Natomiast zgodnie z projektem prawo do obniżenia kwoty podatku należnego zostanie skorelowane z momentem powstania obowiązku podatkowego u dostawcy towarów lub świadczącego usługę.Powyższe oznacza, że prawo do odliczenia podatku powstanie w chwili, gdy dostawca lub świadczący usługę naliczy podatek. Jednakże nie będzie to jedyny warunek, od którego spełnienia zależeć będzie odliczenie podatku. Podobnie jak ma to miejsce obecnie - zachowane zostaną wymogi formalne, tzn. otrzymanie przez nabywcę faktury albo dokumentu celnego do dnia złożenia deklaracji. Podkreślić należy, iż planowana zmiana art. 86 ust. 11 u.p.t.u. spowoduje, iż w przypadku nieotrzymania faktury lub dokumentu celnego przed złożeniem rozliczenia za dany okres podatnik będzie mógł obniżyć kwotę podatku należnego w rozliczeniu za następny okres, jeżeli do chwili rozliczenia otrzyma fakturę lub dokument celny. Jeżeli jednak podatnikowi nie uda się uzyskać faktury lub dokumentu celnego do momentu rozliczenia okresu następującego po okresie, w którym powstało prawo do odliczenia, pozostanie mu jedynie możliwość obniżenia kwoty podatku należnego przez dokonanie korekty. Jednakże zgodnie z planowaną zmianą dużo problemów sprawią podatnikom faktury, które zostaną otrzymane na kilka dni przed złożeniem deklaracji VAT za okres, w którym powinny być rozliczone.
Przykładowo: faktura za najem za czerwiec 2007 r. według nowych zasad odliczania podatku powinna być rozliczona w deklaracji VAT-7 za miesiąc czerwiec, składanej do 25 lipca. Problem dla podatnika pojawi się w sytuacji, gdy faktura wpłynie do siedziby na kilka dni przed terminem złożenia deklaracji, a do samej księgowości (np. po dekretacji i opisie merytorycznym) trafi już po złożeniu deklaracji VAT-7. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 86 ust. 11 u.p.t.u. faktura powinna być rozliczona w deklaracji za miesiąc czerwiec - co oznacza, że podatnik będzie musiał dokonać korekty rozliczenia czerwcowego. Również otrzymanie faktury za najem za czerwiec z opóźnieniem np. 3 miesięcy będzie rodziło dużo problemów. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami można rozliczyć podatek naliczony w deklaracji za miesiąc otrzymania faktury lub za miesiąc następny. Według nowych przepisów podatek będziemy musieli rozliczać za miesiąc, w którym u naszego kontrahenta powstał obowiązek podatkowy, czyli skorygować deklarację VAT-7 za miesiąc powstania obowiązku podatkowego u naszego kontrahenta. Przepisy te, jak widać, będą wymagały bądź dopracowania ze strony ustawodawcy, bądź dużej cierpliwości ze strony podatników i pracowników aparatu skarbowego z powodu rozlicznych korekt deklaracji VAT-7.
Jako budzące wątpliwości należy wskazać nowe brzmienie projektowanego art. 86 ust. 12. Zgodnie z przywołanym przepisem w przypadku otrzymania faktury przed nabyciem prawa do rozporządzania towarem jak właściciel albo przed wykonaniem usługi, z wyłączeniem przypadków, gdy faktura dokumentuje wpłacenie zaliczki, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje z chwilą nabycia prawa do rozporządzania towarem lub z chwilą wykonania usługi. Zaplanowanie zmiany przepisu art. 86 ust. 12 u.p.t.u. zostało podyktowane próbą likwidacji szczególnych momentów powstania obowiązku podatkowego. Jednakże zauważyć należy, iż literalna wykładnia projektowanego art. 86 ust. 12 u.p.t.u. doprowadza do wniosku, że w przypadku m.in. zakupu licencji na czas określony prawo do odliczenia powstanie z chwilą wykonania usługi, tj. wygaśnięcia licencji. Wcześniejsze odliczenie - możliwe według dziś obowiązujących zasad - nie będzie już możliwe.
