Trądzik dzielimy na:
- Trądzik pospolity (młodzieńczy, zwykły), czyli twarde, bolesne i powiększające się grudki. Po pewnym czasie na ich szczycie pojawia się żółty czubek i zapalna otoczka, wówczas pękają i uwalniają ropę. Podczas gojenia mogą tworzyć się blizny. Jest to typowa dolegliwość okresu dojrzewania, która zwykle ma swój szczyt między 17. a 21. rokiem życia - czworo na pięciu nastolatków cierpi na trądzik pospolity. Jednak może się przedłużyć na wiek średni lub nawet późniejszy - około 10% populacji choruje na zmiany trądzikowe po 40. roku życia.
Objawy
Dla tego typu zmian trądzikowych charakterystyczna jest obecność zaskórników, czyli wągrów (zatkane gruczoły łojotokowe (pory) zlokalizowane głównie w mieszkach włosowych), wokół których występują zmiany zapalne (krosty ropne) i niezapalne. Trądzik pospolity dotyczy gruczołów łojowych i mieszków włosowych na twarzy, plecach, barkach, klatce piersiowej, w uchu, pachwinach i na całej długości kończyn dolnych. Objawia się także tłustą i błyszczącą skórą, a w ciężkich przypadkach mogą powstawać torbiele zapalne głęboko pod skórą wypełnione ropą tzw. cysty.
Przyczyny
Bezpośrednią przyczyną trądzika pospolitego jest nadczynność skórnych gruczołów łojowych (powstaje łojotok), wywołana przez zmiany hormonalne podczas dojrzewania (nadmierna stymulacja hormonami płciowymi androgenami) połączona z wzmożonym rogowaceniem naskórka. Nakładające się na siebie zrogowaciałe warstwy naskórka wypełniają przewód wydzielniczy prowadzący z gruczołu łojowego na powierzchnię skóry, co skutkuje zablokowaniem ujście kanału gruczołu łojowego czopem łoju (sebum) i zrogowaciałych komórek - powstaje zaskórnik, który jest niezapalną postacią trądziku. W tym środowisku niektóre bakterie, zawsze obecne na powierzchni skóry, rozwijają się szczególnie dobrze i wywołują proces zapalny, który może spowodować pęknięcie ściany kanału i rozwój zapalenia w okolicy gruczołu łojowego. Wówczas grudki stają się zaczerwienione i bolesne.
Mężczyźni mają większą skłonność do trądziku niż kobiety, co wiąże się z wyższym stężeniem androgenów. U kobiet objawy trądziku zwykle nasilają się przed miesiączką.
Pośrednią przyczyną problemu nie jest jedzenie czekolady, nadmiar seksu czy abstynencja seksualna. Głównym powodem dolegliwości jest skłonność dziedziczna - jeśli na trądzik cierpieli rodzice, prawdopodobnie u trojga na czworo ich dzieci wystąpią podobne zmiany. Jednak gdy siostra ma twarz gładką, a brat pełną wyprysków, trądzik spowodowały inne czynniki niż genetyczne. Najczęściej jest to stres, działanie promieni słonecznych, zmiana pory roku lub klimatu, a u kobiet także makijaż i środki antykoncepcyjne.
- Trądzik różowaty to rumień, grudki, krosty i rozszerzone naczynia krwionośne na czole i grzbiecie nosa, układające się w kształt motyla. Możliwe są zmiany ropne. Trądzik różowaty dotyka 10% populacji, najczęściej kobiet o jasnej karnacji w wieku 35-50 lat. Może nawracać przez 5-10 lat, po czym całkowicie ustąpić. Mimo tego, że występuje 3-krotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn, to jego objawy u panów są znacznie ostrzejsze.
Objawy
Schorzenie zaczyna się okresowym zaczerwienieniem twarzy, szczególnie w nagrzanych pomieszczeniach, po spożyciu alkoholu, pikantnych potraw i gorących napojów. Rozwój choroby prowadzi do wystąpienia krost i trwałego zaczerwienienia skóry z powodu rozszerzonych naczynek włosowatych, skóra staje się sucha i piekąca.
