Kuchnia chińska jest najstarszą sztuką kulinarną, ma ona tak ogromny potencjał, że wpływa na kuchnie wszystkich kontynentów. Chińszczyzna - potocznie mówiąc to druga, po kuchni francuskiej, najdoskonalsza forma sztuki kulinarnej. Składa się na nią około 60 sposobów przyrządzania potraw na ogniu, w tym około 30 sposobów smażenia oraz około 80 sposobów cięcia, w tym siekanie, szatkowanie, filetowanie, tranżerowanie, cięcia ukośne, pchane, pociągane, pionowe, z toczeniem, kolebkowe itp. oczywiście pod innymi chińskimi nazwami.
Bogactwo składników tkwi w położeniu geograficznym Chin oraz klimacie. Dostęp do rzek, mórz i oceanu, a także niziny, góry, nieco lasów sprawiają, że sztuka kulinarna staje się niesamowicie obszerna i trudna do opanowania.
Poza tym w chińskiej kulturze przywiązuje się ogromne znaczenie do jedzenia. Chińczycy uważają, że naród, który nie posiada kultury, nie potrafi odróżnić smaków, a co za tym idzie nie umie gotować. Zatem cywilizacja jest ściśle związana z jedzeniem.
Ogromną rolę odgrywa ryż - zboże jest podstawą każdego posiłku kuchni chińskiej od czasów dynastii Shang (1554-1045 p.n.e.). Przeciwieństwem ryżu jest cai (dosł. warzywa), czyli wszystko poza ryżem i mąką. Kontrast pomiędzy fan i cai jest zgodny z zasadami równowagi i harmonii opartymi na Yin i Yang, które odnoszą się do codziennego życia. Większość warzyw i owoców to produkty Yin, najczęściej wilgotne i miękkie, o działaniu chłodzącym, odżywiające żeński pierwiastek natury człowieka. Produkty Yang, smażone i pikantne, z czerwonym mięsem, rozgrzewają i odżywiają męską część natury. Każdy posiłek powinien tworzyć harmonię smaków, ale musi być także zachowana równowaga pomiędzy pokarmami o działaniu chłodzącym i rozgrzewającym. Fan zawsze miało większe znaczenie niż cai.
Trwający całe tysiąclecia rozwój chińskiej sztuki kulinarnej był procesem nieustannego próbowania i ulepszania, wytrwałym poszukiwaniem coraz bardziej wyrafinowanych i doskonałych potraw. Nigdy nie zagubiono przy tym pierwotnego charakteru tej kuchni - jej podstawowe założenia są absolutnie ponadczasowe.
Połączenie chińskiej tradycji kulinarnej z najnowszą wiedzą z dziedziny medycyny znane jest nie od dziś. Zdrowy sposób odżywiania jest bowiem od dawna elementarną częścią składową chińskiej medycyny. Kuchnia chińska próbuje dostosować potrawy pod względem składników i sposobu ich przyrządzania do panującej aury i aktualnego stanu fizycznego organizmu. Tak więc zielony ogórek wspiera funkcje wątroby i jelit, podobnie jak biała cebula, która dodatkowo dzięki swojej ostrości pobudza również czynności płuc. Na serce i ciśnienie krwi dobrze działają czerwone i lekko kwaśne pomidory. Słodkie potrawy działają korzystnie na funkcjonowanie śledziony i trzustki, słone natomiast na nerki i pęcherz.
Sztuka gotowania jest w Chinach ściśle powiązana z chińską filozofią - z wiarą w harmonię, istnienie naturalnej równowagi między siłami przyrody oraz harmonijnego związku między otaczającymi nas przedmiotami. Tradycją jest posługiwanie się przy stole pałeczkami. Pałeczki upowszechniły się w Chinach około roku 3000 p.n.e..
Kuchnia Pekińska - kuchnia północnych Chin wywodzi się z trzech zupełnie odmiennych źródeł: chińskiego muzułmanizmu, tradycji kulinarnych dworu cesarskiego oraz miejscowych, regionalnych zwyczajów żywieniowych. Dla kuchni pekińskiej charakterystyczne jest spożywanie bułeczek gotowanych na parze i makaronu. Ryż spożywa się bardzo rzadko. Popularną potrawą z makaronem jest Cza Ciang Mein, którą można porównać z włoskim spaghetti. Chińskie danie różni się jednak dodatkami: posiekanymi surowymi jarzynkami, kiełkami fasoli mung i kwaszonymi ogórkami. Podstawowe produkty pekińskiej kuchni - to mięso baranie i jagnięce, kaczki, krewetki i kraby. Z warzyw preferuje się białą kapustę, marchew, rzodkiew, szpinak, sałatę i pomidory. Nie stroni się od przypraw: czosnku, imbiru, octu, pieprzu i cebuli. Charakterystyczne dla tego regionu są pożywne sosy oraz dania mięsne, jak też naleśniki i knedle.
