Odsetki ustawowe
Odsetki ustawowe mają charakter kapitałowych. Jest to więc oprocentowanie stanowiące wynagrodzenie za korzystnie z cudzych pieniędzy. W art.359 k.c. ustalono nową wysokość tych odsetek. Aktualnie wynoszą one równowartość sumy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego oraz 3,5 punktu procentowego. Ponieważ stopa referencyjna NBP od 1 marca wynosi 1,5 procent, stąd wysokość odsetek ustawowych wynosi 5 procent.
Ustawodawca określił również na nowo wysokość odsetek maksymalnych. Zgodnie z art. 359§21 k.c. wysokość odsetek maksymalnych nie może przekroczyć dwukrotności odsetek ustawowych. Ponieważ odsetki ustawowe wynoszą 5 procent więc odsetki maksymalne – 10 procent. Aktualnie nie można więc w żadnej umowie zastrzegać odsetek wyższych niż 10 procent rocznie. Jeżeli zastrzeżono odsetki umowne o wartości wyższej niż maksymalna to czynność prawna jest ważna, ale odsetki umowne ulegają redukcji do wysokości odsetek maksymalnych to jest 10 procent.
Odsetki ustawowe za opóźnienie
Odsetki ustawowe za opóźnienie to swoista rekompensata za nieterminowe realizacje świadczenia pieniężnego. Są one należne wierzycielowi za sam fakt opóźnienia, niezależnie od tego czy jest to zawinione przez dłużnika. Odsetek tych można żądać za czas opóźnienia a więc od dnia następującego po umówionym terminie zapłaty. Terminem końcowym naliczania odsetek jest dzień faktycznej zapłaty. Należy przy tym podkreślić, że tego rodzaju odsetek nie stosujemy do transakcji handlowych.
Jeżeli strony nie ustalą wysokości należnych odsetek to zgodnie z art. 481§2 k.c. wierzycielowi należą się odsetki ustawowe za opóźnienie. Od stycznia 2016r. wysokość tych odsetek wynosi sumę równowartości stopy referencyjnej NBP oraz 5,5 punktów procentowych. Wysokość stopy referencyjnej NBP wynosi 1,5 procent więc wysokość odsetek za opóźnienie wynosi 7 procent. Są to więc odsetki wyższe niż odsetki ustawowe.
Zgodnie z art.481§ 21 k.c. wysokość maksymalnych odsetek za opóźnienie nie może przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie. Odsetki maksymalne wynoszą więc 14 procent. Jeżeli w umowie strony przewidziały wyższą wartość odsetek to ulegają one automatycznej redukcji do wysokości odsetek maksymalnych.
Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych
Trzeci rodzaj odsetek to odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych. Aktualnie wynoszą one wysokość stopy referencyjnej NBP powiększoną o 8 punktów procentowych. Ponieważ stopa referencyjna wynosi 1,5 procenta to omawiane odsetki wynoszą 9,5 procenta. Wprowadzono również nową zasadę, że wartość odsetek jest naliczana dwa razy w roku: za okres od 1 stycznia do 30 czerwca i za okres od 1 lipca do 31 grudnia. Za pierwszy okres oblicza się je na podstawie stopy referencyjnej obowiązującej w dniu 1 stycznia. Za drugi okres oblicza się na podstawie stopy referencyjnej obowiązującej w dniu 1 lipca.
Do odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych, co do zasady, nie stosuje się przepisów kodeksu cywilnego. Zastosowanie znajdują jedynie przepisy o odsetkach maksymalnych gdy strony transakcji handlowej ustalą odsetki wyższe niż przewiduje ustawa.
Nowa wartość odsetek znajduje zastosowanie do tych transakcji handlowych, które miały miejsce po 1 stycznia 2016r. Do wcześniejszych transakcji stosuje się przepisy dotychczasowe. Natomiast nowe przepisy kodeksu cywilnego stosuje się do odsetek należnych za okres po 1 stycznia 2016r. Odsetki naliczone wcześniej podlegają wcześniejszym regulacjom.
