W zależności od zastosowania noże dzielimy na bojowe, taktyczne, survivalowe, myśliwskie, robocze, noże kuchenne, noże do rzucania i do jedzenia.
Ze względu na zamocowanie ostrza dzielimy noże na te z głownią stałą i składaną. W tym drugim przypadku mówimy o nożu składanym, nazywanym folderem.
Nożem nazywamy również narzędzia wykorzystywane do maszynowej obróbki skrawaniem, gdzie w zależności od jej rodzaju mamy do czynienia z nożami tokarskimi, strugarskimi lub dłutowniczymi.
Jeżeli nóż posiada stałą głownię, jego główne elementy to ostrze, rękojeść, jelec, zbrocze i głownia właśnie.
Najczęściej spotykamy się jednak z nożami kuchennymi, ponieważ znajdują się w każdym domu i są w codziennym użyciu. Według definicji nóż kuchenny to jeden z ręcznych przyborów, sztućców. Używany zarówno do przygotowywania potraw, jak i do ich konsumpcji.
Noże kuchenne równią się od siebie wielkością oraz wyprofilowaniem, ze względu na ich przeznaczenie. Jeden z nich, określany jako „nóż szefa kuchni” (nóż francuski) to narzędzie uniwersalne. Dzięki wielkości i odpowiedniemu zakrzywieniu pozwala na wprawne, szybkie cięcie. Ich rozmiar to przeważnie od piętnastu do trzydziestu centymetrów. Najbardziej popularny jest jednak dwudziestocentymetrowy.
Noże do chleba charakteryzują się ostrzem zakończonym ząbkami. Rozmiar ostrza to najczęściej od piętnastu do dwudziestu pięciu centymetrów. Na genialny pomysł „ząbków” wpadł Franz Güde, w latach trzydziestych dwudziestego wieku.
Noże do filetowania wykorzystywany jest najczęściej do oddzielania mięsa od kości lub skóry. Ma on cienkie i elastyczne ostrze niewielkiej długości – od dwunastu do piętnastu centymetrów.
Tasak natomiast, zaliczany jest również do noży, mimo iż noża raczej nie przypomina. Jest dużych rozmiarów, ma prostokątny kształt i jest ciężki. Służy to ucinania mięsa, nawet z kością. Jeżeli ktoś zastanawiał się nie raz, jakie zastosowanie w siekaniu ma charakterystyczna dziurka na końcu masywnego ostrza, odpowiedź brzmi – żadne. Jej przeznaczeniem jest tylko ułatwienie zawieszenia tasaka, w momencie gdy nie jest on używany.
Najważniejszą cecha każdego noża jest to, aby był on dobrze naostrzony. Tylko wówczas spełnia bowiem swoje funkcje i ułatwia przygotowanie potraw.
