Od czasów średniowiecza, kiedy to ukształtowało się oblicze nowożytnej Hiszpanii, władzę nad państwem sprawował monarcha. Sprawował władzę absolutną. Taki stan rzeczy utrzymywał się niezmiennie do XIX w.
Pierwsza konstytucja Hiszpanii została uchwalona przez Kortezy (dzisiejszy parlament) w 1812 r. Był to czas, gdy Królestwo Hiszpanii okupowane było przez Francuzów, a królem wbrew woli społeczeństwa był Józef Bonaparte. Powstańcze Kortezy obradowały od 1810 do 1813 r. Uchwaliły pierwszą w historii konstytucję Hiszpanii, która zakładała trójpodział władzy oraz określała system państwa jako monarchię parlamentarną. Warto wspomnieć, że wykształciły się też zalążki pierwszych partii politycznych. Niestety, konstytucja nie weszła nigdy w życie. W roku 1814 Ferdynand VII wraca z wygnania i unieważnia wszystkie postanowienia powstańczych Kortezów. Król znowu posiada władzę absolutną. W tym samym czasie tworzą się dwa obozy polityczne, które będą sprawować władzę do końca XIX w. Chodzi o moderados (umiarkowanych konserwatystów) i progresistas (radykałów).
Sytuacja polityczna zmienia się jednak jak w kalejdoskopie. Tylko w latach 1843–1854 rządy zmieniają się 14 razy. W 1845 uchwalona zostaje kolejna konstytucja, na mocy której parlament i król dzielą się władzą. Taka sytuacja utrzymuje się do roku 1868, kiedy to królowa Izabela ucieka z kraju. Rozpoczyna się okres zwany: „sześcioleciem demokratycznym”. Dwa lata trwa okres bezkrólewia. W 1869 r. Kortezy uchwalają nową konstytucję, która utrzymuje monarchię. Zaczyna się poszukiwanie króla. Wybór pada na włoskiego księcia Saubadii – Amadeusza. Ten w 1870 rozpoczyna swoje krótkie panowanie. Krótkie, gdyż trzy lata później ucieka z kraju. Rządy w Hiszpanii w tamtym czasie nie były łatwe. Doświadczenia z Włoch nie wystarczyły do utrzymania porządku w wielkim państwie, jakim niewątpliwie wtedy była Hiszpania.
W kraju zostaje proklamowana pierwsza w historii republika. Okres ten trwa 1,5 roku i jest bardzo burzliwy. Warto wspomnieć, że udało się wybrać aż 4 prezydentów. W grudniu 1874 r. wojsko, wobec bierności społeczeństwa, przeprowadza pucz. Republika przestaje istnieć, tron zaproponowano Alfonsowi XII. Ten wraca do kraju. W 1876 r. uchwalona zostaje nowa konstytucja, na bazie której król i Kortezy dzielą się władzą. W kraju następuje względny spokój. Król co prawda odchodzi od konstytucji, bowiem wprowadza cenzurę i kontrolę społeczeństwa, ale sytuacja polityczna uspokaja się. W 1885 r. Alfons XII umiera i do 1902 r. regencję sprawuje Maria Krystyna Habsburg. W 1902 r. królem zostaje Alfons XIII. Monarcha jest władcą nieudolnym i nie panuje nad krajem. Do 1923 r. rządy zmieniają się 33 razy.
W tym to roku sytuacja się zmiana. Gen. Miguel Primo de Rivera przeprowadza zamach stanu. Król powierza mu tekę premiera z przywilejami dyktatorskimi. De Rivera rządzi do 1930 r. Jest to okres stabilizacji i względnego spokoju, bowiem dyktaturze nie towarzyszy żadna ideologia. Dyktator zdobywa władzę bezkrwawo i odchodzi także bezkrwawo. Rządy w Hiszpanii obejmują republikanie. Alfons XIII nie cieszy się poparciem społeczeństwa i opuszcza kraj. Kortezy w grudniu 1931 r. uchwalają kolejną konstytucję. Wprowadzona zostaje tzw. „Druga republika”. Ustrój ten utrzymuje się do roku 1936. Wtedy to wybucha wojna domowa, która trwa aż do 1939 r. Siły powstańcze ostatecznie odnoszą zwycięstwo i od 1939 r. do 1975 r. trwa okres dyktatury gen. Francisco Franco.
W trakcie rządów Franco legalna jest tylko jedna partia polityczna, mianowicie Falanga. Była to dawna bojówka sił prawicowych, z czasem przekształcona w partię. Franco, mimo że jest dyktatorem, chce, aby do Hiszpanii powróciła monarchia. W 1848 do kraju powraca Juan Carlos, który według planu dyktatora ma zostać królem, ale wiernym zasadom frankistowskim. Francisco Franco umiera w 1975 r.
Juan Carlos zostaje królem i rozpoczyna demokratyzację. W 1978 uchwalona zostaje Demokratyczna Konstytucja Hiszpanii, która obowiązuje do dziś. Od 1977 r. powstają nowe partie polityczne, a te, które za czasów dyktatury były nielegalne, są legalizowane. Wybory wygrywa Unia Demokratycznego Centrum, a premierem zostaje Adolfo Suarez. Rządzi do 1981 r. W tym to roku, a dokładnie 23 stycznia, dochodzi do ostatniej próby obalenia nowego systemu. Grupa oficerów planuje zamach stanu, jednak nie zyskuje poparcia społeczeństwa. Pucz kończy się porażką. Kolejnym premierem zostaje Leopoldo Calvo Sotelo. Jest premierem 21 miesięcy. Kolejne wybory wygrywa Hiszpańska Socjalistyczna Partia Robotnicza. Szefem rządu zostaje Felipe Gonzalez i jest nim aż do roku 1996. W tym roku wybory wygrywa Partia Ludowa i premierem zostaje José María Aznar, który sprawuje urząd do 2004 r. Lata 2004–2011 to ponowienie rządu Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej i jej szefa José Luisa Rodrígueza Zapatero. Ostatnie wybory parlamentarne to triumf Partii Ludowej. Premierem do dziś jest Mariano Rajoy Brey.
Historia Hiszpanii jest bardzo burzliwa. Nie inaczej wygląda sprawa dojścia do obecnego systemu demokratycznego. Mimo że sytuacja jest stabilna, nie wiadomo, co przyniesie przyszłość. W dobie kryzysu ekonomicznego żaden rząd dotkniętych nim krajów nie może czuć się pewnie, niemniej jednak możliwość obalenia demokracji jest raczej mało prawdopodobna.