W ciężkich przypadkach trądzika różowatego pojawia się opuchlizna i przeniesienie choroby na oczy, co wywołuje zapalenie spojówek i zapalenie powiek. Natomiast szczególnie u starszych mężczyzn może powstać guzowatość nosa, czyli zgrubiona i zaczerwieniona skóra nosa powstająca w wyniku powiększenia gruczołów łojowych.
Przyczyny
Ten typ zmian trądzikowych kojarzony jest z nadmierną wrażliwością naczynek włosowatych łatwo ulegających rozszerzeniom, nadużywaniem kremów kortykosteroidowych oraz zakażeniem gruczołów łojowych nużeńcem ludzkim (Demodex folliculorum)
Trądzik pospolity i różowaty może być również związany z infekcjami skóry, które wyzwalają zmiany zapalne. Reaktywacje trądzika mogą być wynikiem wzrostu bakterii Staphylococcus aureus na skórze.
WSPÓLNE SPOSOBY NA TRĄDZIK POSPOLITY I RÓŻOWATY:
Naturalna higiena mikrobąbelkowa. Mikro- i nanobąbelki powietrzno-wodne tworzące efekt białej wody charakteryzują się właściwościami sterylizującymi i odżywiającymi skórę. Głęboko penetrują pory i gruczoły łojowe, pękając precyzyjnie niszczą chorobotwórcze bakterie, efektywnie odrywają łuszczący się naskórek i usuwają nadmiar łoju bez stosowania środków myjących. Jednocześnie wykonują mikromasaż, który przywraca prawidłową funkcję tkanki skórnej. Tak przygotowana powierzchnia skóry lepiej wchłania miejscowe preparaty lecznicze, co znacznie przyspiesza proces leczenia trądziku.
Dzięki temu popularne metody leczenia wykorzystujące stosowanie chemii przeciwtrądzikowej czy peelingu są niepotrzebne, choć mogą jeszcze bardziej przyspieszyć terapie.
Natomiast kule piorące, które bez utraty skuteczności prania ograniczają zużycie środków chemicznych, sprawiają, że ubrania, w tym przypadku wszystkie elementy garderoby mające kontakt ze zmianami trądzikowymi, są bardziej przyjazne dla gojącej się cery trądzikowej. Im mniej proszku w praniu, tym lepiej wypłukana odzież z drażniących pozostałości chemii.
Preparaty kolagenowe doskonale wspomagają leczenie każdego typu trądzika, ponieważ skutecznie wzmacniają i uelastyczniają chorą tkankę skórną. A im mocniejsza skóra, tym mniejsze ryzyko wystąpienia zmian trądzikowych. Działanie kolagenu przy trądziku:
- pospolitym polega m.in. na regulacji wydzielania sebum przez gruczoły łojowe
- różowatym polega na wzmocnieniu kruchych naczynek włosowatych (kolagen jest ich podstawowym spoiwem)
Dodatkowo kolagen wspomaga usuwanie blizn potrądzikowych, jeśli wcześniej doszło do zbagatelizowania konieczności leczenia trądziku.
Preparaty z olejkiem drzewa herbacianego skutecznie łagodzą objawy trądzika pospolitego i różowatego nie powodując niekorzystnych skutków ubocznych tj. przesuszenie, świąd czy pieczenie skóry, charakterystycznych dla preparatów zawierających syntetyczne związki bakteriobójcze.
DOMOWE SPOSOBY NA TRĄDZIK POSPOLITY - LECZENIE I ZAPOBIEGANIE:
Mydło lecznicze (przeciwtrądzikowe) stosowane codziennie wysusza zmiany skórne, przyspiesza gojenie się skóry i zapobiega nawrotom choroby poprzez usuwanie zanieczyszczeń i nadmiaru sebum. Jednocześnie delikatnie nawilża skórę bez jej intensywnego natłuszczania. Wskazane są również antybakteryjne żele i pianki do oczyszczania cery trądzikowej.
Złuszczanie skóry - peeling. Codzienne usuwanie martwego, złuszczonego naskórka gwarantuje czyste i odblokowane pory oraz gładką powierzchnię skóry. Wskazane są m.in. żele złuszczające, które zawierają mikrocząsteczki delikatnie ścierające naskórek.
