Stereotypy? Kryzys rodziny? Transformacja kulturowa i feminizm kobiet czy może brak wiedzy są przyczyną tej gloryfikacji?
Wśród czynników warunkujących prawidłowe wzrastanie dziecka w rodzinie konieczne jest uwzględnienie właściwie pełnionej roli ojca. Ojciec od najwcześniejszych chwil życia dziecka jest dla niego modelem, dostarczającym wzorów osobowych i jednocześnie oczekującym od dziecka zachowań społecznie aprobowanych. Stawia mu wymagania i kocha w nim te cechy, które wskazują, że będzie ono w przyszłości zdolne pokonywać trudności życiowe i będzie człowiekiem mężnym i szlachetnym. Miłość ojcowską charakteryzują cechy jak: warunkowość, roszczeniowość, krytycyzm. Dziecko musi spełniać określone wymagania, by zasłużyć na miłość ojca, który nie kocha dziecka tak jak matka, za to, że jest, ale dlatego, że spełnia jego oczekiwania. Krytycyzm ojca i stawianie dziecku wymagań jest wyrazem troski o dobry rozwój dziecka i ma za cel, odpowiednio przygotować go do życia w społeczeństwie. Ojciec, który dobrze wypełnia swoją funkcję w rodzinie, daje dziecku oparcie i poczucie stabilności. Słaba więź emocjonalna ojca z dzieckiem jest często przyczyną nasilenia się lęku mającego wpływ na powstawanie różnych postaci zaburzeń.
Dzieci pozbawione opieki ojcowskiej (odczuwające jej niedostatek) mają ukształtowane negatywne cechy osobowości, a przede wszystkim wykazują różne zaburzenia związane z przystosowaniem do pełnienia ról społecznych (np. ucznia, kolegi). Mają trudności w przystosowaniu się do wymagań panujących w grupie i trudno im nawiązać pozytywny kontakt z rówieśnikami. Wyrażają one własne stany emocjonalne w sposób otwarcie wrogi. Nie uznają autorytetów, cechuje je mniejsza samodzielność i aktywność. Często są odtrącone przez grupę. Do wymienionych zachowań dochodzą także inne, również nieprawidłowe: nadpobudliwość, agresywność (często kierowana także przeciwko sobie), stany depresji, lękliwość, brak poczucia bezpieczeństwa. Występując w rolach uczniów, nie potrafią sprostać stawianym obowiązkom i często przeżywają niepowodzenia szkolne. Dzieci te cechuje zaniżona samoocena, brak wiary we własne możliwości, lęk przed podejmowaniem określonych zadań w obawie przed niepowodzeniem, niskie aspiracje, mało ambitne lub całkowity brak celów na przyszłość.
Ojciec dodaje specyficznie żeńskich i męskich elementów do tworzenia się zarówno męskiej, jak i kobiecej ekspresji poprzez własne zachowanie się, odpowiednie nagradzanie, okazywanie pochwały, aprobaty. Brak identyfikacji dziecka z ojcem, wskutek braku pozytywnych więzi między nimi, prowadzi do braku akceptacji roli własnej płci i zachowań z nią związanych, co w konsekwencji uwidoczni się w nieumiejętności podjęcia i wypełnienia ról małżeńskich i rodzicielskich. Dla synów ojciec stanowi wzór męskiego postępowania. Dziecko płci męskiej nie mając w rodzinie odpowiedniego wzorca typowo męskiego zachowania się, tworzy sobie zupełnie spaczony obraz cech „prawdziwego mężczyzny”. Obraz ten ma przede wszystkim nadmierną liczbę atrybutów agresywnych. Dla dziewczynek jest wzorem osobowym mężczyzny, z którym kiedyś będą chciały połączyć swe życie. Dziewczynki wychowywane bez udziału ojców mają mniejsze szanse na pomyślne wywiązywanie się z roli żony i matki dzieci płci męskiej ponieważ zdolność kobiety do nawiązania więzi uczuciowej i, co za tym idzie, do udanego związku z mężczyzną, jest bezpośrednio związana z jej stosunkiem do ojca.
Dzieci, które wychowują się bez ojca lub też wychowuje je ojciec wykazujący niezbyt dojrzałą postawę, nie osiągają nigdy takiego stopnia dojrzałości społecznej, aby odczuć konieczność zdobycia miłości ojcowskiej, a w konsekwencji mogą pozostać ludźmi niedojrzałymi społecznie. W miarę swego rozwoju dziecko nie zadowala się matczyną miłością i zaczyna poszukiwać miłości ojcowskiej. Dobry ojciec, charakteryzujący się niestrudzoną cierpliwością i zainteresowaniem sprawami dziecka, może zrobić bardzo wiele dla jego intelektualnego, emocjonalnego i społecznego rozwoju.