Kuchnia Kantońska. Kuchnia południa. Z uwagi na cieplejszy klimat, potrawy są bardziej wymyślne. Kanton może się poszczycić najbardziej wyrafinowaną kuchnią w Państwie Środka. Sporo w niej owoców, które wchodzą w skład potraw takich jak: skrzydełka kurze w sosie mandarynkowym, kura w stu kwiatach, śliwki suszone z wieprzowiną gotowaną na parze. W prowincji tej łowi się dużo ryb. Krewetkami i krabami nadziewa się mięso, a potrawy zawierające płetwy rekina, kalmary i wodorosty należą do dań powszechnie podawanych. W miejscowej kuchni istnieje specjalny sposób przyrządzania ryb morskich: smaży się je w dużej ilości oleju, dodając imbir i cebulę. Tak przygotowane kawałki ryby jada się maczając je w specjalnych sosach: chili, hoisin (lekko pikantny sos jarzynowy), musztardowym, sojowym oraz ketchupie z dodatkiem siekanego świeżego imbiru, czosnku i cebuli dymki. Mieszkający tutaj ludzie lubią potrawy gotowane krótko i oszczędnie przyprawiane, aby zachował się w nich naturalny smak użytych składników. Spożywa się raczej ryż niż makaron.
Kuchnia Szanghajska. Kuchnia wschodu. Duży wpływ na charakter tej kuchni ma bogactwo akwenów. Niektóre prowincje wschodnie graniczą z morzem, znajduje się tutaj wiele jezior oraz dolny bieg rzeki Jangcy. Cały region poprzecinany jest siecią rzek, kanałów i potoków, które dostarczają ogromnej liczby ryb, a także krabów i krewetek. Specjalnością tego regionu są dania ze świeżych ryb i skorupiaków. Mieszkańcy tego regionu lubią potrawy słodkie: duże grudki nie rafinowanego cukru dodaje się do dań z wieprzowiny, szynki, a nawet potraw z ryb. Na południu dużą popularnością cieszy się kuchnia jarska. Szczególnie wyrafinowane są dania, które mają naśladować potrawy mięsne lub rybne.
Kuchnia Seczułańska. Kuchnia zachodu. Obszar odkryty w II wieku p.n.e. - jeden z najbogatszych regionów Chin pod względem żyznej ziemi, a co za tym idzie obfitych plonów ryżu, pszenicy, kukurydzy, bawełny, a także jedwabiu i owoców. Regionalna kuchnia seczułańska jest bardzo pikantna. Potrawy przyprawia się ostrą papryką. Szczególnie smaczne są solone i kwaszone warzywa, podawane jako pikantne przyprawy. Charakterystyczne dla Seczułanu jest stosowanie lekkiego wędzenia, które dodaje potrawie delikatnego zapachu palących się liści herbaty, cukru lub igieł sosny. Wędzone żeberka słyną w całych Chinach.
Naczynia i przybory kuchenne
Wok. Wok jest w całej Azji najważniejszym naczyniem do przyrządzania potraw. Może mieć wielostronne zastosowanie. Tradycyjnie ta półkolista patelnia jest w Chinach wciąż jeszcze wykonywana z żelaza. Woki występujące ostatnio również w Europie produkowane są z zupełnie innych materiałów i pokryte różnymi warstwami. Wiele modeli ma już spłaszczone dno, co pozwala na używanie ich na naszych kuchenkach gazowych lub elektrycznych. Wok nadaje się do wszystkich stosowanych w Chinach metod obróbki cieplnej. Można w nim gotować, smażyć, dusić, frytować, a także smażyć na niewielkiej ilości tłuszczu, stale mieszając. Inna ich zaleta - pomagają oszczędzać energię cieplną, bo wok bardzo szybko się nagrzewa i równomiernie rozprowadza ciepło po całej swojej powierzchni. Wysokie ścianki boczne pozwalają również na przetrzymywanie w cieple składników, które już zostały usmażone na gorącym środku patelni.
