Kto choruje?
Kamica nerkowa jest chorobą pospolitą, występuje, więc nie tylko u dorosłych, ale także u dzieci, a nawet u niemowląt. Nieco częściej dotyka ona mężczyzn i chłopców. Rzadko spotyka się ja u wegetarian. Obserwuje się ją przede wszystkim w społeczeństwach, zjadających duże ilości mięsa, do których my również należymy. Zachorowania na kamicę nerkową wykazują wyraźną skłonność rodzinną. Wynika to z dziedziczenia cech dyskretnych zaburzeń czynności kanalików nerkowych oraz z obniżonej aktywności inhibitorów krystalizacji w samym moczu. Jednakże, mimo intensywnie prowadzonych prac badawczych, prawdziwa przyczyna kamicy nerkowej nie została dotąd w pełni wyjaśniona. Nie jest też do końca zrozumiałe, dlaczego przebiega ona z okresami zaostrzeń i remisji o bardzo różnym nasileniu. Są, bowiem chorzy, u których kamienie krystalizują rzadko i są tacy, którzy wytwarzają je bardzo często. Wśród czynników ryzyka zagrożenia rozwojem kamicy nerkowej, poza uwarunkowaniem genetycznym, wymienić należy dietę obfitującą w białko zwierzęce oraz intensywne zagęszczanie moczu, co zdarza się nie tylko przy odwodnieniu, ale także przy nawykowym ograniczaniu ilości spożywanych płynów. Właśnie z tego powodu niedostateczne zaspokajanie pragnienia podczas letnich upałów może inicjować, bądź nasilać krystalizację kamieni w drogach moczowych. Nieco kontrowersyjnymi czynnikami ryzyka są utrudnienia odpływu moczu (na przykład z powodu zwężeń moczowodów) oraz obecność drobnoustrojów w moczu, czyli zakażenia dróg moczowych.
Mechanizmy krystalizacji
Tworzenie się kamieni moczowych podlega powszechnie znanym zasadom fizyki i chemii. Najpierw powstaje jądro krystalizacji, wokół którego stopniowo nawarstwiają się kolejne osady. Proces ten zachodzi znacznie łatwiej, jeśli mocz zalega w drogach moczowych, czyli w warunkach zastoju moczu oraz wtedy, gdy ilość substratów krystalizacji jest duża, a odczyn moczu wykazuje niskie pH, sprzyjające ich wytrącaniu się. W przypadku najczęściej występujących kamieni szczawianowo-wapniowych jądrem krystalizacji są najczęściej kryształy kwasu moczowego lub jego soli, wytrącają się głównie w moczu o kwaśnym odczynie pH. Jeżeli nasza codzienna dieta obfituje w białko zwierzęce, to w efekcie przemian metabolicznych tworzą się duże ilości kwasu moczowego i jego soli, a odczyn moczu staje się kwaśny. Podobne warunki zachodzą podczas ciężkich chorób gorączkowych i leczenia nowotworów. Wówczas z rozpadających się komórek uwalniają się duże ilości kwasu moczowego, który jest wydalany z moczem, a w wyniku zwyżki ciepłoty ciała i potów dochodzi do objawów odwodnienia i zakwaszenia moczu. Wszystko to sprzyja krystalizacji kwasu moczowego, który może spowodować nawet całkowite zatkanie dróg moczowych. W łagodniejszych postaciach zjawisko to powoduje ceglasty osad w moczu, nierzadko obserwowany na pieluszkach u niemowląt. Znacznie rzadziej jądro krystalizacji kamieni tworzą obumarłe kolonie bakterii w przypadkach przewlekłych zakażeń dróg moczowych.
