Rola OECD we współczesnym świecie

Jednym z przełomowych momentów w historii Europy po drugiej wojnie światowej było przemówienie amerykańskiego sekretarza stanu George’a Marshalla 5 czerwca 1947 roku na Uniwersytecie Harvarda. Zapoczątkowało ono powojenny program pomocy Europie (European Aid Program), powszechnie znany jako Plan Marshalla (Marshall Plan). W celu administrowania tym planem na naszym kontynencie 16 kwietnia 1948 roku utworzono Organisation for European Economic Cooperation (OEEC), czyli Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej. Od następnego roku siedzibą organizacji stało się Château de la Musette w Paryżu.
Dwa podatkowe cele, utworzenia OEEC można określić jako:
• opracowanie programu odbudowy i rozwoju współpracy gospodarczej państw należących do organizacji oraz podziału środków finansowych przyznanych na odbudowę Europy planem Marshalla,
• opracowanie formuły rokowań i konsultacji ze Stanami Zjednoczonymi w sprawach dotyczących Europy Zachodniej.

Plan Marshalla realizowany był w Europie w latach 1948-1952. Jednak po jego zakończeniu państwa wchodzące w skład OEEC postanowiły kontynuować współpracę, ukierunkowując ją głównie na liberalizację wzajemnego handlu, rozwój współpracy finansowej oraz w dziedzinie energii atomowej.
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organisation for Economic Cooperation and Development – OECD) została powołana do życia na mocy konwencji podpisanej 14 grudnia 1960 roku, a praktycznie zaczęła prowadzić działalność od roku 1961. Członkami założycielami OECD było 20 najbardziej rozwiniętych gospodarczo państw świata: Austria, Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Kanada, Luksemburg, RFN, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, USA i Wielka Brytania, które ratyfikowały konwencję w 1961 roku oraz Włochy po ratyfikacji rok później. W ciągu następnych lat do OECD przystąpiły kolejne kraje: Finlandia (1963), Japonia (1964), Australia (1971), Nowa Zelandia (1973), Meksyk (1994), Czechy (19950, Węgry i Polska (1996), Korea Południowa (1996). W grudniu 2000 roku dołączyła do nich Słowacja i tym samym liczba członków organizacji wzrosła do 30.

Jak widać z powyższego harmonogramu przyjęć państw członkowski, od roku 1973 przez 21 lat nie przyjęto do OECD żadnego nowego kraju. W tym okresie organizacja stanowiła niejako zamknięty klub najbogatszych państw świata. Dopiero dołączenie do tego klubu Meksyku w 1994 roku spowodowało dalsze akcesje, rozpoczynając jednocześnie nowy okres w działalności OECD, który doprowadził do członkostwa 30 liczących się na arenie międzynarodowej państw, niekoniecznie najbogatszych. Świadczy o tym chociażby udział w organizacji Polski, Czech i Węgier.

Zgodnie z artykułem 1. konwencji z 14 grudnia 1960 roku do głównych celów organizacji można zaliczyć promocję polityki:
• mającej na celu osiągnięcie najwyższego możliwego stopnia rozwoju i zatrudnienia oraz standardu życia w krajach członkowskich w warunkach utrzymania finansowej stabilności,
• dążącej do rozwoju ekonomicznego członków i innych krajów niezrzeszonych w OECD,
• rozwoju światowego handlu na drodze niedyskryminacji oraz w zgodzie z międzynarodowymi zasadami.

Głównym więc zadaniem OECD jest koordynacja polityki społeczno-ekonomicznej krajów członkowskich, OECD ustanawia nie tylko wspólne zasady współpracy w różnych dziedzinach działalności, w postaci zaleceń, rezolucji, deklaracji czy umów, obowiązujących wszystkich członków, ale także jest forum, na którym odbywa się w wymiana informacji, poglądów i opinii między przedstawicielami krajów członkowskich raz kreuje się stanowiska OECD wobec polityki państw, które nie należą do organizacji. Każde państwo członkowskie traktowane jest w sposób równoprawny, niezależnie od posiadanego potencjału gospodarczego oraz wkładu finansowego wnoszonego do budżetu organizacji. OECD wywiera istotny wpływ na różne organizacji międzynarodowe, wykraczając poza obszar działania poszczególnych jej członków.

