W czasie ataku astmy chory usiłuje zaczerpnąć powietrza przez zwężone drogi oddechowe, wykonuje krótkie wdechy i długie świszczące wydechy, puls przyspiesza i usta mogą mu sinieć z powodu niedoboru tlenu.
W grupie osób poniżej 40 roku życia prawdopodobnie 90% przypadków astmy ma podłoże alergiczne. Podstawowym źródłem alergenów są pyłki drzew, chwastów i traw, naskórek i sierść zwierząt, roztocza kurzu domowego i pleśnie. Wśród ludzi powyżej 40 roku życia odsetek cierpiących na astmę z powodu alergii spada do 50%. Pozostałe 50% przypadków to astma (właściwie PChOP - Przewlekła Choroba Oskrzelowo-Płucna) rozwijająca się w wyniku nawrotowych zapaleń oskrzeli, często współistniejąca ze skłonnością osobniczą o typie niealergicznym oraz paleniem tytoniu.
Astmatyk jest mniej narażony na atak, jeśli zidentyfikuje czynnik, który w jego indywidualnym przypadku go wywołuje.
Oto domowe sposoby leczenia i profilaktyki astmy:
Unikanie zadymionych pomieszczeń. Bez względu na przyczynę, astmę można leczyć. Osoba chora na astmę przede wszystkim powinna unikać dusznych, zadymionych pomieszczeń. To jest szczególnie istotne zimą, gdy szczelnie zamykamy okna mieszkań. Jeśli palisz przy chorym, jego objawy astmy nasilają się - dotyczy to szczególnie dzieci.
Czyste i szczelne miejsce zamieszkania. W domu należy ograniczyć unoszenie się kurzu i pyłków kwiatowych.
Bez ognia. Korzystanie z kominka albo z pieca na drewno nasila objawy astmatyczne. Piece opalane drewnem oraz kominki mogą być źródłem poważnych kłopotów dla osób cierpiących na astmę, prowadzą bowiem do drażnienia dróg oddechowych poprzez emisję pyłów organicznych. Jeśli jednak musisz korzystać z tego sposobu ogrzewania, sprawdź, czy piec i komin odprowadzający dym są dostatecznie szczelne. Trzeba też zadbać o wentylację pomieszczenia i dopilnować, by w kominku był dobry ciąg.
Środek zobojętniający przed snem. U części osób z objawami astmatycznymi mamy do czynienia z tzw. zespołem aspiracyjnym - część zawartości żołądka podczas snu przedostaje się do przełyku i dalej do dróg oddechowych (zjawisko zwane refluksem żołądkowo-przełykowym). Tak zdarza się, gdy leżymy płasko, a odruchy kaszlowe są osłabione. Należy więc spać z górną połową ciała uniesioną na poduszkach nawet pod kątem 45 stopni. Przed udaniem się na spoczynek dobrze jest zażyć środek redukujący nadmiar kwasów żołądkowych. Pełny żołądek wieczorem może być w przypadku zespołu aspiracyjnego przyczyną ataku astmy.
Unikanie gwałtownego ataku zimna. Potężny podmuch arktycznego powietrza może "zatkać" nie tylko astmatyka. Jeśli możesz, nie wychodź na dwór, gdy jest bardzo zimno.
Szalik. Jeżeli jednak musisz wyjść, zadbaj, by mieć zakryte usta i nos. Zimne powietrze może wywołać atak astmy, jednak użycie szala lub maski zakrywającej usta i nos powoduje, że wdychamy ciepłe, wilgotne powietrze.
Suchy ciepły klimat. Dla osób cierpiących na astmę najkorzystniejszy jest suchy, ciepły klimat. Ważne jest też, by powietrze było czyste i wolne od zanieczyszczeń przemysłowych.
Klimatyzacja samochodowa może przynosić korzyści osobom z astmą, jednak tylko pod warunkiem, że nie wdmuchuje do środka powietrza z zewnątrz. Chłodne i zapylone powietrze podrażnia oskrzela. Producenci samochodów szybko reagują na potrzeby klientów, dlatego w sprzedaży są już samochody z klimatyzacją i filtrem przeciwpyłkowym.
Dieta. Niektóre produkty spożywcze zawierające szczególnie silne alergeny mogą spowodować wystąpienie napadu astmy. Szczególnie ryzykowne jest jedzenie: mleka, jaj, orzechów i owoców morza. Warto opracować listę produktów, których należy się wystrzegać. Natomiast wskazane jest jedzenie surowych śliwek.
Kuchnia. Staraj się nie wchodzić do kuchni, gdy poczujesz zapach potraw, na które jesteś uczulony. Czasem już tylko to wystarczy, aby wywołać atak.
