Psychologia poznawcza jest dziedziną psychologii, w której ogromną rolę odgrywają procesy poznawcze, które służą do tworzenia i modyfikowania wiedzy o otoczeniu. Procesy przetwarzania informacji odbierają informacje z otoczenia, przechowują je i przekształcają a następnie wyprowadzają z powrotem do otoczenia. Objawia się to po prostu reakcją w postaci zachowania. Jak widać psychologia poznawcza jest szalenie ciekawą dziedziną wiedzy i wiąże się z nią wiele ciekawostek. Systemem poznawczym jest oczywiście nasz umysł. Dlatego właśnie można powiedzieć, że psychologia poznawcza bada funkcjonowanie naszych umysłów.
A oto kolejne ciekawostki: psychologia poznawcza na początku swojej kariery nazywana była psychologią eksperymentalną. Dlaczego? Otóż wiązało się to z licznymi eksperymentami naukowymi charakterystycznymi dla tej dziedziny. Wiele hipotez było stawianych i weryfikowanych za pomocą właśnie eksperymentów. Psychologia poznawcza przyjęła swoją właściwą nazwę dopiero w 1967 roku. To właśnie wówczas został wydany pierwszy podręcznik z zakresu psychologii poznawczej. Podręcznik ten został napisany przez Ulrica Neissera. Książka opisuje proces poznawania przez człowieka rzeczywistości.
Psychologia poznawcza wypracowała różne sposoby myślenia, które tłumaczą zachowanie kobiet, mężczyzn, dzieci. Pewna koncepcja tłumaczy nasze zachowanie instynktami i popędami. Instynkty i popędy spełniają tutaj rolę mechanizmów psychicznych. Psychologowie poznawczy skłaniający się ku tej koncepcji twierdzą, że pewne zachowania typu bodziec – reakcja ukształtowały się na etapie ewolucji. Koncepcja ta ma więc wiele wspólnego z psychologią ewolucyjną.
Inna koncepcja stawia tezę, że nasze zachowanie jest związane jest z jakąś siłą, biologiczną energią, która dąży do harmonii w przyrodzie. Owa koncepcja ma z kolei wiele wspólnego z psychologią dynamiczną.
Inne koncepcje starają się wyjaśniać nasze zachowanie bahawioryzmem.
Podejście poznawcze w wyjaśnianiu funkcjonowania człowieka jest bardzo powszechne i stanowi bazę do rozwoju takich dziedzin jak psychologia rozwojowa, psychologia społeczna, psychologia kliniczna. Taki sposób myślenia wykracza często też poza samą psychologię dotykając innych dziedzin wiedzy, takich jak biologia, medycyna. Podejście poznawcze odgrywa również ważną rolę w psychoterapii.
