1. Wokół liberalizmu
Chociaż liberalizm jest ideą nowożytną, to niektóre jego wątki można odnaleźć w myśli starożytnej. Podkreślano wówczas rolę indywidualności człowieka i pewnych naturalnych praw przynależnych człowiekowi, np. prawo do wolności. W późniejszym okresie utożsamiano go z indywidualizmem. Nie ograniczał się on jedynie do wolności osobistych czy obywatelskich, ale również do prawa do nabywania własności. Należy jednak pamiętać, że wolność danej jednostki ograniczona jest wolnością innych osób. Stąd prawo do dobrobytu, prowadzące w konsekwencji do zabierania jednym w celu zapewnienia „równego dobrobytu wszystkim” nie może się odbyć bez naruszania wolności osobistej w szerokim tego słowa znaczeniu. Jednakże liberalizm jako taki nie wierzy w skuteczność przymusu - wolność może być rozumiana jako najskuteczniejsza i najtańsza zasada gospodarowania, prowadząca do rozwoju dobrobytu materialnego wszystkich ludzi.
Początek liberalizmu klasycznego datowany jest na pierwszą połowę XIX wieku. Był połączeniem tradycyjnej troski o uniezależnienie się jednostki od państwa i walki z perspektywą zdominowania przez społeczeństwo masowe. Wolność i demokracja traktowane są jako podstawowe kategorie politycznego myślenia. Kierunki liberalnych dociekań do dziś inspirują teorie Benthama czy Milla. Drugą połowę XIX wieku współtworzył natomiast liberalizm konserwatywny i społeczny. Liberalizm konserwatywny cechowało poszukiwanie sposobów ograniczenia rozwoju demokracji, najczęściej poprzez uzasadnienie ograniczenia prawa wyborczego. Częstym punktem odniesienia liberalizmu konserwatywnego jest przeszłość. Założeniem liberalizmu społecznego jest odmowa pozostawienia biednych wyłącznie wolnej grze sił rynkowych. Wiek XX był epoką głębokiego kryzysu i zwycięstwa liberalizmu. W okresie międzywojennym liberalizm postrzegano najczęściej jako system nierozwiązujący żadnego współczesnego problemu. Kryzys rynkowej gospodarki liberalnej mógł wskazywać, że przyszłość należy do faszyzmu i komunizmu, czyli do systemów totalitarnych.
Przypisy:
W. Kwaśnicki, Historia myśli liberalnej. Wolność, własność, odpowiedzialność, PWE, Warszawa 2000,
s. 16-24
Chociaż liberalizm jest ideą nowożytną, to niektóre jego wątki można odnaleźć w myśli starożytnej. Podkreślano wówczas rolę indywidualności człowieka i pewnych naturalnych praw przynależnych człowiekowi, np. prawo do wolności. W późniejszym okresie utożsamiano go z indywidualizmem. Nie ograniczał się on jedynie do wolności osobistych czy obywatelskich, ale również do prawa do nabywania własności. Należy jednak pamiętać, że wolność danej jednostki ograniczona jest wolnością innych osób. Stąd prawo do dobrobytu, prowadzące w konsekwencji do zabierania jednym w celu zapewnienia „równego dobrobytu wszystkim” nie może się odbyć bez naruszania wolności osobistej w szerokim tego słowa znaczeniu. Jednakże liberalizm jako taki nie wierzy w skuteczność przymusu - wolność może być rozumiana jako najskuteczniejsza i najtańsza zasada gospodarowania, prowadząca do rozwoju dobrobytu materialnego wszystkich ludzi.
Początek liberalizmu klasycznego datowany jest na pierwszą połowę XIX wieku. Był połączeniem tradycyjnej troski o uniezależnienie się jednostki od państwa i walki z perspektywą zdominowania przez społeczeństwo masowe. Wolność i demokracja traktowane są jako podstawowe kategorie politycznego myślenia. Kierunki liberalnych dociekań do dziś inspirują teorie Benthama czy Milla. Drugą połowę XIX wieku współtworzył natomiast liberalizm konserwatywny i społeczny. Liberalizm konserwatywny cechowało poszukiwanie sposobów ograniczenia rozwoju demokracji, najczęściej poprzez uzasadnienie ograniczenia prawa wyborczego. Częstym punktem odniesienia liberalizmu konserwatywnego jest przeszłość. Założeniem liberalizmu społecznego jest odmowa pozostawienia biednych wyłącznie wolnej grze sił rynkowych. Wiek XX był epoką głębokiego kryzysu i zwycięstwa liberalizmu. W okresie międzywojennym liberalizm postrzegano najczęściej jako system nierozwiązujący żadnego współczesnego problemu. Kryzys rynkowej gospodarki liberalnej mógł wskazywać, że przyszłość należy do faszyzmu i komunizmu, czyli do systemów totalitarnych.
Przypisy:
W. Kwaśnicki, Historia myśli liberalnej. Wolność, własność, odpowiedzialność, PWE, Warszawa 2000,
s. 16-24
Licencja: Creative Commons
