Użądlenie, ukąszenie osy, pszczoły, szerszenia i krewnych - domowe leczenie

Identyfikacja napastnika. Ustalenie gatunku owada może być potrzebne przy wyborze sposobu leczenia i strategi obronnej. Pszczoła miodna (złoto-brązowa) może użądlić tylko raz. Jej żądło jest wyposażone w zaczepy i pozostaje w skórze ofiary, natomiast sam owad ginie po użądleniu. Trzmiele, osy i szerszenie mają żądła wielokrotnego użytku, dlatego należy uważać na ponowny atak. Szczególnie niebezpieczne są osy, gdyż zabicie jednej powoduje napaść całego gniazda (rozerwanie woreczka jadowego osy uwalnia substancje chemiczne prowokujące inne osobniki).

Natychmiastowe działanie. Gwarancją skutecznego leczenia jest niezwłoczne działanie. Im szybciej zastosuje się odpowiednie środki, tym większe szanse na złagodzenie bólu i obrzęku.

Usuń żądło. Po ataku pszczoły należy jak najszybciej usunąć żądło. W przeciwnym razie przez następne 2-3 minuty jad będzie przenikał do skóry. Podczas usuwania nie wolno uciskać żądła, ponieważ to zwiększa dawkę jadu. Wyskrobywanie żądła jest najlepszą metodą. Można to zrobić paznokciem, pilniczkiem do paznokci czy nawet krawędzią sztywnego kartonika, np. karty kredytowej.

Dezynfekcja. Owady mogą być nosicielami bakterii chorobotwórczych, dlatego miejsce użądlenia należy dokładnie przemyć wodą z mydłem lub środkiem dezynfekującym.

Łagodzenie bólu:
- zimny okład - może nim być kostka lodu przyłożona nad użądleniem; zimno obkurczając naczynia krwionośne, zmniejsza obrzęk i powstrzymuje rozchodzenie się jadu;
- ogrzanie miejsca użądlenia może paradoksalnie przynieść ulgę, gdyż neutralizuje jedną z substancji chemicznych, które wywołują odczyn zapalny; dobrym rozwiązaniem jest użycie suszarki do włosów;
- wtarcie aspiryny to jeden z najprostszych i najskuteczniejszych sposobów; miejsce użądlenia należy zwilżyć i wetrzeć roztartą aspirynę, która neutralizuje zawarte w jadzie substancje o działaniu zapalnym; przeciwwskazaniem jest uczulenie na kwas acetylosalicylowy;
- węgiel aktywowany - pasta ze sproszkowanego węgla aktywowanego szybko wyciągnie jad, bez bólu i opuchlizny; ostrożnie otwórz kilka kapsułek z węglem i skropl proszek wodą, otrzymaną papkę nałóż na użądlenie i owiń czystą przewiewną tkaniną (gaza, bandaż, chustka itp);
- przemycie amoniakiem - wiele detergentów powszechnie używanych w gospodarstwie domowym zawiera amoniak; wystarczy kapnąć krople na miejsce użądlenia;
- soda oczyszczona (wodorowęglan sodu) i woda również pomaga;
- olejki eteryczne, m.in.: bazyliowy i mięty pieprzowej;
- błoto - w ekstremalnych warunkach można zmieszać trochę gliniastej ziemi z wodą, otrzymaną masę nałożyć na miejsce ukąszenia i owinąć bandażem lub inną czystą i przewiewną tkaniną; okład należy pozostawić do wyschnięcia błota.

Lek antyhistaminowy (doustny) może złagodzić ból. Lekarze często zalecają rodzicom, aby podawali dzieciom syrop przeciwkaszlowy zawierający lek antyhistaminowy. Działa on uspokajająco, zmniejsza obrzęk, pulsowanie i zaczerwienienie. W Polsce leki te wydaje się na receptę.

Profilaktyka. Zawsze należy zachować środki ostrożności. Nawet proste metody zapobiegawcze mogą okazać się efektywne:
- białe ubranie; według wielu znawców żądlące owady wybierają ciemne kolory, dlatego pszczelarze noszą biały strój;
- bez przesady z zapachami; należy unikać stosowania perfum, płynu do golenia i innych silnie pachnących preparatów;
- cynk; owady mają skłonność atakowania ludzi z niedoborem cynku, dlatego należy zażywać co najmniej 60mg cynku dziennie przez rok (konieczna konsultacja lekarska) lub wzbogacić dietę o źródła cynku tj. ostrygi (ok. 60mg. cynku w 100g.), pestki dyni i słonecznika (ok. 13-20mg. w 100g.), kiełki pszenicy, grzyby, drożdże piwne, ryby, mięso drobiowe, zwłaszcza z indyka, wątróbka, jajka i pełnoziarniste pieczywo;
- olejki kąpielowe odstraszają owady; przed wyjściem na dwór należy wetrzeć olejek w odkryte części ciała;
- ucieczka; przed atakiem owadów najlepiej schronić się w zamkniętym pomieszczeniu, skoczyć do wody lub uciec do lasu;
- terpentyna skutecznie odstrasza pszczoły i inne owady.

PORADA LEKARSKA
Użądlenia pszczół powodują więcej zgonów niż ukąszenia przez żmije. Zazwyczaj użądlenie powoduje ból i obrzęk, które ustępuje po kilku godzinach. Nasilenie tych objawów wskazuje na uczulenie, co może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, który jest bezpośrednim zagrożeniem życia. Niepokojące objawy to uczucie ściskania klatki piersiowej, pokrzywka, nudności i wymioty, świszczący oddech, obrzęk języka lub twarzy, chrypka, zawroty głowy, omdlenie, spadek ciśnienia krwi i związana z tym bladość skóry oraz przyspieszenie czynności serca. Im gwałtowniejsze objawy, tym większe jest zagrożenie dla życia. W takich przypadkach należy zastosować lek przeciw użądleniom (lub lód) i natychmiast szukać pomocy lekarskiej!