Leczenie
Leczenie kamicy nerkowej polega przede wszystkim na zapobieganiu jej nawrotom i powikłaniom oraz usuwaniu istniejących kamieni. Najczęstszym powikłaniem jest zakażenie w postaci ostrego, bądź przewlekłego odmiedniczkowego zakażenia nerek. Ostre postacie zawsze wymagają zastosowania antybiotyków, natomiast częściej występujące postacie przewlekłe słabo reagują na leki przeciwbakteryjne i powinny być leczone w sposób naturalny. Wynika to z tego, że kolonie bakteryjne mogą również namnażać się na istniejących kamieniach moczowych, gdzie penetracja antybiotyków jest bardzo ograniczona. Wśród arsenału dostępnych leków naturalnych wykorzystujemy zarówno leki roślinne, jak i homeopatyczne. Ich działanie wzajemnie się uzupełnia i pozwala skutecznie zapobiegać nie tylko nawrotom zakażeń dróg moczowych, ale także krystalizacji kamieni. Kompozycja skutecznej mieszanki leków roślinnych powinna zawierać zioła hamujące krystalizację moczu, takie jak rdest ptasi i skrzyp oraz zioła leczące i zapobiegające zakażeniom moczu. Do tej grupy należy nawłoć i coraz częściej obecnie stosowana żurawina. Leczenie homeopatyczne ze względu na przewlekły charakter schorzenia należy prowadzić pod kierunkiem lekarza homeopaty. Działanie ich nie jest w pełni wyjaśnione. Z mioch doświadczeń wynika, że efekty stosowania leków homeopatycznych widoczne są na poziomie aktywności metabolicznej cewek nerkowych. Odpowiednio dobrane potrafią ograniczyć lub wyeliminować nawroty kamicy. W przypadkach nawrotów zakażeń można stosować doraźnie leki omówione w artykule o zakażeniach układu moczowego. W każdym przypadku kamicy moczowej podstawowym leczeniem są odpowiednie zalecenia dietetyczne i obfite pojenie. Najlepszym sposobem odżywiania się jest dieta wegetariańska, ponieważ w sposób naturalny zapobiega ona wydalaniu z moczem łatwo krystalizujących substancji, które są końcowym produktem przemian metabolicznych białka zwierzęcego. Dlatego, jak już wspomniałam, w społecznościach wegetariańskich przypadki kamicy moczowej zdarzają się sporadycznie i wynikają najczęściej ze skomplikowanych zaburzeń przemiany materii, albo towarzyszą wadom dróg moczowych. Innym ważnym elementem diety przeciwkamiczej jest duża obecność w codziennym pożywieniu warzyw i owoców. Są one naturalnym lekiem zapobiegającym powikłaniom choroby i jej nawrotom. W sposób naturalny zmieniają one odczyn moczu na zasadowy, co chroni go przed krystalizacją kwasu moczowego i soli moczanowych. Jeżeli więc musimy jeść mięso, to koniecznie w towarzystwie dużej ilości warzyw i owoców, popijając kompotami i sokami owocowymi, a najlepiej sokiem żurawinowym.
Kolka nerkowa
Kolka nerkowa jest silnym bólem, spowodowanym przez przesuwający się wzdłuż moczowodu kamień. Może on nieznacznie ranić ściany moczowodu i dlatego napadom kolki nerkowej zwykle towarzyszy niewielki krwiomocz. W badaniu ogólnym moczu zwykle stwierdzamy, więc zwiększoną ilość czerwonych krwinek w osadzie. Kolka nerkowa zdarzyć się może w każdym przypadku kamicy nerkowej, niezależnie od wieku chorego. Obserwujemy ją także u niemowląt i małych dzieci, tyle, że w tym wieku jej obraz kliniczny jest odmienny. Często manifestuje się jedynie objawami zbliżonymi do kolki niemowlęcej, albo wymiotami. Pełen obraz tego niezwykle silnego bólu pojawia się dopiero w okresie pokwitania. Podstawowym zagrożeniem każdego napadu kolki nerkowej jest częściowe zablokowanie