Kosz do gotowania na parze
Okrągłe, chińskie kosze do gotowania na parze zrobione są z drzewa bambusowego. Mają brzeg wysokości około 10 cm, dno wykonane z płaskich listewek i pokrywkę ze splecionych pasków. Wstawione do woku nad gotującą się wodą umożliwiają takie gotowanie potraw, które chroni zawarte w produktach witaminy i ich naturalny smak. Jeżeli chce się ugotować kilka potraw lub większą ilość porcji jednocześnie, można do woku wstawić kilka koszy na raz, jeden na drugim.
Garnek chi-go
Garnek chi-go, który od regionu, z którego pochodzi, nazywany jest również garnkiem Junna, jest okrągłym naczyniem glinianym zaopatrzonym w pokrywkę. Jego dno jest na środku uformowane w zwężający się ku górze komin, który ma na końcu otwarty czubek. Kiedy garnek chi-go ustawi się nad innym garnkiem z wrzącą wodą, wtedy przez otwór w kominie przedostaje się do środka glinianego garnka gorąca para. Dzięki temu znajdujące się w garnku chi-go produkty można ugotować bez dodatku tłuszczu, nie tracąc cennych wartości, a dodane do nich przyprawy uzyskują intensywniejszy aromat. Przyrządzoną w ten sposób potrawę serwuje się bezpośrednio z garnka. Żeby ugotować większą liczbę porcji, ustawia się jeden garnek chi-go na drugim, podobnie jak kosze do gotowania na parze.
Ognisty kociołek
Ognisty kociołek, zwany również kociołkiem mongolskim, jest po prostu chińską odmianą garnka do fondue. Składa się z metalowego komina z rusztem, na którym rozżarza się węgiel drzewny. Komin otoczony jest naczyniem w kształcie krążka, które zamyka się pokrywką. Pod wpływem ciepła rozchodzącego się z komina, znajdująca się w naczyniu woda lub rosół zaczyna się gotować, a różne składniki umieszczone w wodzie lub w rosole w specjalnych, drucianych koszyczkach miękną. Powstaje przy tym bardzo pyszna, esencjonalna zupa, którą zgodnie ze zwyczajem chińskim jada się na zakończenie posiłku.
Tasak kuchenny
Szeroki tasak z ostrą powierzchnią tnącą jest w całej Azji narzędziem używanym do rozdrabniania wszelkich składników. Można nim nie tylko siekać, ale także sprawnie i szybko podzielić mięso i rybę, a także precyzyjnie kroić. Jest bardzo praktyczny w użyciu. Szeroką powierzchnię można również używać jako tłuczka do mięsa lub jako łopatkę. Obok woka jest niezbędnym przyborem w kuchni chińskiej.
Charakterystyczne surowce kuchni chińskiej
Anyż gwieździsty. Są to nasiona silnie rozgałęzionego drzewa z rodziny magnoliowatych. Kształtem przypominają ośmioramienną gwiazdę, w której znajdują się torebki nasienne. Anyż gwiazdkowaty jest bardziej aromatyczny niż anyż zwykły. Ma przyjemny anyżowy aromat i słodki lukrecjowy smak. Używa
się go głównie do potraw mięsnych duszonych
Grzyby mu-err. Grzyby mu-err to szarawoczarne, pokarbowane i pomarszczone suszone grzyby, nieco przypominające chmury z chińskich obrazów. Po namoczeniu pięciokrotnie powiększają objętość i podobne są do pewnego typu kędzierzawych wodorostów. Mają łagodny, grzybowy smak i przyjemną chrupką konsystencję. Grzyby te rosną na próchniejących kłodach i dlatego nazywa się je także grzybami drzewnymi. Chińczycy cenią je sobie dzięki ich chrupkiej, ale dość zwartej konsystencji. Ponieważ jednak nie mają one wyraźnego smaku, stosuje się je
głównie na zasadzie kontrastu do jasnych i kolorowych dań. W przeciwieństwie do grzybów leśnych, można je kilkakrotnie odgrzewać.
Kapusta pekińska po tsai
Ma jasnozielone, podłużne i chrupiące liście z soczystymi żyłkami i żeberkami. Jej delikatny smak, podobny jest do kapusty białej, nadaje się do smażenia, duszenia i podawania w stanie świeżym.
