Hiram Wesley Evans czyli jak Ku Klux Klan stał się machiną polityczną

Jedną z najciekawszych postaci w amerykańskiej organizacji nacjonalistycznej – Ku Klux Klanie był jeden z jej przywódców - Hiram Wesley Evans. Pełnił on funkcję przywódcy Klanu w okresie międzywojennym, w czasie gdy organizacja stawała się najliczniejszą i najbardziej aktywną politycznie machiną wywodzącą się z nurtu radykalnej prawicy w USA w tamtym okresie. Evans urodził się w miejscowości Ashland w stanie Alabama w dniu 26 września 1881 roku. Był synem Hirama Martina i Georgii Evans z domu Striplin. Po wyprowadzce rodziny Evansów do stanu Teksas, młody Hiram uczęszczał do szkoły średniej w miejscowości Hubbard, a następnie podjął studia stomatologiczne na Vanderbilt University. Nie uzyskawszy dyplomu rozpoczął jednak w 1900 roku własną praktykę stomatologiczną w Dallas.
Po wstąpieniu do Ku Klux Klanu w 1920 roku Evans rozpoczął wspinanie się po szczeblach kariery w tej organizacji. Już w dwa lata później Evans został Wielkim Tytanem (przywódcą dystryktu) w Teksasie. 5 lutego 1923 poślubił Bam Hill, z którą miał później troje dzieci. Kolejnym etapem jego kariery był awans do rangi Imperialnego Kligrappa – sekretarza krajowego Klanu. Pełniąc tę funkcję był odpowiedzialny za koordynację działalności między organizacjami w trzynastu stanach, gdzie działał Klan. Okres przywództwa Williama Simmonsa w Klanie to przede wszystkim czas gromadzenia środków pieniężnych przez niego jak i przez szefa Departamentu Propagandy Klanu – Edwarda Clarke. Ten fakt w połączeniu z brakiem aktywności politycznej wywoływał sprzeciw części członków Klanu. Jednym z najzagorzalszych zwolenników działalności organizacji na niwie politycznej był właśnie Imperialny Kligrapp – Evans. Niewątpliwą pomocą w osiągnięciu wpływów w Klanie była dla Hirama Evansa osoba Davida Curtisa Stephensona – późniejszego wpływowego w kręgach politycznych przywódcy lokalnego Klanu z Indiany. Zdając sobie sprawę z rosnącej popularności Stephensona wśród Klansmanów oraz jego charyzmy i powszechnej aprobaty, jaką był darzony, Evans postanowił przy jego pomocy nakłaniać Klansmanów do usunięcia Williama Simmonsa z funkcji Imperialnego Czarownika w trakcie zorganizowanej w 1922 roku Narodowej Konwokacji (krajowego zgromadzenia). Zgodnie z pomysłem Stephensona należało zaproponować Williamowi Simmonsowi pozostanie jedynie przy funkcji Imperatora (Emperor), która w istocie była bardziej duchowym niż realnym zwierzchnictwem nad Klanem. W nocy poprzedzającej ostatni dzień zgromadzenia Stephenson złożył wizytę Simmonsowi w jego apartamencie hotelowym informując go spiskowcach, którzy chcą usunąć go z funkcji przywódczej nawet pod groźbą użycia broni. Simmons zdając sobie sprawę z możliwości pojawienia się konfliktu między swymi zwolennikami a przeciwnikami za wszelką cenę pragnął uniknąć rozlewu krwi. Dlatego też zgodził się na mianowanie Evansa Imperialnym Czarownikiem, zachowując dla siebie jedynie symboliczne stanowisko Imperatora. Po zakończeniu zgromadzenia Evans przeprowadził się do siedziby Klanu – Pałacu Imperialnego (Imperial Palace). Evans nie tylko przejął obowiązki gospodarza siedziby Klanu, ale także rozpoczął przejmowanie kierownictwa organizacji. Wprowadził wiele reform w jej działalności.
Niewątpliwym jego sukcesem było ograniczenie stosowania przez Klan przemocy fizycznej jako metody zwalczania swych wrogów. Zamiast tego proponował wzmożenie działalności w sferze politycznej poprzez udział członków Klanu w wyborach różnego szczebla. Kolejnym etapem reformy organizacji było zwiększenie liczby jej członków. Evans zwołał w tym celu w lipcu 1923 roku w miejscowości Asheville, w Północnej Karolinie, konwencję Wielkich Smoków (Grand Dragons), podczas której ogłosił plan podwojenia liczby członków do sumy 10 milionów osób. Podczas tej konwencji ogłosił swoje plany związane działalność Klanem. Chciał by działalność lokalnych oddziałów była bardziej zauważalna w społeczeństwie dzięki informacjom publikowanym w miesięcznikach i biuletynach, organizacji wydarzeń publicznych. Klansmani mieli również za obowiązek interesowanie się sprawami społecznymi i politycznymi w swoich miastach. Jednak dobra passa Imperialnego Czarownika nie trwała zbyt długo. Wraz z pogarszaniem się sytuacji w kraju spowodowanej Wielkim Kryzysem liczba członków „drugiego” Klanu zaczęła gwałtownie maleć. Nawet obniżenie wysokości składki członkowskiej nie pomogło w zdobywaniu nowych Klansmanów, którzy stanowili przecież część dość zubożałego społeczeństwa. Coraz niższe wpływy środków pieniężnych na konto Klanu zmusiły Evansa do sprzedaży Pałacu Imperialnego, który stał się własnością niegdysiejszego wroga organizacji – Kościoła katolickiego.
W połowie lat trzydziestych XX wieku Evans postanowił rozpocząć pracę w jednej z firm budowlanych w stanie Georgia. W zamian za pomoc w kampanii wyborczej Euritha Riversa na stanowisko gubernatora Georgii, Evans uzyskał wyłączność, bez startowania w przetargu, na dostarczanie asfaltu dla Dyrekcji Autostrad stanu Georgia (Georgia Highway Board). W 1934 roku ostatnim aktem działalności Wielkiego Czarownika Evansa było nawoływanie do walki z programem odbudowy państwa – New Deal prezydenta Franklina Roosevelta, komunistami oraz związkami zawodowymi. W maju 1940 roku Evans został oskarżony o zawyżanie cen dostarczanych przez siebie produktów i naruszenie ustawy anty-monopolowej Sherman Act z 1890 roku. W wyniku oskarżenia przez prokuratora miejskiego Ellisa Arnalla, Evans został zmuszony do zapłacenia 15.000 dolarów kary finansowej na konto stanu. Kariera Evansa w Ku Klux Klanie zakończyła się z dniem 10 czerwca 1939 kiedy to James Colescott z Indiany został wybrany nowym Imperialnym Czarownikiem. Hiram Evans zmarł we wrześniu 1966 roku w Atlancie. W ten sposób zakończyła się historia życia człowieka, który był odpowiedzialny za polityczne oblicze Klanu, które trwało jeszcze przez wiele kolejnych dekad.

Bibliografia:
Wyn Craig Wade, The Fiery Cross. The Ku Klux Klan in America, Nowy Jork: Simon&Schuster, 1988.
William Loren Katz, The Ku Klux Klan Impact on History, Seattle: Open Hand Publishing, Inc., 1986.
Nancy McLean, Behind the mask of chivalry. The making of the second Ku Klux Klan., Nowy Jork: Oxford University Press, 1994.