odpływu moczu przez „rodzący się” kamień. Ból wówczas znacznie się nasila i najczęściej pojawiają się również objawy ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek. Chory zaczyna gorączkować i jego stan sukcesywnie się pogarsza. Jedynym sposobem leczenia jest wtedy szybkie usunięcie kamienia w warunkach szpitalnych. W dzisiejszych czasach stosujemy w tym celu przede wszystkim zabiegi mało inwazyjne, szeroko dostępne w wyspecjalizowanych placówkach medycznych. Wybór zabiegu zależy od rodzaju i lokalizacji kamienia. Rozpuszczanie kamieni moczowych jest możliwe tylko wtedy, kiedy nie są one uwapnione. Najczęściej są one wówczas zbudowane z kryształów kwasu moczowego lub jego soli i ulegają rozpuszczeniu w moczu o odczynie zasadowym. Uwapnienie kamieni rozpoznaje się na podstawie tzw. przeglądowego zdjęcia jamy brzusznej. Kamienie uwapnione są dla promieni rentgenowskich nieprzezierne i dają wyraźny ubytek cienia na zdjęciu, widoczny w postaci białej plamy. Jeżeli natomiast nie zawierają one soli wapnia, to na zdjęciu rentgenowskim są po prostu niewidoczne i można je obejrzeć wyłącznie na obrazie USG. Zmianę odczynu moczu w kierunku zasadowym, czyli tzw. alkalizację moczu najłatwiej i najbezpieczniej możemy uzyskać poprzez podawanie dużych ilości soków owocowych.
Osobiście polecam sok żurawinowy ze względu na jego dodatkowe właściwości odkażające drogi moczowe oraz sok z cytryn (świeżo wyciskany i rozcieńczony wodą), który z kolei jest tani i łatwo dostępny. Oba soki pijemy w bardzo dużych ilościach, żeby uzyskać efekt „płukania” dróg moczowych. W okresie nasilonych dolegliwości bólowych, spowodowanych „rodzeniem” kamieni leki naturalne nie dają tak szybkiego i skutecznego złagodzenia bólu, jak silne przeciwbólowe środki farmaceutyczne. Można je jednak stosować, jako leczenie wspomagające, zwłaszcza lek homeopatyczny Pareira brava 5 CH.
dr Bożena Ryczkowska
Kamica nerkowa jest chorobą pospolitą, występuje, więc nie tylko u dorosłych, ale także u dzieci, a nawet u niemowląt. Nieco częściej dotyka ona mężczyzn i chłopców. Rzadko spotyka się ja u wegetarian. Obserwuje się ją przede wszystkim w społeczeństwach, zjadających duże ilości mięsa, do których my również należymy. Zachorowania na kamicę nerkową wykazują wyraźną skłonność rodzinną. Wynika to z dziedziczenia cech dyskretnych zaburzeń czynności kanalików nerkowych oraz z obniżonej aktywności inhibitorów krystalizacji w samym moczu. Jednakże, mimo intensywnie prowadzonych prac badawczych, prawdziwa przyczyna kamicy nerkowej nie została dotąd w pełni wyjaśniona. Nie jest też do końca zrozumiałe, dlaczego przebiega ona z okresami zaostrzeń i remisji o bardzo różnym nasileniu. Są, bowiem chorzy, u których kamienie krystalizują rzadko i są tacy, którzy wytwarzają je bardzo często. Wśród czynników ryzyka zagrożenia rozwojem kamicy nerkowej, poza uwarunkowaniem genetycznym, wymienić należy dietę obfitującą w białko zwierzęce oraz intensywne zagęszczanie moczu, co zdarza się nie tylko przy odwodnieniu, ale także przy nawykowym ograniczaniu ilości spożywanych płynów. Właśnie z tego powodu niedostateczne zaspokajanie pragnienia podczas letnich upałów może inicjować, bądź nasilać krystalizację kamieni w drogach moczowych. Nieco kontrowersyjnymi czynnikami ryzyka są utrudnienia odpływu moczu (na przykład z powodu zwężeń moczowodów) oraz obecność drobnoustrojów w moczu, czyli zakażenia dróg moczowych.