W nowej ustawie zaproponowano wprowadzenie jednego terminu zwrotu podatku. Nowy 70-dniowy termin zwrotu dotyczyć będzie każdego zwrotu poza trzema wyjątkami. Pierwszym z nich będzie przedłużenie terminu w razie wszczęcia przez organy podatkowe postępowania wyjaśniającego zasadność zwrotu. Należy jednak zwrócić uwagę, że projektodawcy zachowali obecny mechanizm, który powinien zniechęcać aparat skarbowy do nieuzasadnionego przedłużania terminu. Jeżeli bowiem zwrot okaże się zasadny, to podatnikowi należeć się będą odsetki w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub rozłożenia go na raty za okres przedłużenia podstawowego terminu zwrotu.
Natomiast drugim wyjątkiem od zasady 70-dniowego terminu będzie stosowanie 180-dniowego terminu zwrotu w odniesieniu do dwóch przypadków. Pierwszym z przypadków jest sytuacja, gdy podatnik w danym okresie rozliczeniowym nie dokonał czynności opodatkowanych. Natomiast drugi przypadek stosowania 180-dniowego terminu zwrotu dotyczy nowych podatników, którzy nie wykonują działalności dłużej niż dwanaście miesięcy, a wynikająca ze złożonej deklaracji różnica podatku podlegająca zwrotowi w kwocie przekracza wartość podatku naliczonego związanego z nabyciem towarów zaliczanych do środków trwałych, wartości niematerialnych podlegających amortyzacji oraz gruntów i prawa wieczystego użytkowania.
Trzecim z kolei wyjątkiem od zasady jednolitego terminu zwrotu będzie przyspieszony zwrot w terminie dwudziestu pięciu dni, który znajdzie zastosowanie w przypadku zapłaty wszystkich faktur, dokumentów celnych oraz decyzji wykazanych w deklaracji. Niestety z przyspieszonego zwrotu nie będą mogli skorzystać nowi podatnicy prowadzący działalność krócej niż rok oraz podatnicy, którzy w danym okresie nie dokonali czynności opodatkowanej. Powyższe wyłączenie należy ocenić krytycznie jako stojące w sprzeczności z zasadami równego traktowania podatników.
Jako uchybienie fundamentalnej zasadzie równego traktowania podatników należy także uznać ustalenie jako podstawowego terminu stu osiemdziesięciu dni do zwrotu podatku dla podatników prowadzących działalność krócej niż rok oraz dla podatników, którzy w danym okresie nie dokonali czynności opodatkowanej.
Projektodawca co prawda zakłada możliwość zastosowania podstawowego 70-dniowego terminu w odniesieniu do tej kategorii podatników, jednakże uzależnia to od złożenia zabezpieczenia.
Wspomniane zabezpieczenie ma zastąpić instytucję kaucji gwarancyjnej, obecnie uregulowanej w art. 97 ust. 5-8 u.p.t.u. Przepisy przewidują stosowanie kaucji gwarancyjnej jedynie w odniesieniu do podatnika prowadzącego działalność opodatkowaną w okresie krótszym niż dwanaście miesięcy, który pragnie otrzymać zwrot podatku w związku z dokonaniem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów w terminie podstawowym. Jeżeli taki podatnik nie złoży gwarancji w wysokości 250.000 zł, wówczas uzyska zwrot w terminie stu osiemdziesięciu dni. Należy zauważyć, że projektowana instytucja zabezpieczenia służyć będzie zastosowaniu siedemdziesięciodniowego terminu zwrotów w odniesieniu do podatników prowadzących działalność w okresie krótszym niż dwanaście miesięcy, związanych z każdą czynnością opodatkowaną, a nie tylko z wewnątrzwspólnotową dostawą towarów.
Ponadto kolejna różnica zaznacza się w wysokości zabezpieczenia. W odróżnieniu od kaucji gwarancyjnej wysokość zabezpieczenia nie będzie sztywno ustalona, ale wynosić będzie tyle, ile wynosi kwota wnioskowanego zwrotu. Jednakże podkreślić należy, że zabezpieczenia będzie można składać nie tylko w gotówce, ale także m.in. w formie gwarancji bankowej i ubezpieczeniowej, poręczenia banku, weksla z poręczeniem wekslowym banku. Wymienione dla przykładu formy bezgotówkowego zabezpieczenia w zamyśle projektodawcy miały złagodzić negatywne skutki dla płynności finansowej nowego przedsiębiorcy. Jednakże w praktyce obrotu nowym podmiotom gospodarczym trudno będzie złożyć zabezpieczenie w podanej powyżej formie bezgotówkowego zabezpieczenia. Zatem okazać się może, iż przepisy o zabezpieczeniu bezgotówkowym nie znajdą zastosowania.