Kapusta chińska pak choi
Kapusta ta posiada długie, białe łodygi i ciemnozielone owalne liście, które wyrastają z korzeni. Liście i łodygi nadają się do spożycia, a pokrojone w paski mogą być składnikiem sałatek lub smażone metoda stir-fry.
Owoce li-czi - słodkie fioletowe niby śliwki, w środku przeźroczyste i galaretkowate, bardzo słodkie wspaniałe do deserów, można je u nas kupić w puszkach np. tao tao
Kiełki fasoli mung
Są one często mylone z kiełkami sojowymi, chodzi tu jednak o kiełki zielonego nasienia rośliny strączkowej, które ma wielkość grochu. Kiełki fasoli złotej mung można nabyć świeże lub w puszkach.
Makaron mie
Jest to makaron produkowany z mąki pszennej. Spożywa się go głównie w Chinach północnych. W Europie sprzedawany jest we wstążkach o różnej szerokości lub jako podgotowane, nie mające końca spaghetti (tak zwane Szanghaj-mie), które przed ugotowaniem trzeba najpierw połamać na mniejsze kawałki..
Makaron sojowy
Długie nitki makaronu, podobne do cienkiej plastykowej linki. Sprzedaje się je w zwojach. Makaron przezroczysty należy przed użyciem namoczyć w gorącej wodzie i pokroić na mniejsze kawałki. Służy jako wkładka do zupy. Można go też smażyć.
Pędy bambusa
Delikatne młode pędy jadalnego gatunku bambusa, kremowej barwy, o włóknistej konsystencji. W całej Azji ceni się ich niepowtarzalny, lekko gorzkawy, delikatny smak i chrupkość.
Przyprawa - pięć smaków (Wu-fen)
Jest to kombinacja anyżu, anyżu gwiazdkowatego, kopru włoskiego, goździków i cynamonu. Skład przyprawy, proporcje i smak mieszanki różnią się zależnie od producenta. Stosowana głównie w Kantonie do pieczonej kaczki, dań wołowych oraz do marynowania mięsa.
Imbir (zingiber officinale)
Młody korzeń tropikalnej rośliny, powszechnie stosowany w kuchni chińskiej. Przysmażony imbir, cebula i czosnek tworzą podstawę większości dań azjatyckich. Potrawy nabierają dzięki niemu słodyczy i wyraźnie palącego smaku. Cały i usmażony imbir nie powinien być włóknisty, gdyż to wskazuje, że w porze zbioru był przejrzały.
Olej sezamowy
Ten olej przyprawowy (nadaje potrawom subtelny aromat) wytwarzany jest głównie przez wytłaczanie prażonych nasion sezamowych. Dzięki temu ma specyficzny smak i aromat. Należy go dlatego stosować jedynie w niewielkich ilościach.
Olej ten traci niestety swój aromat, jeżeli zostanie mocno rozgrzany, dlatego nie nadaje się do smażenia.
Sambal oelek
Ta znana z indonezyjskiej kuchni pasta korzenna jest również bardzo często stosowana w Chinach. Zawiera owoce papryki chili, cebulę, czosnek, imbir, sól i olej. Sambal oelek stosuje się do przyprawiania ostrych sosów. Można ją stosować wszędzie tam gdzie gdzie normalnie stosowane jest chili.
Tofu
Tofu jest produktem uzyskiwanym z nasion soi. Z wyglądu przypomina twaróg. Ma smak zbliżony do sera, jest jednak mniej aromatyczny, ale za to bardzo bogaty w proteiny. W handlu występuje tofu świeże, podwędzane oraz sfermentowane. To ostatnie jest najczęściej oferowane w postaci kostek pływających w solankowej zalewie.
Techniki przyrządzania potraw
Krojenie składników
Kuchnia chińska charakteryzuje się tym, że wszystkie składniki są odpowiednio przygotowane. Warzywa pozostają chrupkie, mięso jest soczyste i miękkie, a wszystko jest dobrze doprawione dużą ilością przypraw. Osiąga się to przez bardzo krótki czas gotowania potrawy, za to na możliwie dużym ogniu. Dlatego wszystkie składniki zanim zostaną poddane obróbce cieplnej muszą być dobrze pokrojone i najlepiej, jeżeli mają mniej więcej tę samą wielkość.
