Bardzo często choroba ta diagnozowana jest późno i bardzo późno, co radykalnie zmniejsza szanse pacjenta na wyleczenie.
Wynika to z tego, że w początkowym okresie rak ten nie daje objawów lub są one skąpe i niecharakterystyczne. Jednak zasadniczym powodem jest wstyd pacjentów przed mówieniem lekarzowi o tak intymnych kwestiach. Niestety, skutek jest taki, że do wizyty dochodzi wtedy, gdy objawy są mocno nasilone, a tym samym trudne do zwalczenia.
Krępujące dla pacjentów jest mówienie o problemach towarzyszących wypróżnianiu, a co dopiero mówić o badaniu końcowego fragmentu przewodu pokarmowego! Jednak wstyd ten trzeba przełamać – dolegliwości same nie ustąpią, więc prędzej czy później problem dosłownie ujrzy światło dzienne.
W zdecydowanej większości przypadków zmiany nowotworowe zlokalizowane są w końcowym odcinku jelita grubego (około 20-25 cm powyżej odbytu). Ten fragment jelita, obejmujący odbyt, odbytnicę i początkowy odcinek esicy, można zdiagnozować wykonując rektoskopię.
Badanie to zalicza się do endoskopowych, a więc polega na wprowadzeniu do odbytu jednorazowego wziernika (w tym przypadku jest to rektoskop) o długości do 30 cm i szerokości do 2 cm. Przez rektoskop biegnie światłowód doprowadzający zimne światło.
Rektoskopia trwa zwykle kilka, maksymalnie kilkanaście minut. W czasie jej trwania lekarz proktolog dokonuje oceny stanu morfologicznego śluzówki jelita w celu stwierdzenia ewentualnych zmian patologicznych. Jeżeli takowe występują, można od razu pobrać wycinek do badań histopatologicznych i mikrobiologicznych. Zaznaczyć tu trzeba, że nie wszystkie zmiany muszą mieć charakter nowotworowy – niektóre są objawem stanu zapalnego lub choroby wrzodowej.
Podczas badania pacjent przyjmuje pozycję kolankowo-łokciową lub lewoboczną. Rektoskopia nie jest bolesna, może jednak powodować uczucie dyskomfortu. Powikłania zdarzają się bardzo rzadko. Najpoważniejszym jest perforacja ściany jelita, wymagająca interwencji chirurgicznej.
Prawidłowy wynik badania uzależniony jest od prawidłowego przygotowania pacjenta, obejmującego ściśle określoną dietę i wykonanie wlewek doodbytniczych.