Mechanizmy krystalizacji
Tworzenie się kamieni moczowych podlega powszechnie znanym zasadom fizyki i chemii. Najpierw powstaje jądro krystalizacji, wokół którego stopniowo nawarstwiają się kolejne osady. Proces ten zachodzi znacznie łatwiej, jeśli mocz zalega w drogach moczowych, czyli w warunkach zastoju moczu oraz wtedy, gdy ilość substratów krystalizacji jest duża, a odczyn moczu wykazuje niskie pH, sprzyjające ich wytrącaniu się. W przypadku najczęściej występujących kamieni szczawianowo-wapniowych jądrem krystalizacji są najczęściej kryształy kwasu moczowego lub jego soli, wytrącają się głównie w moczu o kwaśnym odczynie pH. Jeżeli nasza codzienna dieta obfituje w białko zwierzęce, to w efekcie przemian metabolicznych tworzą się duże ilości kwasu moczowego i jego soli, a odczyn moczu staje się kwaśny. Podobne warunki zachodzą podczas ciężkich chorób gorączkowych i leczenia nowotworów. Wówczas z rozpadających się komórek uwalniają się duże ilości kwasu moczowego, który jest wydalany z moczem, a w wyniku zwyżki ciepłoty ciała i potów dochodzi do objawów odwodnienia i zakwaszenia moczu. Wszystko to sprzyja krystalizacji kwasu moczowego, który może spowodować nawet całkowite zatkanie dróg moczowych. W łagodniejszych postaciach zjawisko to powoduje ceglasty osad w moczu, nierzadko obserwowany na pieluszkach u niemowląt. Znacznie rzadziej jądro krystalizacji kamieni tworzą obumarłe kolonie bakterii w przypadkach przewlekłych zakażeń dróg moczowych.
Leczenie
Leczenie kamicy nerkowej polega przede wszystkim na zapobieganiu jej nawrotom i powikłaniom oraz usuwaniu istniejących kamieni. Najczęstszym powikłaniem jest zakażenie w postaci ostrego, bądź przewlekłego odmiedniczkowego zakażenia nerek. Ostre postacie zawsze wymagają zastosowania antybiotyków, natomiast częściej występujące postacie przewlekłe słabo reagują na leki przeciwbakteryjne i powinny być leczone w sposób naturalny. Wynika to z tego, że kolonie bakteryjne mogą również namnażać się na istniejących kamieniach moczowych, gdzie penetracja antybiotyków jest bardzo ograniczona. Wśród arsenału dostępnych leków naturalnych wykorzystujemy zarówno leki roślinne, jak i homeopatyczne. Ich działanie wzajemnie się uzupełnia i pozwala skutecznie zapobiegać nie tylko nawrotom zakażeń dróg moczowych, ale także krystalizacji kamieni. Kompozycja skutecznej mieszanki leków roślinnych powinna zawierać zioła hamujące krystalizację moczu, takie jak rdest ptasi i skrzyp oraz zioła leczące i zapobiegające zakażeniom moczu. Do tej grupy należy nawłoć i coraz częściej obecnie stosowana żurawina. Leczenie homeopatyczne ze względu na przewlekły charakter schorzenia należy prowadzić pod kierunkiem lekarza homeopaty. Działanie ich nie jest w pełni wyjaśnione. Z mioch doświadczeń wynika, że efekty stosowania leków homeopatycznych widoczne są na poziomie aktywności metabolicznej cewek nerkowych. Odpowiednio dobrane potrafią ograniczyć lub wyeliminować nawroty kamicy. W przypadkach nawrotów zakażeń można stosować doraźnie leki omówione w artykule o zakażeniach układu moczowego. W każdym przypadku kamicy moczowej podstawowym leczeniem są odpowiednie zalecenia dietetyczne i obfite pojenie. Najlepszym sposobem odżywiania się jest dieta wegetariańska, ponieważ w sposób naturalny zapobiega ona wydalaniu z moczem łatwo krystalizujących substancji, które są końcowym produktem przemian metabolicznych białka zwierzęcego. Dlatego, jak już wspomniałam, w społecznościach wegetariańskich przypadki kamicy moczowej zdarzają się sporadycznie i wynikają najczęściej ze skomplikowanych zaburzeń przemiany materii, albo towarzyszą wadom dróg moczowych. Innym ważnym elementem diety przeciwkamiczej jest duża obecność w codziennym pożywieniu warzyw i owoców. Są one naturalnym lekiem zapobiegającym powikłaniom choroby i jej nawrotom. W sposób naturalny zmieniają one odczyn moczu na zasadowy, co chroni go przed krystalizacją kwasu moczowego i soli moczanowych. Jeżeli więc musimy jeść mięso, to koniecznie w towarzystwie dużej ilości warzyw i owoców, popijając kompotami i sokami owocowymi, a najlepiej sokiem żurawinowym.