Chusteczki oczyszczające są pomocne np. podczas wycieczki, gdy dostęp do bieżącej wody i mydła jest utrudniony. Nawilżane chusteczki oczyszczają pory, usuwają zanieczyszczenia oraz łój, dzięki czemu umożliwiają utrzymanie czystości skóry w każdej sytuacji przez 24 godziny na dobę.
Tonik jest równie wygodny co chusteczki. Potrzebne są tylko waciki lub płatki kosmetyczne, którymi po namoczeniu w toniku wyciera się skórę. Według wielu dermatologów prawidłowa higiena cery trądzikowej wymaga regularnego stosowania mydła razem z tonikiem. Tonik skutecznie oczyszcza pory skóry, reguluje wydzielanie sebum, działa przeciwbakteryjnie, poprawia nawilżenie, reguluje proces złuszczania się naskórka, łagodzi podrażnienia, niweluje zaczerwienienia oraz przywraca skórze prawidłowe pH. Tonik przeciwtrądzikowy powinien być niskoalkoholowy lub bezalkoholowy, ponieważ alkohol powoduje wysuszenie skóry. Na początku poprawa jest zauważalna, ponieważ wypryski zostają wysuszone, jednakże po kilku dniach ciągłego przemywania twarzy tonikiem alkoholowym również skóra staje się przesuszona. W rezultacie, gruczoły łojowe zostają pobudzone do pracy, dochodzi do łojotoku i nasilenia trądziku.
Ziołowe parówki efektywnie oczyszczają cerę trądzikową, rozpulchniają skórę i otwierają zatkane pory. Należy je stosować 3 razy w tygodniu przy użyciu mieszanki z rumianku, kwiatu lipy i szałwii (po garści - około 10g. każdego zioła). Mieszankę należy zalać gorącą wodą (3 minuty po zagotowaniu), pochylić się nad naczyniem i przykryć głowę ręcznikiem na około 10 minut.
Z tych samych ziół można przygotować tonik: mieszankę należy zalać szklanką wrzącej wody destylowanej i przykryć. Po ostudzeniu naparu trzeba go odcedzić. Otrzymanym płynem należy przemywać skórę twarzy 2 razy dziennie - rano i wieczorem.
Aromaterapia wzmacnia leczenie trądziku. Wskazane są następujące olejki eteryczne do stosowania w kąpieli, parówkach, kompresach, maseczkach oczyszczających i peelingu: lawendowy, jałowcowy z jagód, bergamotowy, paczulowy, petitgrain oraz rumianku rzymskiego.
Sól do kąpieli, regularnie stosowana ogranicza produkcję sebum przez gruczoły łojowe, co jest korzystne podczas leczenia trądziku pospolitego.
Okłady błotne i maseczki zapewniają głębokie oczyszczenie porów z nadmiaru sebum, dzięki czemu pory się zwężają i wraca naturalna równowaga skóry. Ponadto wykazują działanie dezynfekujące, absorpcyjne, gojące, wzmacniające, przeciwzapalne i remineralizujące.
Poniższe środki przeciw trądzikowi najlepiej stosować na czystą i umytą skórę, czyli po głębokim złuszczeniu i oczyszczeniu, najlepiej przy pomocy mikrobąbelków, dzięki czemu lek zostanie lepiej wchłonięty.
Kremy matujące i nawilżające do skóry problemowej regulują pracę gruczołów łojowych, wspomagają jej regeneracje oraz neutralizują szkodliwą florę bakteryjną występującą na powierzchni skóry.
Nadtlenek benzoilu to jeden z najskuteczniejszych środków zwalczających trądzik do stosowania miejscowego. Benzoil wprowadza do wnętrza pora nadtlenek, który uwalniając tlen niszczy bakterie gromadzące się w łoju zatykającym gruczoł. Owe bakterie są odpowiedzialne za produkcję drażniących kwasów tłuszczowych, które rozpoczynają reakcję zapalną. Leki przeciwtrądzikowe są dostępne w postaci żelu, zawiesiny lub kremu. Eksperci zalecają żel na bazie wodnej, gdyż powoduje on najmniejsze podrażnienie skóry. Stężenie nadtlenku benzoilu w środkach przeciwtrądzikowych jest nieistotne. Leki 2,5% działają równie skutecznie co 10% - wybór w zależności od wrażliwości skóry.
