Co to są haluksy?
Haluks, halluks, paluch koślawy (hallux valgus) to deformacja stawu w stopie, polegająca na przekrzywieniu się palucha w stronę drugiego palca. Nieleczona pogłębia się, prowadząc nie tylko do dyskomfortu estetycznego, jakim jest zniekształcony, zdeformowany paluch, ale i do bólu. Haluksy bezpośrednio dotyczą pierwszego promienia stopy i są najczęściej połączone z zapaleniem kaletki stawu. Mężczyźni częściej uskarżają się na inną chorobę tego stawu – spowodowaną mikrourazami, równie bolesną, choć nie objawiającą się znacznymi deformacjami - tzw. paluch sztywny.
Szacuje się, że haluksy występują u 23% populacji w przedziale wiekowym 18-65 lat. Schorzenie częściej występuje u kobiet a ryzyko wystąpienia deformacji wzrasta wraz z wiekiem, choć coraz częściej problem dotyka nawet nastolatek. Po trzydziestym piątym roku życia napięcie tkanki łącznej u kobiet słabnie nie tylko w skórze twarzy, ale także w stopach. Na skutek tego stopy spłaszczają się i potrzebują więcej miejsca w bucie. Wiele kobiet nie reaguje zwykle na tę zmianę i dalej kupuje buty w tym samym co zawsze rozmiarze.
Jak powstaje haluks?
Ciągłe wadliwe obciążenie stopy wzmaga nacisk na staw śródstopno-paliczkowy palucha, przez co ten traci swoją ruchomość. Może jednak, podobnie jak nasze ciało, przystosowywać się do warunków, w jakich musi funkcjonować. Dlatego właśnie na długotrwałe przeciążenie paluch reaguje skrzywieniem swojej pierwotnej pozycji. Do pewnego stopnia możemy temu przeciwdziałać. Jeśli haluks jest odchylony od swojego prawidłowego położenia więcej niż 19-22 stopnie, mówi się o nim paluch koślawy (hallux valgus). Kiedy wychylenie haluksa nie przekroczy tej granicy, można go jeszcze skorygować.
Z pomocą mogą przyjść aparaty korygujące haluksy, np. kliny międzypalcowe, szyna Thomsena czy Bunito Duo - dwuzawiasowy aparat do aktywnej korekcji palucha koślawego. Jego dwuosiowość odwzorowuje naturalny ruch w pierwszym stawie śródstopno-paliczkowym stopy. Dzięki konstrukcji dwuzawiasowej może być noszony przez całą dobę, a nie tylko zakładany na noc. Działa aktywnie (podczas chodzenia), a nie biernie (podczas snu).
Co sprzyja powstawaniu haluksów?
Mimo, że haluksy w większości przypadków są dziedziczne, często sami pomagamy się im pojawić. Jeśli jesteś kobietą, której matka czy babka miały haluksy, a mimo to chodzisz prawie wyłącznie w szpilkach o wąskich noskach, zwiększasz ryzyko wystąpienia palucha koślawego także i u siebie. Nie bez powodu pierwsze wzmianki o haluksach pochodzą z początku XVIII wieku - właśnie wtedy zaczęto nosić tego typu buty.
W niewłaściwym obuwiu ściśnięty paluch przy każdym kroku nienaturalnie się krzywi i wygina w stronę mniejszych palców. W miejscu, w którym zaczął się odchylać, z czasem powstaje bolesne uwypuklenie. Wypchnięta kość jest wtórnie uciskana, co powoduje zapalenie kaletki maziowej. Obrzęknięte miejsce jest źródłem bólu: utrudnia chodzenie, a kupno odpowiednich butów staje się problemem.
Zniekształcenia powodują, że zmienia się biomechanika stopy – nierównomiernie rozkłada się ciężar ciała, skrzywiony paluch nie jest już tak silnym punktem podparcia w czasie chodu, jak być powinien. A to powoduje osłabienie mięśni, przeciążenie kolejnych elementów stopy i sprzyja tworzeniu trwałych deformacji. Jeśli dojdzie do tego siedząco-stojący tryb życia, kiepska kondycja fizyczna, nadwaga, powstaje poważny problem – na bolesnych stopach trudno się poruszać.
Aparat typu Bunito Duo powinien być stosowany zapobiegawczo, jeżeli mamy łagodne oraz umiarkowane zniekształcenie, jest również polecany w pooperacyjnej rehabilitacji. Opóźnia proces zniekształcania dużego palca, często pozwalając uniknąć operacji ortopedycznej. Zmniejsza również ryzyko wystąpienia nawracających zapaleń stawów i chroni przed zwyrodnieniową chorobą stawu.
