Przemiany demograficzne, społeczne oraz ekonomiczne, obejmujące nie tylko Polskę, ale również większość krajów Zachodu, sprawiają, że osoby starsze stają się zbiorowością coraz istotniejszą dla funkcjonowania gospodarki. Inwestowanie w kadry 50+, do niedawna jeszcze częstokroć uważane za marnotrawienie środków, może w niedługiej przyszłości stać się działalnością wysoce opłacalną i generującą znaczące zyski.
Przyczyny obecnej sytuacji
Społeczeństwo polskie starzeje się. Rodzi się coraz mniej dzieci, a średnia długość życia wzrasta. Podobne tendencje obserwuje się niemal na całym świecie przy wyłączeniu krajów Trzeciego Świata. Rosnąca liczba osób starszych w stosunku do innych grup stawia pod znakiem zapytania dalsze funkcjonowanie i rentowność funduszy emerytalnych, instytucji ubezpieczeń społecznych oraz zdrowotnych. Rządy wielu krajów z niepokojem spoglądają na prognozy gospodarcze uwzględniające liczebnościową dominację seniorów. Szczególnie istotne stają się wszelkie działania mające na celu utrzymanie na rynku pracy osób starszych, jako wciąż aktywnych i konkurencyjnych do młodszych pracowników.
Polska wpisuje się w powyższe schematy, jednak w wymiarze krajowym mamy do czynienia z serią innych niekorzystnych zjawisk. Należy do nich bez wątpienia niska średnia wieku przechodzenia na wcześniejszą emeryturę. Powodów jest wiele, ale wśród nich przede wszystkim istotne wydają się specyficzne uregulowania prawne oraz nierzadko dyskryminacja oraz wywieranie nacisków na dojrzałych pracowników. W zasadzie do roku 2009 przejście na wcześniejszą emeryturę nie niosło ze sobą większych konsekwencji. Dziś, rezygnując z dalszej pracy przed osiągnięciem wieku emerytalnego musimy liczyć się z tym, że odbije się to znacząco na wysokości naszych świadczeń. Kwestią czasu jest zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, a także prawdopodobnie jego podniesienie. W konsekwencji na rynku pracy aktywnych będzie coraz więcej pracowników 50+. Jeśli jednak nastawienie do tej grupy nie ulegnie zmianie, ich sytuacja stanie się niezwykle trudna. Powszechne jest przekonanie o tym, że osoby starsze wolniej przyswajają wiedzę. Jak najczęściej okazuje się w praktyce, jest to tylko jeden z wielu bezpodstawnych, za to bardzo krzywdzących stereotypów. W odniesieniu do tej grupy, podobnie jak każdej innej, kluczowa staje się motywacja do nauki, a nie wiek jej rozpoczęcia. W tym miejscu otwierają się szerokie możliwości dla trenerów dysponujących odpowiednim doświadczeniem i wiedzą na temat możliwości pracy z osobami starszymi, oraz mogących zaproponować adekwatne do wieku kursy i szkolenia.
Szkolenia dla pracowników 50+
Jak zostało już wspomniane, nie jest prawdą, iż pracownicy dojrzali nie są w stanie przyswoić sobie nowej wiedzy. Wręcz przeciwnie, jako trenerzy pracujący z osobami po 50 roku życia, często trafić możemy na osoby samodzielne, doskonale zorganizowane, doświadczone i ciekawe świata. Od innych grup, które poddawane są szkoleniom, odróżniać ich może jedynie większe zapotrzebowanie na dopasowanie indywidualnych metod nauczania oraz... wyczulenie na wszelkie przejawy niekompetencji ze strony trenera. Nie musi on kreować się na osobę wszechwiedzącą, na najlepszego trenera, lecz oprócz ugruntowanych zasobów specjalistycznej wiedzy, musi być świadomym doradcą, moderatorem, który będzie w stanie zachęcić swych uczniów do samodzielnego rozwiązywania problemów.
W trakcie pracy z osobami starszymi szczególnie ważne wydaje się umiejętne korzystanie zdobytego przez nich doświadczenia. Chodzi tu nie tylko o wiedzę i praktyczne zdolności, z którymi przychodzą oni na szkolenie. Równie istotne jest wykorzystanie informacji nabytych w trakcie zajęć w dalszej karierze zawodowej. Rozpoczynając zajęcia, zwróćmy uwagę na stan wiedzy jakim dysponują uczestnicy. Postarajmy się dotrzeć do ich wspomnień z sytuacji, w których zetknęli się z tematyką szkolenia. To dobry wstęp, dzięki któremu przełamiemy pierwsze lody, ponieważ nawet jeśli doświadczenia były negatywne, łatwiej będzie je przekuć na zwiększoną determinację do nauki. W trakcie szkolenia skupmy się na metodach aktywizacji i praktycznego zastosowania nabytej wiedzy. Zaplanujmy również czas na refleksję nad zgromadzonymi informacjami. Zastanówmy się wspólnie z uczestnikami jak uzyskane wiadomości wykorzystać w swej pracy, codziennym życiu. Nic nie wpłynie na motywację równie pozytywnie, jak świadomość bezpośredniej użyteczności nowych umiejętności.
Często szczególnie przydatną wiedzą wyniesioną ze szkolenia okazują się nie same informacje, lecz sposoby ich pozyskiwania
Wskazując swym podopiecznym dostępne drogi dalszego rozwoju sprawimy, że będą oni być może częściej i systematyczniej doskonalić posiadane umiejętności. Nie zapominajmy również o zdarzającej się wśród starszych osób nieznajomości powszechnych i modnych obecnie efektywnych technik uczenia się. Być może w swej dotychczasowej karierze zawodowej nie mieli oni okazji do zapoznania się z nimi. Demonstrując sposoby atrakcyjnego i bardziej ekonomicznego przyswajania wiadomości, damy uczestnikom szkolenia niezwykle przydatne narzędzie, które będzie w przyszłości procentować jeszcze wielokrotnie.
Pozytywne nastawienie ze strony odbiorców zajęć jest równie ważne, jak ze strony prowadzącego. Trener kierujący się stereotypami może wywołać efekt samospełniającej się przepowiedni, co z pewnością nie przełoży się na wysoką jakość prowadzonego szkolenia
Rynek kursów szkoleniowych kadr po 50 roku życia z pewnością będzie się dynamicznie rozwijał w najbliższych latach. Niesie to ze sobą ogromny potencjał, ale również i wyzwania dla trenerów różnych dziedzin. Efektywne nauczanie osób dojrzałych wymaga opanowania nowych umiejętności, a także częstokroć stosowania odmiennego podejścia, jednak popyt na tego typu usługi z pewnością zachęci do poszerzania swych kompetencji. Co ciekawe, jak sugerują badania, szczególnie dobrze odbierane są zajęcia prowadzone przez osoby również pochodzące z grupy wiekowej uczestników szkolenia. Jak widać, bez względu na upływ lat, warto wciąż troszczyć się o rozwój swych umiejętności.
