Wpływy buddyzmu
Na początku warto podkreślić, że każdy rodzaj architektury jest owocem i jednocześnie świadectwem kultury, która ją tworzy. Tak, jak gotyckie katedry odzwierciedlały chrześcijańską wizję i hierarchię świata, tak kultura Azji przeniknięta była wpływami buddyzmu. 2500 lat temu w północnych Indiach narodził się człowiek, który odmienił bieg dziejów największego z kontynentów. Jego imię brzmiało Gautama Siddhartha. Od momentu osiągnięcia pełnej realizacji nauczał przez 40 lat, dlatego też jego spuścizna duchowa i zakres oddziaływania są niezwykle szerokie. Ponieważ naszym zadaniem jest przedstawienie tła historycznego epoki, a nie szczegółowe prezentowanie nauk Buddy, dlatego też skupimy się na kilku ich najważniejszych aspektach. Sidhartha nie był bogiem i nigdy za takiego się nie podawał. Twierdził natomiast, że istnieje sposób na całkowite rozwiązanie podstawowego ludzkiego problemu, jakim jest cierpienie. Źródłem niedoli w przekonaniu Buddy nie była żadna przyczyna zewnętrzna, czy to w postaci szatańskiej czy też boskiej, zaprawionej jednak dziwnym poczuciem humoru i skłonnej do eksperymentowania na ludziach. Przeciwnie, Siddhartha wskazał ludzką niewiedzę jako największa przeszkodę w drodze do osiągnięcia pełni szczęścia. Oświecenie jest najlepszym z możliwych sposobów funkcjonowania, przejawia się jako aktywne współczucie, nieograniczona radości i całkowita nieustraszoność. Jest to poziom funkcjonowania ludzkiego umysłu, który stwarza wciąż nowe możliwości, znosząc wszelkie bariery i ograniczenia.
Architektura stup
W takim klimacie od V wieku p.n.e. rozwijała się sztuka buddyjska. Do najbardziej charakterystycznych, unikatowych w swym charakterze budowli starożytnych Indii należały stupy. Pełnią one rolę relikwiarza a ze względu na swoją modułowa konstrukcję są niezwykle odporne, także na trzęsienia ziemi. Stanowią symboliczny wyraz pełni możliwości ludzkiego umysłu, tożsamych z doskonałym oświeceniem Buddy. Poszczególne człony konstrukcji odzwierciedlają kolejne stadia rozwoju umysłu na buddyjskiej ścieżce, aż dopełnij realizacji duchowej.
Pełny rozkwit sztuka buddyjska osiągnęła za czasów panowania dynastii Guptów, w latach 320-550 n.e. Wówczas to powstały związane z naukami Mahajany monumentalne przedstawienia Buddy, smukłego młodzieńca o niecodziennym, pełnym głębokiego spokoju i mądrości wyrazie twarzy. Również posągi boddhisattwów, czyli zaawansowanych w praktyce uczniów Siddharthy, przedstawiane w charakterystycznej pozie tribhanga, sprawiały wrażenie wielkiej swobody i różnorodności. Jednak szata, ozdoby, czy ułożenie dłoni tych postaci miało wielkie znaczenie symboliczne, wyrażało istotne dla ścieżki buddyjskiej treści.
Świątynie
W architekturze punktem wyjścia dla budowanych świątyń była tradycyjne stupa, o której już wspominaliśmy. Jednak mogła ona osiągać ogromne rozmiary, ewoluując w wieżę z przylegającymi z czterech stron mniejszymi stupami-kaplicami.Przykładem takiego budownictwa jest powstała w VI w. świątynia w Mahabodhi w Bodg-Gaja, miejscu osiągnięcia oświecenia przez Buddę.
Inny typ świątyni powstawał na bazie niewielkiej, wpisującej się w prostokąt sali. Jej centralnym punktem było przykryte wieżą sanktuarium, noszące nazwę sikhary. Obszerna sala kolumnowa, często dobudowywana do sanktuarium, zwana była mandapą.
Niestety, wraz z końcem epoki starożytnej, tradycyjna sztuka i architektura buddyjska w Indiach wypierana była przez inspiracje płynące z hinduizmu.
Orientalne inspiracje we wzornictwie początków XXI w.
Współcześnie stawiamy budowle niezwykle wysokie. Dzieje się tak ze względu na zaawansowaną wiedzę techniczną ale również z przyczyn ekonomicznych. Cena pojedynczej działki wrocław, zlokalizowanej w centrum jednego z wielkich miast, osiąga niebotyczny poziom. Dlatego deweloperzy poszukują projektów architektonicznych gwarantujących wysoki zysk ze sprzedaży apartamentów, biur i powierzchni handlowych. Ich wnętrza często zdobią motywy orientalne i tylko niewielu z nas zdaje sobie sprawę z ich liczonego w tysiącleciach rodowodu.
