Równy dostęp do wiedzy
Zgodnie z Ustawą z 30 maja 2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r., poz. 811), nazywaną przez wielu tzw. ustawą podręcznikową, wszyscy uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów mają prawo do bezpłatnego dostępu do podstawowych materiałów edukacyjnych, takich jak podręczniki i materiały ćwiczeniowe, przeznaczonych do nauczania przedmiotów obowiązkowych.
Systemowa zmiana pozwoliła na znacznie odciążenie rodziców od kosztów zakupu niezbędnych pomocy naukowych, pozostawiając w ich kieszeniach kwoty rzędu co najmniej kilkuset złotych.
Reforma podręcznikowa - zmiana rozłożona w czasie
Ze względu na skalę zmian, reforma podręcznikowa jest wprowadzana do szkół stopniowo. Pierwszy etap rozpoczął się w roku szkolnym 2014/2015. Wówczas darmowy podręcznik "Nasz elementarz", składający się z 4 części, na każdy kwartał nauki, przysługiwał pierwszoklasistom.
Dzieci otrzymały wówczas świeżo zakupione od wydawców egzemplarze. Będą one służyły kolejnym trzem rocznikom uczniów i zostaną wymienione na nowe we wrześniu 2017 roku. Ministerstwo Edukacji Narodowej z powodzeniem wdraża w życie również dotację na zakup materiałów ćwiczeniowych. Pomoce te stanowią indywidualną własność - ze względu na praktyczny charakter ćwiczeń, umożliwiający wypełnianie, kolorowanie czy wycinanie, każdy uczeń posiada swój egzemplarz na wyłączność. W przypadku pierwszoklasistów, rodzic nie musi również kupować podręcznika do nauki języka obcego - dziecko otrzyma go bezpłatnie ze szkoły.
Wraz z nadejściem września 2015 roku, darmowe podręczniki szkolne i zestawy ćwiczeń otrzymali również uczniowie klasy drugiej i czwartej szkoły podstawowej, a także uczniowie pierwszych klas gimnazjum. Drugoklasiści otrzymali od szkoły podzielony na 9 części podręcznik "Nasza szkoła", jak również zeszyt ćwiczeń i podręcznik do nauki obowiązkowego języka obcego. Podręczniki, w odróżnieniu od ćwiczeń, mają charakter kilkuletni i powinny posłużyć trzem rocznikom uczniów.
W myśl ustawy, darmowe pomoce dydaktyczne przysługują także uczniom gimnazjów z oddziałami przysposabiającymi do pracy w danym zawodzie.
Z kolei rok szkolny 2016/2017 pozwoli na objęcie reformą uczniów klas III i V szkoły podstawowej i II klasy gimnazjum. We wrześniu 2017 roku, dzieci rozpoczynające naukę w VI klasie szkoły podstawowej, a także w III klasie gimnazjum otrzymają darmowe pomoce naukowe. Do tego czasu bezpłatne podręczniki trafią do wszystkich uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych.
Kogo dotacja nie obejmuje?
Reforma podręcznikowa zakłada, że podręczniki do nauki wszelkiego typu przedmiotów nieobowiązkowych, takich jak religia, etyka czy wychowanie do życia w rodzinie powinny zostać zakupione przez rodziców. Ministerstwo Edukacji Narodowej nie zabezpiecza środków na pokrycie tych wydatków.
W myśl Art.22ac ustawy o systemie oświaty, dotacja nie obejmuje także słuchaczy gimnazjum dla dorosłych.
Podobnie rzecz ma się w przypadku uczniów szkół niepublicznych. W takiej sytuacji, rodzice są zobowiązani do pokrycia z własnych środków niezbędnych materiałów dydaktycznych. Istnieje jednak pewien wyjątek od tej reguły. Otóż, jeżeli dyrektor danej szkoły złoży wniosek o dotację celową, a następnie uzyska pozytywną odpowiedź, wówczas uczniowie placówki mogą otrzymać bezpłatny podręcznik wraz z zeszytem ćwiczeniowym.
Darmowe podręczniki szkolne - najważniejsze pytania i odpowiedzi:
l Moje dziecko nie otrzymało w tym roku darmowego podręcznika. Kiedy go dostanie?
Zgodnie z myślą ustawy, reforma jest przeprowadzana w szkołach etapowo. W związku z tym, w roku szkolnym 2015/2016 nie wszyscy uczniowie otrzymali darmowe materiały edukacyjne. Rodzice uczniów klas III, V i VI szkoły podstawowej, a także II i III klasy gimnazjum musieli zakupić podręczniki z własnych środków. 1 września 2017 roku wszystkie klasy szkoły podstawowej i gimnazjalnej będą już zaopatrzone w bezpłatne materiały.
l Czy darmowe podręczniki przechodzą na własność ucznia, czy też należą do szkoły?
Podręczniki zakupione ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej, ze względu na wieloletni charakter ich użytkowania, stanowią własność szkoły. Mimo to, uczeń ma prawo wypożyczać je do domu. Szczegółowe zasady udostępniania podręczników określa dyrektor danej placówki. Z kolei zeszyty ćwiczeń przechodzą na własność ucznia. Dziecko może z nich swobodnie korzystać, samodzielnie wypełniać długopisem, jak też rozwiązywać zadania oparte na wycinankach czy rysowaniu.
l Moje dziecko zniszczyło/zgubiło podręcznik? Co mam zrobić?
Ustawa reguluje również i tę sytuację. W przypadku zagubienia bądź zniszczenia podręcznika należącego do szkoły, rodzic powinien uiścić opłatę na rzecz Ministerstwa Edukacji Narodowej. W przypadku zagubienia jednej części podręcznika "Nasz elementarz" wystarczy wykonać przelew wysokości 4,34 zł na rachunek podany na stronie MEN. Jeśli zaś uczeń zagubił jedną część podręcznika dla drugoklasistów "Nasza szkoła", rodzic powinien wpłacić kwotę w wysokości 4,21 zł. W przypadku zagubienia więcej niż jednej części podręcznika danej serii, należy pomnożyć podaną kwotę przez liczbę utraconych egzemplarzy. Wpłacone środki stanowią zwrot nakładów, które MEN zainwestowało w wydruk i transport materiałów dla danego ucznia. Procedura ta jest zgodna z Art. 22ak ust. 3 i 4 ustawy o systemie oświaty.
Szczegółowe informacje na temat dotacji MEN na podręczniki szkolne można znaleźć, wchodząc na stronę internetową www.wsipnet.pl.