Sól. Uważaj też na sól oraz środki konserwujące i uszlachetniające, dodawane do gotowych produktów spożywczych. Metawodorosiarczyn, a prawdopodobnie także glutaminian monosodowy mogą wzbudzać napady astmy. Wodorosiarczyn występuje w piwie, winie, krewetkach i w suszonych owocach.
Konserwanty. Pamiętaj, że owoce i warzywa sprzedawane na ulicznych straganach spryskuje się często wodą ze środkiem konserwującym (może zawierać wodorosiarczyn). Wodorosiarczyn mogą zawierać również dania serwowane w barach i jadłodajniach. Zanim spróbujesz, postaraj się upewnić, czy jedzenie, które Ci podano, nie zawiera środków konserwujących.
Aspiryna. W medycynie istnieje pojęcie "triady aspirynowej": zapalenie zatok bocznych nosa i polipy nosa, astma i reakcje uczuleniowe po aspirynie (wymioty, pokrzywka). Powyższe objawy współistnieją u osób z defektem enzymatycznym przemiany kwasu acetylosalicylowego (aspiryna). Nie jest to uczulenie w ścisłym tego słowa znaczeniu. Niemniej u wielu osób cierpiących na astmę indukowaną aspiryną, jedna tabletka aspiryny może wywołać groźny dla życia atak. Zapalenie zatok, polipy nosa i astma to bezwzględne przeciwwskazania do terapii tzw. niesteroidowymi środkami przeciwzapalnymi. Uczulenie na aspirynę może rozwinąć się nagle, dlatego też lepiej w ogóle zrezygnować z preparatów zawierających pochodne kwasu acetylosalicylowego w wypadku takiej choroby jak astma. Takiego zagrożenia nie stwarza paracetamol.
Prawidłowo używaj inhalatora. Z pewnością pomoże szybko przerwać atak astmy, ale tylko pod warunkiem, że używa się go zgodnie z zaleceniem. W Twoim wypadku nie chodzi o odświeżenie oddechu. Nie rozpylaj leku na tylną ścianę gardła, gdyż wówczas nie przedostanie się do płuc. Jeśli zauważysz mgiełkę wydobywającą się z ust po zakończeniu inhalacji, to znaczy, że zastosowałeś inhalator niewłaściwie. Włożenie inhalatora do ust i kilkakrotne szybkie naciśnięcie to także zła metoda. Istotne jest, by skoordynować wdech z uwalnianiem dawki leku z dozownika.
Należy przytrzymać aparat w pobliżu otwartych ust, wziąć głęboki wdech i prawie natychmiast nacisnąć spust inhalatora. Wdech powinien trwać jeszcze chwilę po podaniu leku, a następnie trzeba wstrzymać oddech na 3-5 sekund. Pierwszy wdech powoduje rozszerzenie oskrzeli, natomiast dwa szybkie, następujące po sobie, już nie zwiększają tego efektu. Silniejsze działanie może zapewnić tylko odczekanie 2-5 minut i ponowne podanie leku. Przedawkowanie leków wziewnych rozszerzających oskrzela może prowadzić do niebezpiecznego przyspieszenia czynności serca. Dlatego powinny być stosowane ściśle według zaleceń lekarza. Na ogół przyjmuje się, że w ciężkim napadzie astmy można podać maksymalnie 4 wdechy leku (2 wdechy co 20 minut).
Kofeina w zastępstwie inhalatora. W razie nagłej potrzeby można zażyć kofeinę, szczególnie jeśli nie masz pod ręką inhalatora. Tabletka kofeiny lub kilka filiżanek mocnej kawy napewno pomoże. Kofeina należy bowiem do tej samej grupy leków co teofilina i aminofilina - powszechnie używane leki rozszerzające oskrzela. Kofeina jednakże nie zastąpi właściwego leczenia, może być stosowana jedynie w nagłej potrzebie, kiedy nie ma innych leków.
Witamina B6 pomaga w leczeniu astmy. Odkrycie jej skuteczności było dziełem przypadku. Podczas badań nad działaniem tej witaminy w niedokrwistości sierpowatokrwinkowej stwierdzono, że podawanie 50mg witaminy B6 dziennie zmniejszyło nasilenie napadów u pacjentów cierpiących na astmę. Za duże dawki witaminy B6 mogą mieć działanie toksyczne, dlatego jej stosowanie powinno odbywać się pod stałą kontrolą lekarza. Naturalne źródła witaminy B6 to np. algi morskie (spirulina, chlorella) oraz młody jęczmień.
Witamina C, magnez i kwasy tłuszczowe omega-3. Dodatkowe dawki tych substancji pochodzące z suplementów lub diety pomagają złagodzić objawy astmy.
