Roszczenie z art. 446 § 3 k.c. przysługuje „najbliższym członkom
rodziny zmarłego”. Należy do nich zaliczyć takie osoby, których
sytuacja życiowa kształtowała się w pewnej zależności od zmarłego.
Chodzi tu zatem w pierwszej kolejności o małoletnie lub niesamodzielne
dzieci i małżonka, pozostających ze zmarłym we wspólnym ognisku rodzinnym. Istotne jednak jest to, że o tym, kto jest najbliższym
członkiem rodziny zmarłego, decyduje układ faktyczny stosunków
rodzinnych pomiędzy zmarłym a tymi osobami53.
Jak wynika z treści art. 446 § 3 k.c. uprawniony musi być
członkiem rodziny. Chodzi tu o pojęcie rodziny, jako pewnej komórki
związanej zarówno więzami uczuciowymi, jak i wspólnością
gospodarczą, gdyż tylko członkowie takiej komórki mogą odczuć
znaczne pogorszenie swej sytuacji życiowej wskutek zgonu
poszkodowanego. Ocena, kto jest najbliższym członkiem rodziny, zależy
od okoliczności, niekoniecznie za takiego członka rodziny uznany być
musi najbliższy krewny. Decydować tu będzie bliskość kontaktu danego
członka rodziny ze zmarłym, stopień łączących ich uczuć, powiązania
gospodarcze. Te elementy przeważają nad bliskością pokrewieństwa54.
Także SN w swoim orzeczeniu55 wyjaśnił, że konkretyzacja tego, kto jest
w danym wypadku najbliższym członkiem rodziny, należy do sądu
orzekającego.
Zgodnie z tym stanowiskiem macocha może być uznana za osobę
będącą najbliższym członkiem rodziny zmarłego, gdy uzasadniają to
pozytywnie ocenione w świetle zasad współżycia społecznego stosunki
łączące macochę i pasierba. Zapatrywanie to umacnia wprowadzenie
w art. 144 k.r.o. wzajemnych obowiązków alimentacyjnych między
pasierbem a macochą.
Do osób uprawnionych można też zaliczyć wnuka, gdy był on
wychowywany i utrzymywany przez dziadków. Potwierdza to SN w orzeczeniu z dnia 5.08.1970 r.56, w którym stwierdza: jeżeli dziecko
pozamałżeńskie było wychowywane i utrzymywane przez dziadków, to
okoliczność, że matka żyje i jest zdolna do alimentacji dziecka, nie stoi
na przeszkodzie do uznania, iż śmierć dziadka znacznie pogorszyła
sytuację życiową dziecka, oraz do zasądzenia na rzecz tego dziecka
odszkodowania przewidzianego w art. 446 § 3 k.c.
Osobą uprawnioną jest też dziecko poczęte w chwili śmierci ojca,
ale urodzone po jego śmierci. Nasciturus ma warunkową zdolność
prawną i jeśli urodzi się żywe musi być traktowane na równi z dziećmi
urodzonymi przed śmiercią ojca. Nie ulega wątpliwości, że wskutek
śmierci ojca nastąpiło znaczne pogorszenie jego sytuacji57.
Dyskusyjna jest w doktrynie możliwość przyznania
odszkodowania konkubinie, wychowankom zmarłego, jego narzeczonej.
Jedni autorzy uważają, że do rodziny w rozumieniu przepisu art. 446 § 3
k.c. należy też zaliczyć wychowanków, narzeczoną, konkubinat, jeżeli
ma on charakter dostatecznej trwałości i cechuje się dostatecznie silną
wspólnością gospodarczą. Natomiast inni twierdzą, że do rodziny nie
należy: konkubinat, wychowankowie zmarłego, narzeczona i z tego
względu nie są oni osobami uprawnionymi na podstawie art. 446 § 3 k.c.
53 G. Bieniek (w:), op. cit., s. 423.
54 S. Garlicki, op. cit., s. 474.
55 Orzeczenie SN z dn. 10.12.1969, III PRN 88/69, OSNCP 1970/9, poz. 160.
56 Orzeczenie SN z dn. 5.08.1980 r., II CR 313/70, OSNCP 1971/3, poz. 56.
57 Orzeczenie SN z dn. 4.04.1996 r., II PR 139/66, OSNCP 1966/9, poz. 158.
www.odszkodowania24.eu
Każdy z nas zna kogoś, komu przytrafił się wypadek w pracy, wypadek komunikacyjny czy wypadek w rolnictwie lub, co zdecydowanie gorsze, sam znalazł się w roli ofiary. Wiele jednak osób nie ma pojęcia, że za każdy wypadek przysługuje odszkodowanie. Między innymi w tym zakresie można liczyć na pomoc specjalistów od odzyskiwania odszkodowań, tj. kancelarii odszkodowawczych.
