Głównym celem działalności takich firm jest odzyskanie wierzytelności powierzonych im przez inne firmy lub osoby prywatne. Metod, którymi się posługują, jest wiele, a ich dobór selekcjonowany jest w zależności od konkretnego przypadku.
Do kompetencji firmy windykacyjnej nie należy jednak bezpośrednie odbieranie wierzytelności od dłużnika, czyli nie ma ona prawa do czynności typowo egzekucyjnych. Takie działanie może podjąć jedynie komornik sądowy lub skarbowy. Firma windykacyjna w rzeczywistości może wywierać wpływ na dłużnika, podobnie jak sam wierzyciel. Jednak dzięki swemu doświadczeniu, większej wiedzy oraz wypracowanym znajomościom odznacza się w swoich poczynaniach o wiele większą skutecznością.
W celu windykacji wyspecjalizowane w tym zakresie firmy mogą stosować różne metody, mieszczące się w granicach etyki i prawa. Windykacja może odbywać się osobiście poprzez danego windykatora bądź na drodze listownej. Windykatorzy często starają się doprowadzić do tego, aby dłużnik zdecydował się na zaciągnięcie kredytu oddłużeniowego w celu spłaty należności i uniknięcia wszczęcia postępowania egzekucyjnego. W rzeczywistości nie jest to zbyt korzystna oferta, ponieważ taka windykacja długów prowadzi do zaczerpnięcia kolejnego długu, który również będzie wymagał od dłużnika systematycznej spłaty.
Kolejną rolą firm windykacyjnych jest wykupienie zadłużonej nieruchomości, w przypadku gdy brak jest innych, chętnych licytantów. Zdecydowane i rzetelne firmy windykacyjne działają w taki sposób, kiedy jest prowadzona egzekucja z nieruchomości dłużnika. Dzieje się tak nawet wtedy, gdy nieruchomość jest obciążona hipoteką pod kredyt hipoteczny, który zaciągnął dłużnik. To samo dotyczy ruchomości, które nie zostały zlicytowane.