Wpływ ojca na rozwój intelektualny dziecka został w literaturze psychologicznej szeroko udokumentowany wynikami licznych badań empirycznych. Do najważniejszych aspektów tych badań należą: wpływ ojca na poziom aspiracji i stopień rozwoju potrzeby osiągnięć, na wyniki w nauce szkolnej, i na właściwości myślenia dziecka. Z badań tych wynika, iż ojciec w zasadniczy sposób wpływa na powstanie i odpowiednie rozwinięcie u dziecka potrzeby osiągnięć, właściwego stosunku do nauki szkolnej, a także wywiera poważny wpływ na rozwój postawy twórczej dziecka.
Ojciec, będący łącznikiem między rodziną a światem zewnętrznym, pełni często wobec dziecka rolę przewodnika w odkrywaniu świata poza domem rodzinnym, i to zarówno świata fizycznego, materialnego, gdy wprowadza do niego dziecko i zapoznaje z nim w trakcie wspólnych zabaw, wycieczek, spacerów i związanych z tym dialogów, jak też i świata społecznego, świata ludzi, grup i organizacji społecznych. Ojciec uczy dziecko orientować się w różnych układach międzyludzkich, w prawach, obowiązkach i normach regulujących życie ludzkie, w koniecznych wymaganiach i ograniczeniach, jakim musi poddać się jednostka dla realizacji dobra wspólnego. Ojciec wdraża dziecko w samodyscyplinę, kształtuje w nim umiejętność odraczania swoich teraźniejszych potrzeb w imię dalekosiężnych celów. Motywując dziecko do panowania nad sobą, kontrolowania swoich popędów, uodparnia je na znoszenie bólu i przykrości, tym samym wyrabiając w nim takie cechy jak cierpliwość i męstwo. Ojciec pobudza też aktywność dziecka, skłania je do zajmowania postawy czynnej, do szlachetnej walki o ideały i prawdziwe wartości, uczy śmiałego a jednocześnie rozważnego i roztropnego wychodzenia naprzeciw światu i ludziom, podejmowania inicjatyw i szukania nowych rozwiązań, zachęca je do twórczości. Ojciec w szczególny sposób swoim oddziaływaniem na dziecko otwiera je na sprawy i problemy szerszego środowiska: zakładu pracy, wioski, miasta, Kościoła. W sposób umiejętny wprowadza dziecko w życie szerszych społeczności.
Męski styl wychowawczy różni się od kobiecego.
- ojciec jest bardziej bezpośredni i szczery w kontakcie z dzieckiem; łatwiej niż matka nazywa rzeczy po imieniu, a w dialogu z potomstwem szybciej przechodzi do konkluzji i zachowuje trzeźwość myślenia,
- ojciec nie boi się powiedzieć: Radź sobie sam; nie waha się poprosić dziecko, aby samodzielnie próbowało zatroszczyć się o swoje sprawy,
- ojciec nie jest skłonny do obniżania poprzeczki; męski instynkt wychowawczy nakazuje stawiać dziecku wysokie wymagania,
- ojciec nie boi się poszanowania własnych wymagań; matczyny kodeks wychowawczy stawia dziecko na pierwszym miejscu, bezgraniczne matczyne poświęcenie prowadzi do niebezpiecznego samozacierania się potrzeb kobiety, tymczasem ojcostwo żąda wzajemności w relacji,
- ojciec traktuje dziecko jako istotę zdolną do rozumienia; ojciec traktuje dziecko jako osobę niezależną, nie utożsamia się z nią tak głęboko jak matka – taka sytuacja niejako zmusza potomstwo, by w obecności ojca jasno wyrażać, czego potrzebuje,
- ojciec pomaga w podejmowaniu odpowiedzialności; nie próbuje chronić dziecka przed konsekwencjami własnych czynów (jak potrafi to czynić matka), lecz pomaga mu znieść je z godnością,
- ojciec łatwiej dostrzega w dziecku wady; tym samym szybciej pozbywa się obrazu „dziecka upragnionego” (czyli takiego, jakim chciałby je widzieć) na rzecz akceptowania „dziecka rzeczywistego” (takiego, jakim ono jest),
- ojciec konfrontuje dziecko z rzeczywistością; pokazuje dziecku adekwatny obraz świata, a nie prezentuje jako idealistyczną utopię bądź też jako złowrogi i zagrażający (jak to często czynią matki, by chronić swoje dzieci).
Ojcostwo jest złożoną strukturą, która wraz z przemianami kulturowymi, ekonomicznymi i społecznymi ulega licznym transformacjom. Jednakże bez względu na formę i sposób realizacji funkcji ojcowskich, konieczność uczestnictwa ojca w procesie wychowania dzieci jest jedną z podstawowych prawd pedagogicznych popartą licznymi badaniami naukowymi.
Ojciec ma do spełnienia w rozwoju dziecka specyficzną, niezwykle ważną i trudną funkcję, której w żadnym przypadku nie zastąpi nawet najlepsza matka. Obecność ojca w rodzinie, jego aktywny udział w jej życiu, a zwłaszcza w wychowaniu stanowią klucz do prawidłowego rozwoju psychicznego i dobrego przystosowania społecznego dziecka.
23 czerwca-Dzień Taty...może zechcesz podziękować mu za to, że jest?