Szczególna opieka skóry suchej, która często jest nadwrażliwa na nadtlenek benzoilu. Rozwiązaniem jest leczenie bez benzoilu lub rozpoczęcie kuracji od środków o mniejszym stężeniu i stopniowa zmiana na coraz silniejsze. Początkowo po zastosowaniu leku dojdzie do zaczerwienienia skóry, ale jest to reakcja normalna.
Maść cynkowa i ichtiolowa są także pomocne w łagodzeniu zmian trądzikowych. Pierwsza wykazuje działanie wysuszające i przeciwzapalne, a druga dodatkowo ułatwia odchodzenie ropy, dlatego jest szczególnie wskazana przy trądziku wtórnie zakażonym.
Kwas azelainowy ze względu na swoje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i złuszczające jest z powodzeniem stosowany w leczeniu trądziku.
Kwas mlekowy stosowany zewnętrznie, bezpośrednio na mieszki włosowe, reguluje funkcje skóry trądzikowej. Wraz ze wzrostem ilości kwasu mlekowego w mieszku włosowym, jego działanie keratolityczne (mikrozłuszczające) skupia się w samym źródle powstawania zmian trądzikowych. Mieszek włosowy zostaje odblokowany i powraca prawidłowa funkcja skóry. Kwas mlekowy ma również właściwości antybakteryjne i nawilżające.
Mieszanie różnych specyfików jest niewskazane. Jeśli używając lek bez recepty, lekarz przepisze inny, trzeba przerwać stosowanie pierwszego. Mieszanie preparatów dostępnych bez recepty jest możliwe jeśli ulotka informacyjna leku na to pozwala.
Zapobieganie rozwojowi zmian trądzikowych. Medykamenty przeciwtrądzikowe należy nakładać na szerokość około 1,5 cm wokół zajętego obszaru. To zapobiega rozszerzaniu się zmian. Leczenie zawsze powinno obejmować strefę większą niż obszar zaczerwienienia i zapalenia. Ulotki informacyjne dołączane do specyfików zawierają instrukcję, by stosować lek na zmienioną skórę, co dla większości ludzi oznacza tylko obszar istniejących zmian, tymczasem zawsze należy zadbać o większą powierzchnię skóry.
Wolno wyciskać krostę tylko, gdy widać pośrodku małą, żółtawą główkę ropy. Wówczas delikatne uciśnięcie pozwala usunąć ropę i szybciej dochodzi do zagojenia. Ważne, aby po zabiegu zdezynfekować rankę wacikiem lub płatkiem kosmetycznym namoczonym w alkoholu (np.perfum/dezodorant).
Wągry z czarną główką można wyciskać. Zablokowane pory skóry, wewnątrz których znajduje się czarna stwardniała substancja z poszerzonym zewnętrznym wylotem wyglądają wyjątkowo nieestetycznie. W tym przypadku także istotna jest końcowa dezynfekcja alkoholem.
Nie wolno wyciskać niedojrzałych krostek ani zaskórników z białą główką, gdyż jest to obszar stanu zapalnego i można łatwo wywołać infekcję. Ponadto zbyt wczesne uciskanie niedojrzałej krosty nasila ból i opuchliznę. Zwykle zmiany trądzikowe utrzymują się od 1 do 4 tygodni. Zaskórniki o białych główkach to również zatkane pory, ale ich rdzeń jest znacznie mniejszy niż rdzeń wągra z czarną główką, dlatego uciskając go, można łatwo doprowadzić do rozerwania ścianek poru, a wówczas zawartość przedostaje się do skóry i powstaje krosta. Czasami tworzy się samoistnie, gdy ścianki pory ulegną rozerwaniu np. wskutek otarcia.