Struktura organizacyjna OECD

Najwyższym organem OECD jest Rada, w skład której wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, mający – na podstawie artykułu 7 Konwencji – takie samo prawo jednego głosu oraz jeden przedstawiciel Komisji Europejskiej. Rada współpracuje z Sekretariatem i Komitetami. Rada ta zbiera się jeden raz w ciągu każdego roku, na tzw. Sesji Ministerialnej, podczas której dyskutowane są raporty przygotowane wcześniej przez Sekretarza Generalnego i Komitety. Poza tym Rada zbiera się na sesjach zwyczajnych, raz lub dwa razy w tygodniu, które to spotkania odbywają się na szczeblu Stałych Przedstawicieli wszystkich państw członkowskich organizacji.
Rada OECD jest tym organem, w którym powstają wszystkie akty prawne organizacji. Rada może podejmować trzy rodzaje uchwał: decyzje (decisions), zalecenia (recommendations) oraz rezolucje (resolutions). Do kompetencji Rady należy także przyjmowanie nowych członków, jak również tworzenie komitetów, grup roboczych, konsultacyjnych i eksperckich oraz innych organów pomocniczych. Wszystkie prace Rady są prowadzone przez Sekretariat.
Ważnym organem wykonawczym OECD jest Komitet Wykonawczy składający się z 14 członków powoływanych przez Radę, którymi najczęściej są szefowie stałych przedstawicielstw państw akredytowanych przy OECD. Stałymi członkami Komitetu Wykonawczego są reprezentanci tzw. grupy G-7, czyli siedmiu najbogatszych krajów świata: Stanów Zjednoczonych, Japonii, Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii, Kanady i Włoch. Głównym celem działalności Komitetu jest przygotowywanie wniosków dla Rady na podstawie informacji otrzymanych od organów pomocniczych.
Przedstawiciele wszystkich 30 państw członkowskich OECD zgrupowani są w komitetach sektorowych, których działalność dotyczy m.in. ekonomii, handlu, nauki, zatrudnienia, edukacji oraz rynków finansowych. Obecnie w ramach OECD istnieje około 200 różnych komitetów, grup roboczych, oraz eksperckich. Każdego roku organizacja one setki spotkań, w których bierze udział około 40 tysięcy urzędników i przedstawicieli z krajów członkowskich.
Organem administracyjnym OECD jest Sekretariat, którego pracami kieruje Sekretarz Generalny, wybierany na pięcioletnia kadencję. Obecnie obowiązki te – 1 czerwca 2006 roku - pełni przedstawiciel Meksyku, Angel Gurria, który przewodzi także Radzie OECD, będąc jednocześnie pośrednikiem między delegacjami narodowymi a Sekretariatem. Sekretariat OECD w Paryżu stanowi około 2500 pracowników, wykonujących zalecenia komitetów oraz Rady OECD. Wśród nich znajdują się prawnicy, ekonomiści, naukowcy.
Poza czynnościami administracyjnymi Sekretariat przygotowuje posiedzenia Rady i Komitetu Wykonawczego oraz zajmuje się wydawaniem licznych publikacji statystycznych, ekonomicznych, edukacyjnych, technicznych, firmowanych przez OECD.
Pod auspicjami OECD działają poza tym inne organizacje:
• Dwie wyspecjalizowane agencje – Agencja Energii Atomowej (NEA) i Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA), których celem działalności jest rozwijanie współpracy państwa członkowskich w dziadzienie energii.
• Dwa ośrodki naukowe – Centrum Rozwoju OECD oraz Centrum Badań Naukowych i Innowacji (CERI).
• Centrum Współpracy z Państwami Nieczłonkowskimi (CCNM), powstałe w 1998 roku.