Wysiłek fizyczny, ale także stres emocjonalny to niespecyficzne czynniki, które mogą wywołać napad choroby u astmatyka. Jeśli zauważyłeś objawy astmy podczas wzmożonej aktywności fizycznej, zastosuj kilka sprawdzonych rad:
- wydłuż krok, nie otwierając przy tym ust; chwytanie powietrza otwartymi ustami podczas intensywnego wysiłku wysusza gardło i oziębia je, co sprzyja atakom astmy - staraj się oddychać nosem;
- pływanie to idealne ćwiczenie fizyczne dla astmatyków; dzięki wysokiej wilgotności otoczenia błona śluzowa jamy ustnej i gardła nie wysycha; pacjentom z astmą zaleca się każdy rodzaj sportu, który łączy się z krótkotrwałym znacznym wysiłkiem, np. gra w piłkę lub tenis;
- lekarstwo przed treningiem; pozostaw sobie czas na złapanie oddechu; jeśli biegniesz bez wytchnienia, szybko się zmęczysz; pamiętaj o rozgrzewce i zażyciu lekarstwa przed rozpoczęciem treningu;
- techniki relaksacyjne pomagają zwalczać stres.
Hydroterapia. Astmatykom zaleca się: gorące kąpiele kończyn (40°C); krótkie, gorące lub zimne nasiadówki; ranne i wieczorne obmywanie ciała zimną wodą (wycieranie szorstkim, lnianym ręcznikiem); wieczorem ciepły kompres na pierś, napar z melisy. Podczas ataku: gorąca kąpiel nóg do kolan (38-45°C) 10-20 minut, po zakończeniu polać zimną wodą.
Szkodliwy chlor. Wyniki badań wskazują związek między wdychaniem odparowanego chloru i jego absorpcją przez skórę podczas kąpieli lub natrysku a podwyższonym ryzykiem rozwoju lub nasilenia objawów m.in. astmy i egzemy. Dlatego astmatycy powinni filtrować nie tylko wodę pitną, ale także kąpielową. Doskonałym rozwiązaniem są urządzenia kąpielowo-prysznicowe wyposażone w filtry neutralizujące pozostałości chloru w wodzie. Jednocześnie generują one mikro- i nanobąbelki powietrzno-wodne o właściwościach czyszczących, którym towarzyszy powstawanie dobroczynnych anionów tlenu. Te, głęboko wdychane podczas kąpieli, deponują ważny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ładunek ujemny w pęcherzykach płucnych, wywołując korzystny efekt terapeutyczny.
Ziołolecznictwo. Nalewka majerankowa: 50g świeżego ziela + 30-40g majeranku + 1 butelka białego wina wytrawnego, zakorkować i odstawić na 10 dni. Następnie przefiltrować do butelki z ciemnego szkła i pić 1 kieliszek po kolacji + gorące kompresy na plecy (około 30 minut).
Sok ze świeżej cebuli: 10-20 dni w każdym miesiącu, rozpoczyna się od 1 łyżeczki do 5 łyżeczek przed posiłkiem, można także ssać plastry cebuli.
Rumianek, 2x2 łyżeczki siemienia lnu zmielonego (popić wodą) oraz propolis.
Aromaterapia. Przy astmie wskazane jest stosowanie następujących olejków eterycznych: hyzopowy, majerankowy, rozmarynowy, jodłowy, sosnowy oraz tymiankowy.
Dokładne leczenie przeziębienia i kataru zmniejsza ryzyko ataku astmy.
Prowadzenie dziennika choroby jest pomocne w szukaniu czynników wywołujących astmę i w kontrolowaniu choroby.
POWAŻNE TRAKTOWANIE KAŻDEGO OBJAWU ASTMY - PORADA LEKARSKA
Objawy zagrażające życiu i wymagające szybkiej pomocy lekarskiej to:
- sine wargi,
- wilgotna i zimna skóra,
- szybki puls,
- gwałtowne próby chwytania powietrza.
Pacjenci często nie zdają sobie sprawy z zagrożenia, jakie niesie ze sobą astma i gdy kończy się zapas leków, próbują sami sobie pomóc lub zwracają się do lekarza za późno. Kiedy objawy choroby zaczynają gwałtownie narastać, nie można zwlekać. Jeśli zwykle korzystałeś z inhalatora raz albo dwa razy w tygodniu, a teraz musisz powtarzać zabieg trzy lub cztery razy dziennie, to z pewnością Twój stan się pogorszył. Należy bezzwłocznie szukać pomocy medycznej w każdym przypadku trudności z oddychaniem.