Kolka nerkowa
Kolka nerkowa jest silnym bólem, spowodowanym przez przesuwający się wzdłuż moczowodu kamień. Może on nieznacznie ranić ściany moczowodu i dlatego napadom kolki nerkowej zwykle towarzyszy niewielki krwiomocz. W badaniu ogólnym moczu zwykle stwierdzamy, więc zwiększoną ilość czerwonych krwinek w osadzie. Kolka nerkowa zdarzyć się może w każdym przypadku kamicy nerkowej, niezależnie od wieku chorego. Obserwujemy ją także u niemowląt i małych dzieci, tyle, że w tym wieku jej obraz kliniczny jest odmienny. Często manifestuje się jedynie objawami zbliżonymi do kolki niemowlęcej, albo wymiotami. Pełen obraz tego niezwykle silnego bólu pojawia się dopiero w okresie pokwitania. Podstawowym zagrożeniem każdego napadu kolki nerkowej jest częściowe zablokowanie odpływu moczu przez „rodzący się” kamień. Ból wówczas znacznie się nasila i najczęściej pojawiają się również objawy ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek. Chory zaczyna gorączkować i jego stan sukcesywnie się pogarsza. Jedynym sposobem leczenia jest wtedy szybkie usunięcie kamienia w warunkach szpitalnych. W dzisiejszych czasach stosujemy w tym celu przede wszystkim zabiegi mało inwazyjne, szeroko dostępne w wyspecjalizowanych placówkach medycznych. Wybór zabiegu zależy od rodzaju i lokalizacji kamienia. Rozpuszczanie kamieni moczowych jest możliwe tylko wtedy, kiedy nie są one uwapnione. Najczęściej są one wówczas zbudowane z kryształów kwasu moczowego lub jego soli i ulegają rozpuszczeniu w moczu o odczynie zasadowym. Uwapnienie kamieni rozpoznaje się na podstawie tzw. przeglądowego zdjęcia jamy brzusznej. Kamienie uwapnione są dla promieni rentgenowskich nieprzezierne i dają wyraźny ubytek cienia na zdjęciu, widoczny w postaci białej plamy. Jeżeli natomiast nie zawierają one soli wapnia, to na zdjęciu rentgenowskim są po prostu niewidoczne i można je obejrzeć wyłącznie na obrazie USG. Zmianę odczynu moczu w kierunku zasadowym, czyli tzw. alkalizację moczu najłatwiej i najbezpieczniej możemy uzyskać poprzez podawanie dużych ilości soków owocowych.
Osobiście polecam sok żurawinowy ze względu na jego dodatkowe właściwości odkażające drogi moczowe oraz sok z cytryn (świeżo wyciskany i rozcieńczony wodą), który z kolei jest tani i łatwo dostępny. Oba soki pijemy w bardzo dużych ilościach, żeby uzyskać efekt „płukania” dróg moczowych. W okresie nasilonych dolegliwości bólowych, spowodowanych „rodzeniem” kamieni leki naturalne nie dają tak szybkiego i skutecznego złagodzenia bólu, jak silne przeciwbólowe środki farmaceutyczne. Można je jednak stosować, jako leczenie wspomagające, zwłaszcza lek homeopatyczny Pareira brava 5 CH.
dr Bożena Ryczkowska
Licencja: Creative Commons
