Co to jest ocenianie kształtujące?
W wersji skróconej podstawą oceniania kształtującego jest informacja dotycząca postępów w nauce przekazywana w obie strony. Nauczyciel udziela informacji uczniowi i analogicznie uczeń przekazuje informację zwrotną nauczycielowi. Tym sposobem nauczyciel zyskuje lepszy wgląd w potrzeby edukacyjne uczniów i na tej podstawie może dostosowywać metody nauczania do bieżącej sytuacji. Z kolei uczniowie zyskują konkretne informacje na temat tego, co wychodzi im dobrze, a nad czym powinni popracować. Ocenianie kształtujące jest zatem ciekawą alternatywą dla oceniania cyfrowego, które dostarcza niewielu informacji na temat uczniów i procesu edukacyjnego.
Na czym polega ocenianie kształtujące w praktyce?
Jak już zostało wyjaśnione, kluczowym elementem oceniania kształtującego jest informacja zwrotna dotycząca procesu uczenia się. Przekaz można realizować na różne sposoby. Nauczyciel może objaśniać uczniom, jaki jest cel lekcji i kryteria sukcesu (czyli jak rozpoznać, że cel lekcji został osiągnięty). Ocenianie kształtujące może opierać się również na organizowaniu dyskusji, podczas których nauczyciel może uzyskać informacje na temat skuteczności uczenia się swoich podopiecznych. W tym systemie oceniania ważne jest również to, aby uczniowie oceniali siebie nawzajem (np. podczas zajęć realizowanych metodą projektu) oraz żeby potrafili dokonać autorefleksji na temat własnych osiągnięć.
Jedną ze strategii oceniania kształtującego jest informacja zwrotna przekazywana uczniom przez nauczyciela. Ocena powinna odpowiadać na cztery pytania:
- Jakie są mocne strony ucznia (czyli co zrobił dobrze)?
- Jakie są słabe strony ucznia (czyli co wymaga poprawy)?
- Jak uczeń może poprawić swój wynik?
- W jakim kierunku uczeń powinien się rozwijać?
Jakie są zalety oceniania kształtującego?
W ocenianiu kształtującym nie stosuje się „jedynek”, „dwójek”, „trójek” etc., co wiąże się z tym, że nauczyciel musi poświęcić więcej czasu na przygotowanie informacji zwrotnej w formie opisowej. Ponadto musi wnikliwie monitorować postępy grupy i każdego ucznia z osobna, aby w razie potrzeby zmodyfikować swoje metody pracy. Ocenianie kształtujące wymaga również większego zaangażowania wśród uczniów. W ocenianiu cyfrowym są jedynie odbiorcami komunikatu („dostałaś/dostałeś piątkę”), natomiast w OK muszą współpracować z nauczycielem i grupą, a także sami oceniać swoje osiągnięcia.
W związku z powyższym można wymienić następujące zalety oceniania kształtującego w odniesieniu do uczniów:
- wyzwala poczucie sprawczości i odpowiedzialności za swoją edukację;
- ma korzystny wpływ na zaangażowanie i motywację uczniów;
- zawiera konkretne wskazówki dotyczące dalszego rozwoju;
- eliminuje presję i rywalizację związaną z ocenami cyfrowymi;
- sprzyja dobrym relacjom pomiędzy uczniami a nauczycielem;
- odpowiada na indywidualne potrzeby edukacyjne;
- dostarcza rodzicom wartościowych informacji na temat osiągnięć dziecka.
Ocenianie kształtujące czy ocenianie cyfrowe?
Ocenianie kształtujące to metoda wymagająca systematycznego monitorowania zachowania ucznia i jego postępów w nauce. Z kolei ocenianie cyfrowe ma charakter epizodyczny - ocena jest wystawiana za konkretne zdarzenie i często sprowadza się do wyszukania błędów w pracy ucznia. Ponadto stopień to dość lakoniczny komunikat, z którego uczeń i jego rodzice niewiele mogą wywnioskować. Natomiast informacja zwrotna wspomaga proces uczenia się i motywuje do dalszego rozwoju. Kwestię tego, na czym polega ocenianie kształtujące w praktyce mogą odczuć uczniowie szkoły podstawowej Sonus w Radomiu.
