Co to jest lobbing?

Samo słowo lobby pochodzi z języka angielskiego (od łac. lobbium używanego na określenie galerii, portyku czy też pasażu) i oznacza hol, korytarz, kuluary. Takie kuluary brytyjskiej Izby Gmin były jedynym miejscem, gdzie mogli przebywać zwykli obywatele i biznesmeni. Tam też wyczekiwali oni na polityków, aby przedstawić im swoje sprawy do załatwienia. Z czasem nazwa ta oznaczała rozmowy w kuluarach, a potem grupy nacisku, których celem było wywieranie wpływu na członków Izby Gmin lub Izby Lordów
Zdefiniowanie pojęcia lobbingu nie jest rzeczą łatwą ze względu na wielowymiarowy charakter zjawiska Dlatego przytoczymy kilka określeń występujących w literaturze przedmiotu. Najogólniej lobbing można zdefiniować jako pewien zestaw technik wpływania na proces decyzyjny, które polegają na przekonywaniu przedstawicieli władz państwowych do określonych rozwiązań prawnych, administracyjnych czy problemowych Taka definicja wynika z traktowania lobbingu jako jednego z narządzi promocji biznesowej, podobnej do public relations i marketingu.
Według znanego autorytetu w dziedzinie marketingu Philipa Kotlera lobbing polega na kontaktowaniu się i przekonywaniu członków ciał ustawodawczych i urzędników państwowych do określonych rozwiązań prawnych i administracyjnych. Nieco inna i mniej lapidarna niż inne jest definicja polskich badaczy zagadnienia lobbingu. Otóż za lobbing uważają oni każde działanie, którego celem jest wywarcie wpływu na organy publiczne w zakresie: stanowienia prawa, kształtowania polityki państwa, przyjmowania planów lub programów strategicznych, w tym również lokalnych, rozstrzygania sporów, z wyłączeniem sporów rozstrzyganych przez organy wymiaru sprawiedliwości, mianowania na stanowiska, wydawania koncesji lub zezwoleń, zwalniania lub ograniczania obowiązków publicznoprawnych, gwarantowania kredytów oraz wydawania innych decyzji administracyjnych.
Na związek z marketingiem wskazuje definicja Judith Symonds z Institute d’Etudes Politiques w Paryżu: lobbing jest przede wszystkim sposobem promocji idei i spraw. Jest to marketing idei. Podobną definicję znajdujemy także w literaturze polskiej. Mówi na, że rzecznictwo interesów można określić jako zdolność do przekonania decydenta do zrobienia czegoś, czego nie zrobiłby bez perswazji lobbysty lub tez do zaniechania czegoś, co normalnie by realizował. Jeszcze inna polska definicja głosi: lobbing to promowanie pomysłów i interesów w celu wywierania wpływu na określone działania lub decyzje.
Kolejne definicje lobbingu są rodem z Francji. Le Grelle Bernard uważa, że lobbing polega na stworzeniu sytuacji lub wpływaniu na nią w celu spowodowania, poprzez wywieranie wpływu na władze państwowe, jej ewolucji lub likwidacji, niezależnie od tego, czy chodzi tu o ustawę, czy jedynie o rozporządzenie w formie projektu, o działanie zbiorowe, czy o dokumentację dotyczącą gospodarki, finansów lub przemysłu. Natomiast Michel Bongrand, francuski specjalista od wizerunku dokładnie wyjaśnia, że dla niego nowoczesny lobbing określony jako prowadzenie kampanii na rzecz grupy ekonomicznej (politycznej, społecznej, kulturalnej) jest wykonywany tak wobec klasy politycznej (…), jak wobec poszczególnych administracji. Osobista doktryna Bongarda jest następująca: trzeba zawsze wykazywać partnerom dialogu, że działania zmierzają do umotywowania słuszności żądań grupy, na rzecz jej dowartościowania, uwypuklenia jej interesów, ma tylko jeden cel. W polityce należy służyć dobru publicznemu. W sprawach ekonomicznych również należy w sposób logiczny uwzględniać interesy partykularne na tle interesu ogółu.
I na zakończenie tego przeglądu definicji, oddajmy glos francuskiemu lobbyście Pierre’owi Servan-Schreiberowi, dla którego lobbing to obrona i reprezentowanie interesów osoby prywatnej wobec władz administracyjnych lub politycznych, które mogą być zmuszone do podjęcia decyzji powodujących zmiany w otoczeniu ekonomicznym, prawnym lub finansowym klienta w sposób dla niego korzystny lub nie.
Pomimo, że powyższe definicje różnią się od siebie, to jednak zwierają również wiele wspólnych elementów. Jeżeli je uwzględnimy, możemy generalnie ująć, że lobbing polega na wywieraniu wpływu na podejmowanie decyzji w instytucjach władzy państwowej. Jest to więc przekonywanie, dostarczanie i pozyskiwanie informacji, które zmierza do promocji pewnych decyzji, działań lub rozwiązań. Cechą charakterystyczną tego procesy jest jednak specyfika grupy docelowej działalności lobbistycznej: stanowią ją przede wszystkim decydenci i ich współpracownicy z organów władzy publicznej. Należy jednak zwrócić uwagę, że nie każda forma wywierania takich nacisków na decydentów jest lobbingiem. Lobbing bowiem są to działania zgodne z prawem i powszechnie obowiązującymi standardami moralnymi, do których zaliczamy:
• wywieranie wpływu na podejmowanie decyzji w instytucjach władzy państwowej,
• przekonywaniu decydentów i ich współpracowników,
• dostarczaniu i pozyskiwaniu informacji,
• promowaniu kreślonych działań i rozwiązań,
• komunikowaniu się i kontaktowaniu z różnymi grupami,
• zmienianiu i tworzeniu prawa.
Lobbing łączy w sobie kilka zjawisk politycznych, które dosyć trudno jest określić precyzyjnie, a które związane są ze całym obszernym zagadnieniem wywierania wpływu na procesy decyzyjne. Dlatego też zjawisko lobbingu można rozumieć w szerszym lub węższym kontekście:
• W najszerszym znaczeniu lobbing oznacza podejmowane przez osoby indywidualne, grupy osób bądź instytucje działania mające na celu wpływanie na decyzje władzy państwowej czy samorządowej, albo na administrację publiczną.
• W bardziej ograniczonym zakresie lobbing oznacza próby presji na posłów w parlamencie. Dotyczy to nie tylko działań grup interesu, ale także wpływania samych posłów na innych posłów, w imieniu osób trzecich.
• Najwęższe znaczenie terminu lobbing dotyczy układu powiązań instytucjonalnych, których celem jest przygotowanie przez lobbystę strategii działania i wywierania wpływu na treść rozstrzygnięć legislacyjnych. A więc lobbysta występuje w tym przypadku jako reprezentant cudzych interesów określonej grup ludzi, od których otrzymuje niejako zlecenie ich reprezentowania.