Dokument ten nie dotyczy wprawdzie Poniatowej, ale podpisał go, w charakterze świadka, dziedzic, właściciel części wsi Poniatowa – niejaki Gotard. O okresie założenia Poniatowej można wnioskować również na podstawie dat powstania okolicznych wsi, np. wieś Łubki założono w 1348 r.
Wieś Poniatowa została założona w ramach prowadzonej przez Kazimierza Wielkiego polityki zasiedlania wschodnich ziem Polski. Lubelszczyzna obejmowała wówczas tereny przygraniczne, nękane przez najazdy, z tego też powodu osadnictwo było tu słabiej rozwinięte niż w innych regionach kraju. Od 1340 r. zaczęto przesiedlać na Lubelszczyznę rycerstwo, przede wszystkim z Małopolski, ówczesnego województwa krakowskiego i sandomierskiego. Szlachcie nadawano ziemię na własność, w zamian była zobowiązana do stawiania się na każde wezwanie zbrojne króla. W ten sposób, pod koniec XV w., na terenie Lubelszczyzny założono 178 wsi. Poniatowa powstała w wyniku takiej właśnie polityki.
Źródła historyczne podają, że była to wieś drobnoszlachecka, należąca do kilku rodzin niezamożnej szlachty zagrodowej. Większość majątków zajmowała powierzchnię ok. jednego łana (tj. ok. 20 ha). W wyniku podziałów rodzinnych następowało dalsze rozdrobnienie. Na przełomie XV/XVI w. majątek szlachecki zajmował średnio powierzchnię ćwierć do połowy łana.
Poniatową zamieszkiwała szlachta bezkmieca – nie mająca ludności poddanej. Od połowy XV wieku, drogą kupna, zastawu, dzierżawy czy też przejęcia za długi, majątki były przejmowane przez zamożniejszą szlachtę z innych rejonów.
Do początku XVI w. wieś Poniatowa, będąca strefą obronną Kazimierza Dolnego, podlegała Sądowi Kasztelańskiemu w Wąwolnicy. Wynikał z tego obowiązek pospolitego ruszenia, przewożenia listów, pilnowania majątków i lasów królewskich. Dodatkowe obowiązki postrzegano jako hańbiące. Oznaczało to gorszy status społeczny szlachty, która również nie miała wszystkich praw przysługujących szlachcie podlegającej Sądowi Ziemskiemu w Lublinie.
W roku 1446 trzech dziedziców z Poniatowej, na podstawie dokumentów wystawionych przez Kasztelana Lubelskiego – Jana Szczekockiego, zostało zwolnionych z zależności od Sądu Kasztelańskiego i nabyło pełne prawa szlacheckie. Byli to: Marcin, Mikołaj oraz Paweł, wywodzący się najprawdopodobniej z rodziny Poniatowskich. W 1461 r. z zależności sądu wąwolnickiego zwolniono także Katarzynę, córkę Szymka – rycerza z Poniatowej oraz żonę rycerza Marcina Ciołka Maciejowskiego.
Służba wojskowa była dla ówczesnej szlachty obowiązkiem, ale równocześnie zaszczytem – źródłem sławy, awansu społecznego i korzyści majątkowych. W roku 1410 pod Grunwaldem, walczył niejaki Łukasz z Poniatowej herbu Turzyna. W materiałach historycznych można też odnaleźć zapiski dotyczące członka rodziny Wronowskich, który był oficerem Jana III Sobieskiego i brał udział w wyprawie na Wiedeń.
W 1477 r. Kazimierz Jagiellończyk pozwał trzech rycerzy z Poniatowej: Piotra, Andrzeja i Wojciecha, przed Sąd Królewski za odmowę uczestnictwa w wyprawie królewskiej (prawdopodobnie na Śląsk).
Szlachta zaściankowa podejmowała próby podniesienia swego statusu społecznego poprzez edukację. W księgach immatrykulacyjnych Akademii Krakowskiej z XV wieku figuruje trzech szlachciców z Poniatowej.
Od pierwszej połowy XV wieku w Poniatowej mieszkało kilka gałęzi rodziny Poniatowskich, różniących się między sobą przydomkami: Tłuk, Jarasz oraz Ciołek. Z tej ostatniej wywodzi się król Polski – Stanisław August Poniatowski.
Najprawdopodobniej rodzina Poniatowskich o przydomku Ciołek miała majątek ziemski we wsi Szczuczki. W roku 1454 niejaki Mikołaj Ciołek wydzierżawił łan ziemi na terenie wsi Poniatowa. Na początku XVII w. część rodziny Poniatowskich sprzedała swoje majątki i przeniosła się do województwa krakowskiego – właśnie z tej linii wywodził się Stanisław August Poniatowski, późniejszy król Polski.
W okresie od XV do XVII wieku z wsią Poniatowa są związane rodziny Wronowskich i Czelustków. Pojawiają się też inne pojedyncze imiona, nazwiska i przydomki np.: Jaśko Rakowa Noga, Piotr Wydra, Tomasz Pierzyna, Jan Patronek. W źródłach z XVI w. znajdujemy nowe rodziny: Sługockich, Kośmińskich i Koźmianów. Odtworzenie ciągłości historycznej jest trudne, ponieważ niektórzy szlachcice są znani jedynie z przydomków i nie można ich powiązać z żadną rodziną. Według źródeł historycznych, pod koniec średniowiecza wieś Poniatowa miała 11 właścicieli. Wieś Poniatowa pozostała w rękach wielu drobnych właścicieli do XIX w.
