. Renta uzupełniająca stanowi
różnicę między średnią zarobków netto przed powstaniem szkody a
otrzymaną rentą z ubezpieczenia społecznego. W przypadku, gdy
poszkodowany prowadził działalność gospodarczą o wysokości ustalonej
renty decyduje osiągany dotąd dochód z tej działalności po potrąceniu
podatków i ewentualnych kosztów amortyzacyjnych.28
Jeżeli szkody doznała niepracująca żona, prowadząca
gospodarstwo domowe i wychowująca dzieci, to utrata przez nią
zdolności do pracy zarobkowej uzasadnia przyznanie jej renty równej
nakładowi jej pracy, bez względu na to, czy usługi przez nią świadczone
wykonują osoby do tego zobowiązane, czy inne osoby za
wynagrodzeniem.29 Podstawą wymiaru renty powinny być wszelkie dochody
poszkodowanego, w tym także zarobki uboczne, mające charakter stały,
powtarzający się.30
Zgodnie z orzecznictwem do zarobków nie zalicza się diet,
ponieważ pokrywają one zwiększone koszty utrzymania i pobytu
pracownika w podróży służbowej (poza miejscem jego pracy), na ten cel
są przeznaczone i stosownie do tego określone co do wysokości. Ulegają
one zatem w czasie podróży zużyciu i tym samym nie stanowią i nie
mogą stanowić utraconego zarobku pracownika, zarobku podlegającego
wyrównaniu przez przyznanie renty odszkodowawczej. Możliwość
zaoszczędzenia w podróży służbowej niektórych wydatków,
pokrywanych z diet, zgodnie z ich przeznaczeniem, również nie stanowi
utraconego zarobku, a tym samym szkody, która by podlegała
naprawieniu.31
Podobne stanowisko przyjął SN32 odnośnie napiwków: Podstawą
wyliczenia renty mogą być tylko utracone zarobki, napiwki zaś nie mają
charakteru zarobków. Jest to swoistego rodzaju dochód, lecz pobieranie
go w naszych warunkach ustrojowych nie jest powszechnie
akceptowanym zwyczajem.
W przypadku częściowej utraty zdolności do pracy poszkodowany
powinien wykorzystać uszczuploną zdolność do pracy i dołożyć starań w
celu podjęcia pracy. Poszkodowany nie ma obowiązku podjęcia każdej
pracy. Jednak nieuzasadniona odmowa podjęcia pracy może być uznana
jako przyczynienie się poszkodowanego do zwiększenia szkody i stanowić podstawę do obniżenia renty. Tak też SN w swoim
orzeczeniu.33
Na wysokość renty (jej obniżenie) może wpłynąć także odmowa
poszkodowanego poddania się operacji w celu przywrócenia w całości
lub częściowo zdolności do pracy. Tak też SN w swoim orzeczeniu34:
Odmowa poszkodowanego poddania się wypróbowanemu i powszechnie
stosowanemu zabiegowi lekarskiemu, przynoszącemu z reguły pomyślne
wyniki i poprawę stanu zdrowia oraz zdolność do samodzielnego
utrzymania Si, powinna opierać się na motywacji zrozumiałej
przynajmniej dla specjalistów i znajdującej oparcie w rzeczywiście
występujących reakcjach organizmu ludzkiego, jeżeli ma wywrzeć
wpływ na ocenę zakresu odpowiedzialności sprawcy szkody.
Roszczenie o rentę z powodu utraty zdolności zarobkowej nie
przysługuje osobie, która w chwili orzekania o rencie ze względu na
wiek nie jest zdolna do pracy zarobkowej.35 Dotyczy to w szczególności
dzieci, osób starszych lub niepełnosprawnych.
Renta z tytułu zwiększonych potrzeb poszkodowanego ma
wyrównać szkodę w postaci stałych wydatków na ich zaspokojenie np.
koszty zapewnienia opieki, przejazdy osoby niepełnosprawnej, stałe
koszty leczenia. Renta taka należy się poszkodowanemu bez względu na
to, czy rzeczywiście ponosi te wydatki. Wystarcza tu samo istnienie
zwiększonych potrzeb. Tak też SN w swoim orzeczeniu36: Przyznanie
renty z tytułu zwiększonych potrzeb na podstawie art.444§2 k.c. nie jest
uzależnione od wykazania, że poszkodowany te potrzeby faktycznie zaspokaja i ponosi związane z tym wydatki. Do przyznania renty z tego
tytułu wystarcza samo istnienie zwiększonych potrzeb jako następstwo
czynu niedozwolonego.