Tylko wtedy poszczególne składniki mogą odpowiednio wchłonąć przyprawowe sosy i osiągnąć jednakową miękkość. Najbardziej precyzyjnie rozdrabnia się je za pomocą kuchennego tasaka.
Metody obróbki potraw
Wszystkie podstawowe metody obróbki cieplnej stosowane w kuchni chińskiej są nam właściwie znane. Na Dalekim Wschodzie, tak jak u nas, również się gotuje, gotuje na parze, smaży i dusi. Jednak Chińczycy używają przy tym o wiele mniej tłuszczu i prawie zawsze mięso i rybę przyrządzają razem z warzywami. Ta ostatnia podstawowa reguła kuchni chińskiej przenosi nas z teorii do praktyki. Przejdźmy zatem do omówienia ważniejszych metod przyrządzania potraw chińskich.
Smażenie z ciągłym mieszaniem (Stir-Frying)
Szybko zrobione to dobrze zrobione - to powiedzenie najlepiej charakteryzuję istotę smażenia z ciągłym mieszaniem. Pomimo że ten sposób przygotowania potraw uważany jest za esencję chińskiej kuchni, jednak jest młodszy i powstał jako alternatywa do smażenia na głębokim oleju w obliczu ograniczonego dostępu
do dużej ilości tłuszczu. Smażenie stri-fry odbywa się na niewielkiej ilości tłuszczu (zazwyczaj 2 łyżki) i w bardzo wysokiej temperaturze. Oczywiście technika stir-fry została stworzona z myślą o woku i zdecydowanie jego użycie polecam. Do smażenia polecany jest olej z orzeszków pistacjowych lub sojowy z uwagi na wysoką temperaturę palenia/dymienia (ten pierwszy jest jednak w Polsce trudno osiągalny i bardzo drogi). Z własnego doświadczenia wiem jednak, że równie dobry jest olej słonecznikowy, natomiast absolutnie nie należy stosować oliwy z oliwek a także oleju sezamowego (powszechnie używanego np. w kuchni koreańskiej), które bardzo szybko zaczynają się palić. Użycie bardzo gorącego oleju powoduje, że powierzchnia smażonych warzyw i mięs zostaje "zapieczętowana", zatrzymując wewnątrz wszystkie soki wraz z witaminami, dzięki czemu potrawy są smaczne i zdrowe. Smażenie z ciągłym mieszaniem jest techniką na pierwszy rzut oka prostą wymaga jednak odpowiedniej organizacji pracy, szczególnie tyczy się to uprzedniego przygotowania wszystkich składników potrawy.
Frytowanie (smażenie w dużej ilości tłuszczu)
W Chinach frytuje się w woku. Znane są dwie metody. W pierwszej składniki wkłada się do gorącego tłuszczu i frytuje tak długo, aż zrobią się chrupkie i miękkie. W drugiej natomiast składniki smaży się w tłuszczu bardzo krótko, po czym stale mieszając, dosmaża się je już na innej patelni. Technikę tę nazywa się przeciąganiem przez olej lub podwójnym smażeniem. Zamiast w woku można to oczywiście zrobić we frytownicy lub garnku. Do frytowania należy wykorzystywać olej, któremu nie szkodzi wysoka temperatura, na przykład olej sojowy. Do tego celu może on być użyty parokrotnie, póki nie nabierze koloru ciemnego bursztynu. Do wyjmowania składników z głębokiego oleju przyda nam się druciane sitko.
Gotowanie na parze
Ogólnie można stwierdzić, że potrawy ugotowane na parze są delikatniejsze w smaku i bardziej aromatyczne niż potrawy smażone lub frytowane. Dotyczy to wielu składników, jak np. mięsa, drobiu, warzyw (z wyjątkiem liściastych), owoców morza, szczególnie jednak ryb. Gotowanie na parze odbywa się z reguły w woku nad gotującą się wodą. Składniki umieszcza się w koszyku do gotowania na parze, wyłożonego uprzednio liśćmi sałaty lub kapusty pekińskiej. Zapobiega to przywieraniu potraw. Koszyk do parowania należy następnie przykryć pokrywką i wstawić do woku napełnionego gotującą się wodą do wysokości 2-3 cm. Kto nie ma koszyka do parowania, może ułożyć składniki na talerzu. Następnie do dużego garnka, napełnionego gotującą się wodą do wysokości dwóch palców, wstawia się do góry dnem żaroodporną miskę, a na niej ustawia talerz ze składnikami. Garnek należy teraz przykryć pokrywką i potrawę ugotować na parze.
