Pierwsze leki w plastrach pojawiły się ponad 20 lat temu. Zawierały skopolaminę albo nitroglicerynę. Te ostatnie okazały się prawdziwą rewelacją. Ich noszenie pomaga osobom z poważnymi chorobami krążenia, spowodowało bowiem znaczne zmniejszenie ryzyka zawału serca.
Ten sukces zapoczątkował poszukiwanie kolejnych leków, które można wkładać do plastra tak, by lecznicze substancje przenikały do organizmu przez skórę.
Zalety plastrów
Praktyka pokazała, że leki w plastrach mają wiele zalet i zyskują coraz więcej zwolenników wśród pacjentów. Substancja lecznicza zawarta w plastrze od razu trafia do krwi. Dzięki temu szybciej działa (np. uśmierza ból), a omijając przewód pokarmowy, oszczędza żołądek, wątrobę, trzustkę. Skuteczności leku nie zmniejszają wymioty czy biegunki (jest to szczególnie istotne np. w przypadku preparatów hormonalnych stosowanych w antykoncepcji).
Kolejną zaletą leków w plastrach jest równomierne ich działanie. Gdy bierze się lek doustny, jego stężenie w organizmie najpierw gwałtownie wzrasta, potem zaś spada. Takie skoki uniemożliwiają równomierne działanie. Natomiast plastry uwalniają precyzyjnie odmierzone dawki substancji leczniczej przez cały czas, dzięki czemu utrzymuje się jej stałe stężenie we krwi. Dlatego też powszechnie już stosuje się w postaci plastrów niektóre silne środki przeciwbólowe czy preparaty ułatwiające rzucenie palenia. Te ostatnie dostarczają cały czas niewielkie dawki nikotyny, co w dużym stopniu ogranicza potrzebę sięgnięcia po papierosa.
|
Plastry dla cukrzyków? W wielu krajach dostępne są już plastry z lekami stosowanymi w terapii ADHD. Nakleja się je przede wszystkim dzieciom, ale też dorosłym, u których lekarz uznał za konieczne podawanie środków leczących ADHD. Z pewnością dla dziecka taki plaster jest wygodniejszy niż tabletka. Niestety, u nas jeszcze nie są dostępne. W Stanach Zjednoczonych testowane są od pewnego czasu plastry dla osób chorych na cukrzycę, zawierające mikrodawki insuliny. Rezultaty są obiecujące. Takie plastry chociaż częściowo zastąpiłyby wstrzykiwanie insuliny bezpośrednio do krwi. Natomiast szkoccy lekarze uważają, że w ciągu 2-3 lat w aptekach pojawią się plastry, które zrewolucjonizują terapię nowotworów skóry. Do plastra będą dołączone specjalne baterie niszczące komórki nowotworowe. |
Wiele leków ma działanie uboczne. Tak się dzieje np. w przypadku doustnej hormonalnej terapii zastępczej, która może powodować podrażnienie wątroby, wzrost ciśnienia tętniczego czy zwiększenie ryzyka zakrzepów. Gdy hormony są w plastrach, zagrożenie jest dużo mniejsze.
Leków w plastrze nie poleca się osobom z dużą nadwagą, chorobami skóry i alergikom.
Nie musisz stale pamiętać
Nie bez znaczenia jest także i to, że nie trzeba stale pamiętać o regularnym przyjmowaniu leków. Plastry przykleja się raz na 3–7 dni. Przezskórne podawanie leku jest korzystne nie tylko w przypadku osób roztargnionych, ale także takich, które z racji swojej choroby nie będą o nim w ogóle pamiętać (np. osoby z chorobą Alzheimera).
Na receptę i bez
W aptekach są już rozmaite leki w plastrach, sprzedawane tylko na receptę, a także preparaty sprzedawane bez recepty. Na receptę są hormony w plastrach (Evra). Działają tak samo jak tabletki antykoncepcyjne, ale są skuteczniejsze. Jak wynika z badań, w ciągu jednego cyklu około 70 proc. kobiet zdarza się co najmniej raz zapomnieć o wzięciu tabletki. Może więc dojść do zapłodnienia, gdyż stężenie hormonów szybko spada i owulacja nie jest zahamowana. Przy hormonach w plastrze takie ryzyko jest znacznie mniejsze.
Również na receptę sprzedawane są plastry Nitroderm TTS (z nitrogliceryną) zalecane w chorobie niedokrwiennej serca i niewydolności krążenia. Także w plastrach są leki przeciwbólowe, stosowane np. przy chorobie nowotworowej (np. Durogesic, tylko na receptę) czy rozległych oparzeniach. Plastry ze specyfikami bez recepty pomagają palaczom uwolnić się od nałogu (Nicorette, NiQuitin), a kobietom pozbyć się (przynajmniej tak twierdzą producenci) cellulitu. Pojawiły się bowiem specjalne plastry zawierające L-karnitynę. Przykleja się je na osiem godzin 2–3 razy w tygodniu. Dostępne są w aptekach i drogeriach bez recepty.