Kosmetyki do makijażu oparte na oleju są poważną przyczyną rzutów trądziku. Zagrożeniem nie są barwniki zawarte w podkładach, różach, kremach oczyszczających i kremach nawilżających czy woda zawarta w kosmetykach. Głównym problemem są oleje, zwykle pochodne kwasów tłuszczowych inne niż tłuszcze obecne na skórze. Oleje z kosmetyków są czynnikiem, który rozpoczyna proces zapalny, dlatego osoby skłonne do trądziku powinny stosować kosmetyki beztłuszczowe.
Prosty test na zawartość oleju w kosmetykach. W arkusz papieru listowego należy wetrzeć badany kosmetyk np. podkład do twarzy. Po upływie 24 godzin olej rozejdzie się po papierze i można określić jak tłusty kosmetyk jest - im większy pierścień wokół miejsca wtarcia, tym więcej oleju znajduje się w podkładzie. Takich kosmetyków osoby z tendencją do trądziku nie powinny stosować!
Etykiety na kosmetykach to ważna lektura! Według niektórych specjalistów preparaty zawierające lanolinę, mirystynian izopropylowy czy siarczan sodowo-laurylowy mogą utrudniać leczenie, gdyż podobnie jak olej, silnie działają na skórę.
Zmywanie makijażu przed snem trzeba przeprowadzać dokładnie, najlepiej przy użyciu wody i łagodnego mydła.
Makijaż powinien być delikatny. Lepszy efekt wizualny (bynajmniej dla mnie :), im oszczędniej kosmetyki są stosowane. Poza tym, mniej makijażu to mniej substancji zatykających ujścia porów.
Doustne środki antykoncepcyjne mogą zaostrzać zmiany trądzikowe lub je łagodzić. Jest to zależne od indywidualnego profilu hormonalnego. Trądzik u kobiet stosujących antykoncepcje wymaga konsultacji lekarskiej.
Uwaga na słońce. Leki przeciwtrądzikowe mogą zwiększać wrażliwość na działanie promieni słonecznych, dlatego należy unikać słońca, lamp ogrzewających i opalających oraz stosować kremy z filtrem.
Lampa lecznicza. Jej promienie wspomagają łagodzenie zmian trądzikowych.
Dieta przy cerze trądzikowej powinna dostarczać organizmowi odpowiednie dawki takich minerałów jak selen, cynk, potas, magnez, fosfor, wapń oraz witamin B1, B2, B6, C, E oraz prowitaminy A (beta-karoten). Suplementy diety dla pryszczatych często zawierają drożdże i pyłek kwiatowy.
Nadmierna podaż jodu przez dłuższy czas jest łączona przez wielu lekarzy ze zmianami trądzikowymi. Organizm usuwa zbędny jod poprzez gruczoły łojowe, co prowadzi do ich podrażnienia i wywołuje proces zapalny. Osoby bezskutecznie poszukujące przyczyny trądziku powinny skorzystać z poniższej listy produktów spożywczych zawierających jod i ograniczyć spożycie owego pierwiastka. Jednostka p.p.m., czyli angielskie 'parts per million' w tym przypadku oznacza liczbę cząsteczek jodu przypadającą na milion cząsteczek pozostałych związków w określonym produkcie.