Poniatowa jest młodym miastem. Pierwsze zabudowania powstały tu w 1937 roku, było to osiedle przyfabryczne przy państwowych „Zakładach Tele i Radiotechnicznych-Filia nr 2″, których budowę rozpoczęto w ramach rządowego programu tworzenia Centralnego Okręgu Przemysłowego.
Zakład należał do tej samej grupy przedsięwzięć inwestycyjnych przedwojennych polskich władz państwowych, co fabryki w Kraśniku i Świdniku, huta w Stalowej Woli. Produkcja „Zakładów Tele- i Radiotechnicznych” w Poniatowej miała być przeznaczona głównie na potrzeby wojskowe. W połowie 1939 roku uruchomiono montaż sprzętu radiowego. Niestety, rozpoczęcie produkcji w fabryce zbiegło się z początkiem II wojny światowej i okupacji niemieckiej.
W pierwszym okresie okupacji były tu warsztaty naprawcze maszyn, później filia firmy Schneider. Od listopada 1941 roku Niemcy urządzili na terenie fabryki obóz dla jeńców radzieckich. W połowie następnego roku obóz został zlikwidowany, a prawie wszyscy jeńcy stracili życie (ok. 18 tys. osób). W październiku 1942 r. w miejscu niedawnego obozu jenieckiego oraz częściowo na terenie osiedla urządzono obóz pracy dla Żydów. Po roku przebywało ich tam już kilkanaście tysięcy. W listopadzie 1943 r. miała miejsce masowa egzekucja, w której zginęło ok. 15 tys. Żydów.
Niemcy opuścili ostatecznie teren fabryki i osiedla w lipcu 1944 r. Po kilku dniach pojawiła się tu jednostka Armii Radzieckiej. Utworzono warsztaty naprawcze, szpital i lotnisko polowe. Wojska radzieckie przeniosły się dalej na zachód, wraz z przesuwającym się frontem, na wiosnę 1945 r.
Po wojnie, w 1949 r., rozpoczęły produkcję Zakłady Wytwórcze Sprzętu Instalacyjnego. Okres intensywnej rozbudowy zakładu i osiedla rozpoczął się w 1952 r. W roku 1953 oddano do użytku kolejową linię wąskotorową. W tym samym czasie zaczął funkcjonować Szpital Miejski, powstało również pierwsze przedszkole. W 1956 r. wybudowano w czynie społecznym, działający do dziś Kino-Teatr „Czyn”. Rok później zainaugurowało działalność Liceum Ogólnokształcące. Od 1962 roku funkcjonuje też Sanatorium Przeciwgruźlicze.
18 lipca 1962 roku, na mocy Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów PRL, Poniatowa otrzymała prawa miejskie.
Lata siedemdziesiąte to intensywny rozwój miasta – powstają obiekty użyteczności publicznej, sklepy, punkty usługowe, dynamicznie wzrasta liczba mieszkańców, w szybkim tempie rozwija się budownictwo mieszkaniowe.
Na przełomie lat 80 i 90 Poniatowa zaczęła borykać się z problemami gospodarczymi. Główną przyczyną trudności było pogorszenie się sytuacji ekonomicznej w Zakładach Elektromaszynowych EDA, od których życie w mieście było silnie uzależnione. Restrukturyzacja EDA SA nie przyniosła oczekiwanego skutku – w końcu zakłady postawiono w stan upadłości. Dziś na terenie EDY funkcjonuje kilka spółek zatrudniających zaledwie 400 osób, podczas gdy w okresie największej prosperity EDA zatrudniała ponad 5.000 osób.
Aktualnie celem władz samorządowych miasta jest rozwój gospodarczy Poniatowej. Samorząd duży nacisk kładzie na stworzenie sprzyjających warunków do rozwoju sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw. W 1995 roku powołano do życia Ośrodek Wspierania Biznesu, który został przekształcony w Agencje Rozwoju Lokalnego, Oddział Lubelskiej Fundacji Rozwoju. Regularnie odbywają się Fora Gospodarcze, których celem jest dostarczanie informacji niezbędnych do funkcjonowania przedsiębiorstw w dobie postępującej globalizacji.
Obecnie Gmina przywiązuje także dużo wagi do poprawy infrastruktury technicznej i ekologii. Funkcjonuje mechaniczno – biologiczna oczyszczalnia ścieków, której uroczyste otwarcie miało miejsce 29 grudnia 2005 r. Środki udało się pozyskać z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Całość inwestycji zamknęła się kwotą 4,082 mln zł. Wybudowano nowoczesne wysypiska odpadów komunalnych i przemysłowych. Miasto posiada krytą pływalnię. W lutym 2004 roku przekazano do użytkowania, tutejszemu Komisariatowi Policji, system monitorowania miasta, który jest bardzo efektywnym narzędziem pozwalającym skutecznie obniżyć i ograniczyć zagrożenie przestępczością.