W Chinach proces ten nie zawsze odbywa się w koszyku do gotowania na parze, ale również na żaroodpornym talerzu lub w misce, którą ustawia się w woku na specjalnej wkładce do parowania w kształcie krzyża.
Metodę tę stosuje się zwykle wtedy, gdy chce się wykorzystać wydobywający się ze składników sok.
Duszenie
Dusi się przeważnie większe kawałki mięsa. Na niewielkim ogniu duszą się one tak długo w przyprawionym wywarze, dopóki płyn nie zgęstnieje na tyle, że osiada na kawałkach mięsa, pokrywając je błyszczącą powłoką.
Zwyczaje żywieniowe Chińczyków
Chińczycy w codziennym menu posiadają zaledwie dwa podstawowe posiłki: śniadanie i obiad połączony z deserem. Śniadanie jest bardzo ubogie i składa się zazwyczaj z białego gotowanego ryżu lub makaronu ryżowego, ewentualnie kleiku ryżowego oraz herbaty liściastej, najczęściej zielonej. Obiad jest natomiast ucztą, na którą składa się kilka lub kilkanaście potraw. Zwyczajowo podaje się o jedno danie więcej niż liczba gości. Zwykle jest to 4-6 dań w dzień powszedni oraz 10 - 12 dań jeżeli zaproszeni są goście. Posiłki podawane są z krótkimi przerwami. Podczas normalnego tradycyjnego obiadu dwie potrawy stanowią dania z mięsa i ryżu, zaś dwie kolejne to zupy. Jedna zupa jest spożywana w środku obiadu, druga zupa zamyka obiad, tzn. część zasadniczą, po której podawane są dania z ciast lub cukrów i zielona herbata. Na samym końcu podaje się owoce. Podczas przyjęć z licznymi gośćmi podawane są na początku zimne przekąski, kilka zup jednocześnie, dania gorące zasadnicze, następnie dania z ciast, dania z cukrów, herbata koniecznie zielona i owoce jako zwieńczenie uczty. Jeżeli podawany był drób, po zakończeniu spożywania go podaje się mokre, gorące ręczniki do oczyszczenia dłoni.
Herbata
"Najlepsza herbata pochodzi z wysokich gór" - przysłowie chińskie. Chiny, które są kolebką herbaty, mogą się pochwalić największą na świecie różnorodnością najwyższej jakości herbaty. Herbaty uprawia się w 18 rejonach, z których do najważniejszych zaliczyć można Zhejiang, Hunan, Syczuan, Fujian, Yunnan i Anhui. Pomimo że produkcja herbaty w Chinach jest zmonopolizowana, kraj ten wytwarza jedne z najlepszych herbat, ale tylko niewielki ułamek tej produkcji (około 18%) trafia na zagraniczne stoły. Pozostała część spożywana jest w kraju produkcji i są to w większości herbaty zielone. W Chinach herbaty zrywane są w dwóch terminach, a w niektórych rejonach nawet trzy razy w roku. Pierwszy zbiór zaczyna się w połowie kwietnia, a kończy w maju. Mówi się, że herbaty z tego zbioru są najwyższej jakości. Drugi zbiór rozpoczyna się na początku lata, a jak już wspominałem, w niektórych okolicach jesienią następuje zbiór trzeci.
Ciekawostki o kuchni chińskiej
- Czy wiesz, że w kuchni chińskiej doliczono się ponad 20 000 potraw
- Chińczycy są twórcami najdoskonalszych noży ze stali chirurgicznej oraz molibdenowo-chromowej, noże te ostrzy się raz na 25 lat, są wykonywane całkowicie ręcznie. Widziałem na żywo: te noże robią oooogrooomne wrażenie, a ich cena zwala z nóg. Za najmniejszy z kolekcji liczącej 4 sztuki trzeba było zapłacić około 1200 euro. Ile zatem kosztował komplet...?!!!
- Nie prawdą jest, że je się tam psy, koty, szarańcze, szczury i tym podobne, są to niczym nie poparte pogłoski
- Najciekawsze potrawy chińskie:
• potrawa ze stu- lub tysiącletnich jaj
• Lwie głowy (shihitze tou)
• Mrówki wchodzące na drzewo -
• Kan Shao Yu - potrawa ze sfermentowanego ryżu
• Zupa z jaskółczych gniazd