Przetwory mleczne
- topiony ser cheddar 27ppm
- masło 26ppm
- mleko homogenizowane 11ppm
- kwaśna śmietana 7ppm
- twarożek 5ppm
- jogurt 3ppm
Sól
- jodowana 54ppm
- z przyprawami 40ppm
Mięso i drób
- wątroba wołowa 325ppm
- indyk 132ppm
- kurczak 67ppm
- hamburger 44ppm
Potrawy morskie
- kelp 1020ppm
- głowonogi 39ppm
- kraby 33ppm
- sola 24ppm
- małże 20ppm
- krewetki 17ppm
- homary 9ppm
- ostrygi 8ppm
Woda pitna śr. 8ppm
Warzywa
- szparagi 169ppm
- brokuły 90ppm
- biała cebula 82ppm
- kukurydza 45ppm
- brukselka 23ppm
- ziemniaki 9ppm
- fasola strączkowa 7ppm
Inne produkty
- chipsy kukurydziane 80ppm
- kiełki pszenicy 46ppm
- chipsy ziemniaczane 40ppm
- precelki 15ppm
- biały chleb 8ppm
- coca-cola 3ppm
- cukier 2ppm
SPOSOBY NA TRĄDZIK RÓŻOWATY - LECZENIE I ZAPOBIEGANIE:
Różnica temperatur to najczęstszy czynnik nasilający trądzik różowaty. Szybka zmiana temperatury rozszerza i osłabia naczynia krwionośne, dlatego wskazane jest unikanie wiatru, zimna, ciepła, sauny, solarium i przede wszystkim słońca. Wracając z mrozu najlepiej odczekać 15 minut przed wypiciem ciepłej herbaty. Natomiast negatywnym skutkom promieniowania UV należy zapobiegać stosując nietłusty krem do opalania z filtrem SPF minimum 15.
Unikanie czynników wywołujących nawrót choroby tj. stres, gorące napoje, pikantne potrawy czy intensywne ćwiczenia.
Dieta. Należy wyłączyć z jadłospisu lub ograniczyć spożycie herbaty, czekolady, sera, jajek, cytrusów i produktów z pszenicy.
Dodatkowa suplementacja. U pacjentów z trądzikiem często występuje niedobór witamin A, B2, B3 i B6, dlatego przyjmowanie dodatkowej porcji witaminy B-complex w postaci preparatu witaminowego lub zwiększenie podaży w diecie produktów bogatych w te witaminy może wspomóc leczenie. Należy upewnić się, że preparat zawiera witaminę B3 w formie nikotynoamidu, a nie niacynę, która powoduje zaczerwienienie skóry.
Preparaty z aloesem, borówką czarną i/lub witaminą K wspomagają leczenie trądzika różowatego poprzez wzmocnienie naczyń krwionośnych.
Maseczki. Przy trądziku różowatym szczególnie wskazana jest maseczka z czerwonej glinki.
Leczenie antybiotykowe najczęściej polega na stosowaniu doustnej tetracykliny lub żelu z metronidazolem. Zwykle konieczne jest powtórzenie cyklu leczenia. W przypadkach szczególnie opornych wykorzystuje się doustny metronidazol lub izotretinoinę, czyli pochodną witaminy A stosowaną w szpitalach podczas leczenia wyjątkowo ciężkich zmian trądzikowych.
SPOSOBY MASKOWANIA TRĄDZIKU:
Filmowy sposób ukrycia zmian trądzikowych. Sekretem mistrzów makijażu w przypadku pojawienia się niespodziewanego problemu na twarzy aktorów jest użycie podkładu o dużej zawartości barwnika - im go więcej na gram podkładu, tym lepiej tuszuje wady skóry. Używany jest specyfik o stężeniu od 50% do 70% - zwykły podkład zawiera 15-18%.
Make-up'y i korektory skutecznie maskują wszelkie niedoskonałości skóry, w tym między innymi trądzik.
PORADA LEKARSKA
Jeśli opisane tu wskazówki nie skutkują należy jak najszybciej skonsultować się z dermatologiem. Przewlekła i ciężka postać trądzika pospolitego może prowadzić do powstania trwałych i szpecących blizn, jeśli we właściwym czasie nie podejmie się stosownego leczenia. Wówczas w celu ich zmniejszenia stosuje się antybiotyki, leki złuszczające, mikrodermabrazję (mikropeeling, mechaniczne złuszczanie naskórka), a w ostateczności operację plastyczną.
Natomiast skrajną formą trądzika różowatego jest guzowatość nosa, czyli silny przerost tkanek - nos staje się zaczerwieniony i bulwiasty. Guzowatość nosa rzadko występuje u kobiet, natomiast u mężczyzn pojawia się najczęściej powyżej 40. roku życia. Zmiany leczy się za pomocą chirurgi laserowej, jednak jest to schorzenie nawracające.
Chirurgia laserowa bywa również wykorzystywana z powodzeniem do zmniejszania rozszerzenia naczynek włosowatych i czerwoności twarzy.
