Większość z nas kojarzy najbardziej znanego rosyjskiego ikono pisarza- Andrieja Rublowa.  Ale czy możemy z łatwością wymienić  jego najwybitniejsze dzieło, tak jak jednym tchem jako dzieło Leonarda da Vinci wskazujemy Mona Lisę? Przyjrzyjmy się więc jednemu z najbardziej znanych dzieł sztuki prawosławnej- ikonie "Trójcy Świętej".

Data dodania: 2011-12-20

Wyświetleń: 2421

Przedrukowań: 0

Głosy dodatnie: 0

Głosy ujemne: 0

WIEDZA

0 Ocena

Licencja: Creative Commons

jj

Na pierwszy rzut oka widzimy trzech aniołów siedzących przy stole, na którym stoi jedynie kielich.  Tak więc teoretycznie nazwa ikony „Trójca Święta” nie pasuje do tego co widzimy. Warto pamiętać, że ikonopisarze nie mogli swobodnie interpretować Pisma i dowolnie ukazywać swojej artystycznej wizji. Musieli ściśle przestrzegać zasad narzuconych w podręcznikach pisania ikon czyli hermeneiach. Rublow więc nie mógł dowolnie interpretować scen z Pisma.  Wiemy też, że Rublow opierał się tu na XVIII rozdziale Księgi Rodzaju, który opisuje Boga ukazującego się Abrahamowi i Sarze w postaci trzech aniołów pod wielkim dębem. Genialny malarz usunął więc postać Sary i Abrahama. Dlaczego? Ponieważ postanowił ukazać podstawowy dogmat chrześcijaństwa, który w Księdze Rodzaju jeszcze nie występuje, czyli prototyp Trójcy Świętej.

Do tej pory malarze ikon przedstawiali ta scenę z Biblii zgodnie z opisem: trzej aniołowie razem z Sarą i Abrahamem siedzą pod wielkim dębem. Natomiast w swoim dziele Rublow usunął  dwie postacie, pozostawiając jedynie postacie aniołów. Poza tym wielki dąb ukazał jedynie symbolicznie. Dąb jest tu podpisem. Na ikonach każda postać musi być podpisana, przykładowo nad głową Maryi znajdziemy zazwyczaj napis „Matka Boża”, a nad głową Jezusa „Jezus Chrystus” (takie napisy znajdziemy na przykład na ikonie Matki Bożej Częstochowskiej). Na ikonie Rublowa nie ma podpisów wskazujących osoby Trójcy Świętej, zamiast tego nad każdym z aniołów znajduje się symbol. Nad głową Chrystusa, czyli środkowego Anioła, widzimy drzewo. Symbolizuje ono drzewo z raju, pod którym zaczął się grzech, ale także drzewo krzyża, na którym Chrystus grzech pokonał. Z lewej strony, nad Bogiem Ojcem, widzimy dom, symbol Domu Ojca. Natomiast nad Aniołem-Duchem Świętym znajduje się symbol góry, ponieważ Duch Święty objawia się na górze, jest to też symbol świętości Trójcy.

Ikona jest obrazem, ale obrazem pełnym symboli. Każdy szczegół ma znaczenie, i ikony Rublowa nie są tu wyjątkiem. Aby nie odebrać żadnemu z aniołów godności oraz ukazać równość trzech istot boskich, ich trójistotę, Rublow namalował wszystkie postacie aniołów w tym samym typie. Do tej pory nie było to stosowane, postać środkowa była zawsze ukazywana inaczej niż te po bokach. Na tej ikonie wszystkie postacie są takie same, bo tylko tak Rublow mógł ukazać współistotę Trójcy. Co również godne uwagi, żadna z postaci nie siedzi prosto, każda się pochyla: Syn w stronę Ojca, Ojciec w stronę Syna i Ducha Świętego, a Duch w kierunku Ojca i Syna. W ten sposób postacie tworzą krąg, a krąg to doskonałość, pełnia. W centrum tego kręgu jest dłoń Chrystusa wskazująca na kielich. Kielich z kolei to odwołanie do Eucharystii, dlatego gdy się dobrze przyjrzymy, zobaczymy w nim głowę Baranka. Ale kielich znajdujący się na stole nie jest jedynym- jeżeli lepiej się przyjrzeć, można zauważyć, że również postacie Aniołów tworzą zarys kielicha.

Jednak nie każdy element na ikonie został ukazany w sposób inny niż przed Rublowem. Przykładowo kolorystyka szat aniołów jest zgodna z tradycją i niezaskakująca. Szaty środkowego anioła, Chrystusa, są czerwono-niebieskie. Są to kolory wybrane bardzo rozważnie, bo doskonale ukazują dwoistość natury Chrystusa: niebieski to kolor człowieczeństwa, a czerwony Bóstwa. Szata Boga Ojca jest złota, co było wyborem oczywistym, ponieważ złoto to kolor świętości Boga. Prawy Anioł symbolizujący Ducha Świętego ma niebieską tunikę i zielono-złotą szatę. Zieleń to kolor ożywiający, przeznaczony Duchowi Świętemu. Rublow zachował więc klasyczne kolory przeznaczone osobom Trójcy Świętej.

W ten sposób, przyglądając się jedynie kilku elementom ikony „Trójca Święte”, możemy zobaczyć geniusz Andrieja Rublowa, przejawiający się w innowatorskim podejściu przy zachowaniu wszystkich zasad pisania ikon. Dopiero on w XV wieku potrafił ukazać biblijną scenę w sposób przełomowy, bo metaforyczny na wielu poziomach.

Licencja: Creative Commons
0 Ocena