Przy obliczaniu renty z tytułu zwiększonych potrzeb sąd nie jest
zobowiązany do zachowania drobiazgowej dokładności.37
Roszczenie o rentę z tytułu zwiększonych potrzeb jest
roszczeniem samodzielnym, odrębnym od roszczenia o
zadośćuczynienie za doznaną krzywdę (art.445 k.c.) i powinno być
uwzględnione niezależnie od tego drugiego.38
Renta przysługująca małoletniemu z tytułu zwiększonych potrzeb
ulega zmniejszeniu o kwotę wypłaconego zwiększonego zasiłku
rodzinnego.39
Renta również należy się w przypadku zmniejszenia się widoków
powodzenia na przyszłość poszkodowanego. Przesłanka ta zachodzi, gdy
nastąpiła strata korzyści majątkowych, jakie poszkodowany mógłby
osiągnąć dzięki swoim indywidualnym możliwościom (wysokim
kwalifikacjom, talentom), gdyby nie nastąpił uszczerbek na zdrowiu.
Przesłanki zmniejszenia się widoków powodzenia w przyszłości
lub zwiększonych potrzeb nie mają charakteru samodzielnych podstaw
do żądania specjalnej renty z tego tytułu. Należą one do ogółu
elementów, które powinien mieć sąd na uwadze przy określaniu
wysokości jednej „odpowiedniej” renty z art.444§2 k.c.40 Zmniejszenie widoków powodzenia na przyszłość jako podstawę
do zasądzenia renty należy oceniać według realnych możliwości
poszkodowanego istniejących w chwili powstania zdarzenia
wywołującego szkodę.41
Prawo do bieżącej renty odszkodowawczej - jako uprawnienie
ściśle z osobą poszkodowanego związane i tylko zaspokojeniu jego
interesu służące - gaśnie ze śmiercią uprawnionego i do spadku po nim
nie należy. Nie dotyczy to jednak rat zaległych (za czas do śmierci
uprawnionego). Należność z tego tytułu jest wierzytelnością
spadkodawcy i przechodzi na jego spadkobierców na zasadach
ogólnych.42

27 Orzeczenie SN z dn. 13.10.1971 r., I CR 420/71, niepubl.
28 Orzeczenie SN z dn. 18.11.1980 r., IV CR 464/80, niepubl.
29 Orzeczenie SN z dn. 22.11.1980 r., IV CR 464/80, Gazeta Prawnicza 1981, nr 7- 8.
30 Orzeczenie SN z dn. 2.01.1962 r., IV CR 769/61, OSNIC 1963/3, poz. 60.
31 Orzeczenie SN z dn. 7.06.1974 r., I CR 423/74, OSNCP 1975/5, poz. 83.
32 Orzeczenie SN z dn. 8.10.1980 r., IV CR 383/80, OSNCP 1981/5, poz. 84.
33 Orzeczenia SN z dn. 14.12.2004 r., II CR 249/04, niepubl.
34 Orzeczenia SN z dn. 11.01.1978 r., III PR 183/77, OSPiKA 1979/1, poz. 17.
35 Uchwała SN z dn. 17.06.1963 r., III CO 38/62, OSNCP 1965/2, poz. 21.
36 Orzeczenia SN z dn. 28.11.1972 r., I CR 534/72, niepubl.
37 Orzeczenie SN z dn. 12.12.1956 r., II CR 459/56, OSN 1958/2, poz. 67.
38 Orzeczenie SN z dn. 19.09.1967 r., I PR 285/67, OSNCP 1968/3, poz. 55.
39 Orzeczenie SN z dn. 23.10.1979 r., III CZP 66/79, OSNCP 1980/3, poz. 49.
40 Orzeczenie SN z dn. 03.12.1970 r., I PR 427/70, niepubl.
41 Orzeczenia SN z dn. 31.10.1966 r., II CR 372/66, niepubl.
42 Orzeczenie SN z dn. 31.10.1966 r., II CR 361/66, niepubl.


www.odszkodowania24.eu