W związku z tym warto odpowiedzieć sobie na pytanie, co trzeba zrobić, aby uczestniczyć w takim procesie lobbingowym. W tym celu niezbędne jest zapoznanie się z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 2005 roku o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa.
Na wstępie należy zwrócić uwagę na istotne rozróżnienie, pomiędzy działalnością lobbingową prowadzoną nieprofesjonalnie, a jej zawodową odmianą. Ustawa ogólnie definiuje ten pierwszy rodzaj jako: „każde działanie prowadzone metodami prawnie dozwolonymi zmierzające do wywarcia wpływu na organy władzy publicznej w procesie stanowienia prawa”. Z kolei zawodowa działalność lobbingowa to działalność zarobkowa, wykonywana przez przedsiębiorcę, albo na osobę fizyczną na podstawie umowy cywilonoprawnej, prowadzona na rzecz osób trzecich w celu uwzględnienie interesów tych osób w procesie stanowienia prawa.
Rozróżnienie ma znaczenie nie tylko formalne, ale i niesie ze sobą praktyczną doniosłość. Ustawa zakazuje bowiem wykonywania działalności lobbingowej bez wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność lobbingową prowadzonego przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Nie wchodząc w szczegóły związane z zawodowym lobbingiem, gdyż jest to temat na osobny artykuł, warto podkreślić, że sankcje za naruszenie wspomnianego zakazu są określone w ustawie i są to sankcje pieniężne. Za dopuszczenie się wykonywania zawodowego wykonywania działalności lobbingowej bez wpisu do rejestru, Minister Spraw Wewnętrznych nakłada w drodze decyzji administracyjnej karę pieniężną w wysokości od 3 000 zł do 50 000 zł i może być ona nakładana wielokrotnie, jeśli zawodowa działalność lobbingowa bez wpisu do rejestru będzie kontynuowana.
Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby osobiście podjąć się działalności lobbingowej nie wkraczającej na grunt zawodowy. Potrzeba do tego zgłoszenia zainteresowania pracami nad projektem ustawy albo rozporządzenia. W tym celu należy skorzystać z urzędowego formularza. Wzór tego formularza stanowi załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 stycznia 2006 r. w sprawie zgłaszania zainteresowania pracami nad projektami aktów normatywnych.
Oprócz wskazania, jaki projekt aktu prawnego znajduje się w orbicie zainteresowań, należy wypełnić pola umożliwiające identyfikację zainteresowanego w pracach nad danym aktem, a więc: odpowiednio nazwę/imię i nazwisko, siedzibę/miejsce zamieszkania oraz adres do korespondencji i adres e-mailowy. Dalej, jest miejsce na wskazanie osób uprawnionych do reprezentowania zainteresowanego w pracach nad danym projektem aktu normatywnego – wymagane jest podanie ich (jego): imon, nazwisk oraz adresu miejsca zameldowania na pobyt stały. Jest również szersza rubryka pozwalająca na opis postulowanego rozwiązania prawnego, ze wskazaniem interesu będącego przedmiotem ochrony. Na koniec należy jeszcze określić, czy dane zgłoszenie nie jest poprawką lub uzupełnieniem zgłoszenia już dokonanego oraz podać dane identyfikujące osobę składającą formularz zgłoszenia: jej imię i nazwisko oraz podpis wraz z datą.
Ważne jest szczegółowe określenie, do kogo należy tak wypełniony formularz zgłoszenia wysłać. Podstawową różnicę wyznacza to, czy dany projekt aktu prawnego jest projektem ustawy, czy rozporządzenia. W przypadku projektu ustawy formularz zgłoszenia zainteresowania pracami należy wnieść co do zasady do organu odpowiedzialnego za opracowanie projektu założeń ustawy. Jednak w przypadku braku opracowania takiego projektu założeń, formularz zgłoszenia należy wnieść do organu odpowiedzialnego za przedłożenie projektu ustawy Radzie Ministrów. Z kolei przypadek projektu rozporządzenia jest o tyle prostszy, że zainteresowanie w pracach nad jego powstaniem w formie formularza zgłoszenia należy wnieść do organu odpowiedzialnego za opracowanie projektu rozporządzenia.
Zgłoszenie podlega upublicznieniu w Biuletynie Informacji Publicznej. Nie są jednak podawane do publicznej informacji adresy osób fizycznych, zawarte w formularzu zgłoszenia.
Po wysłaniu zgłoszenia należy zaopatrzyć się w cierpliwość i poczekać, czy, już po wniesieniu projektu ustawy/rozporządzenia do Sejmu, zostanie przeprowadzone wysłuchanie publiczne. Informacja o tym wydarzeniu zostanie opublikowana w Biuletynie Informacji Publicznej co najmniej z 7-dniowym wyprzedzeniem. Jeśli tak się stanie, to osoba, która wniosła zgłoszenie zainteresowania pracami nad danym aktem prawnym, może wziąć w nim udział. Jak widać zatem, sama działalność lobbingowa jest zarysowana dość skromnie: po pierwsze, organizacja wysłuchania publicznego nie jest obligatoryjna, po drugie, jeśli chodzi o projekty ustaw, to lobbing może dotyczyć tylko projektów rządowych.
Wysłuchanie publiczne jest tym najważniejszym elementem działalności lobbingowej. Stanowi ono forum umożliwiające publiczne zabranie głosu i zaprezentowanie swoich zapatrywań na ostateczny kształt danego aktu prawnego. Czy dane wystąpienie będzie jednak skuteczne – na to pytanie trudno odpowiedzieć.
Warto na koniec zwrócić uwagę na możliwość organizatorów wysłuchania publicznego do przełożenia terminu i miejsca wysłuchania, albo nawet odwołania go, jeżeli stanie się ono niemożliwe do realizacji z powodów technicznych, czy lokalowych. Typowym przykładem takiej sytuacji może być np. duża liczba chętnych do wzięcia udziału w wysłuchaniu publicznym, co może mieć miejsce przy pracach nad szczególnie kontrowersyjnymi/istotnymi aktami prawnymi.
