Około 1000 roku Islandia przyjęła z Norwegii chrześcijaństwo, a w 1056 r. powstało pierwsze biskupstwo w Skálholt. Jednak pogańskie zwyczaje i obrzędy były tu silnie kultywowane co najmniej jeszcze przez 100 lat.
W X i XI wieku trwał proces kształtowania się pierwotnego układu feudalnego. Następny wiek – to walki rodowe o władzę, w wyniku których w 1262 roku król Norwegii Haakon IV podporządkował Islandię Norwegii, wprowadzając na wyspie norweskie prawo. Islandią rządzili urzędnicy króla norweskiego, kontrolując cały handel w kraju.
Chrystianizacja Islandii otworzyła jej bramy na wpływy europejskie. Jednak w konfrontacji z kulturą kontynentalną, zwycięsko wychodziły rodzime obyczaje.
Silne związki dotyczące wszystkich dziedzin życia między Norwegią i Islandią powodowały powstawanie wspólnej kultury, w tym literatury. Dlatego też dzisiaj bardzo trudno stwierdzić źródła tych zjawisk i w związku z tym w XIX wieku norwescy badacze literaccy wprowadzili termin literatura pochodzenia norweskiego, którym określa się twórczość Norwegów bez względu na to, czy powstała ona w Norwegii, czy też w Islandii.
Tak więc chociaż Islandia do chwili podporządkowania jej Norwegii przez Haahona IV pozostawała niezależnym krajem, to cały czas związki z Norwegią były bardzo silne. Jej mieszkańcy bez przerwy podróżowali do Norwegii i wszyscy dobrze mówili po norwesku.
Słowo saga, pochodzące od staroskandynawskiego określenia segja, co oznaczało mówić, opowiadać, związane jest z opowieściami prozaicznymi, których wiele powstało w Islandii i Norwegii w czasach średniowiecza. Współcześni badacze języka i literatury klasyfikują sagi zależnie od ich treści.
Pierwszą taką kategorię stanowią sagi islandzkich rodów, czyli íslendingasőgur, opowiadające dzieje najwybitniejszych mieszkańców wyspy w okresie powstawania społeczeństwa w latach 870-1050.
Kolejna grupa – to sagi królewskie, czyli konungasőgur, będące biografiami królów Islandii. Te dwa wymienione rodzaje sag należą do tzw. sag klasycznych.
Nieco krótsze i bardziej fantastyczne są fornaldarsőgur, inaczej sagi o mitycznych bohaterach, opisujące przeszłość w formie legendy. Inne sagi są tłumaczeniami lub adaptacjami różnych zagranicznych legend, opowieści i hagiografii. Wydarzenia z historii Islandii, obejmujące XII i XIII wiek zebrano w biskupa sögur, albo sagach o islandzkich biskupach, w kompilacji zatytułowanej Sturlunga saga.
Chociaż określenie sagi irlandzkie służy do definicji wszystkich kategorii, to jednak mówiąc o sagach w pierwszym rzędzie mamy na myśli te historie, które opisują dzieje prominentnych mieszkańców wyspy w czasach wikingów.
Tych trzydzieści kilka sag rodzinnych możemy podzielić na dwie grupy:
sagi biograficzne lub indywidualnesagi zbiorowe.
Głównymi bohaterami sag biograficznych są mężczyźni, którzy wyróżnili się w erze wikingów nie tylko jako rycerze i wojownicy, ale także jako poeci, czyli skaldowie. Pierwszym takim skaldem był Egill Skallagrímsson, który już w X wieku pisał sagi, znane pod nazwą Egils saga. Wśród utworów innych skaldów można wymienić Gunnlangs saga czy Grettis saga.
Chociaż w sagach zbiorowych również zaznaczona jest wyraźnie obecność takich indywidualności jak Njáll, Gunnarr, Snorri, to ich głównym tematem były sprawy społeczne związane z zasiedlaniem wyspy i wynikającymi stąd problemami i konfliktami.
Nie można przecenić znaczenia, jakie dla historii kultury islandzkiej miały prace historyka i pisarza Snorriego Sturlusona (1178-1241).
Snorri Sturluson pochodził z prominentnej rodziny islandzkiej, której członkowie piastowali wiele wysokich urzędów i z tego względu ostatnie dziesięciolecia przed utratą przez Islandię niepodległości na rzecz Norwegii w 1262 roku, nazywane były okresem Sturlungów.
Sturluson uczył się w Oddi, gdzie jego nauczycielem był Jón Loftsson, wnuk pierwszego historyka islandzkiego Saemundra Sigfússona, zwanego Uczonym i króla norweskiego Magnúsa Barefoot. To sugeruje, że wykształcenie Sturlusona stanowiło wypadkową rodzimej kultury islandzkiej i klasycznej edukacji europejskiej.
Chociaż Snorri Sturluson należał do najbardziej wpływowych osób wmieszał się w konflikt między dwoma krajami i z tego powodu został zamordowany.
Do historii jednak przeszedł Sturluson jako wybitny człowiek pióra, od którego zaczęły się dzieje literatury islandzkiej. Jest on bowiem autorem Snorra-Edda, czyli Eddy prozaicznej lub Eddy młodszej, którą skompletował około 1220 roku. Dzieło to, oparte na skandynawskich mitach, obejmowało cztery manuskrypty. Oryginał zaginął, ale wydaje się, że odnaleziony w pierwszej połowie XIV wieku Codex Regius najbardziej przypomina rękopis Sturlusona. .
Snorra-Edda składa się z 4 części, opisujących wydarzenia mitologiczne i zawierających 350 utworów trzydziestu różnych poetów skandynawskich, zwanych skaldami oraz autorski poemat Sturlusona o królu Hákonie Hákonarsonie i norweskim księciu.
Edda prozaiczna jest pierwszym tekstem o poezji, przeznaczonym w zamyśle autora, dla młodych skaldów. Miał on zachęcić ich do uprawiania tej sztuki literackiej, którą ich potomkowie zaczęli w połowie IX wieku w Norwegii, a potem zmonopolizowali skaldowie islandzcy. Chociaż nie udały się Sturlusonowi próby ożywienia poezji skaldów, jego Edda pozostaje najcenniejszym źródłem mitologii skandynawskiej.
Z czysto literackiego punktu widzenia Edda prozaiczna jest arcydziełem średniowiecznej literatury skandynawskiej.
W kompilowaniu i pisaniu Eddy Sturluson wykorzystywał stare poematy mitologiczne i heroiczne, z których wiele zostało zachowanych w Codex Regius lub w dziele Edda starsza, zwana Eddą poetycką. Pokaźnym źródłem informacji Sturlusona była także tradycja ustna, jak i teksty łacińskie, które należały do ówczesnego kanonu edukacyjnego.
Snorii Sturluson napisał również obszerną pracę historyczną Heimskringla, czyli historię królów norweskich od czasów mitologicznych do 1177 roku.
