Świadectwo tej choroby spotykamy w Biblii; w Starym Testamencie czytamy: “Trędowaty, który podlega tej chorobie, będzie miał rozerwane szaty, włosy w nieładzie, brodę zasłoniętą i będzie wołać: Nieczysty, nieczysty!. Przez cały czas trwania tej choroby będzie nieczysty. Będzie mieszkał w odosobnieniu. Jego mieszkanie będzie poza obozem” (Kpł 13,45). Trąd nawiedzał Europę kilkakrotnie, po raz pierwszy w VI wieku, następnie między XI a XIII wiekiem; do Polski choroba po raz pierwszy dotarła w XV wieku. Nieznane przyczyny, makabryczne skutki choroby, które budziły odrazę i lęk, sprawiły, że trąd traktowano jako karę boską, zaś trędowatych jako nieczystych izolowano od zdrowej część społeczeństwa; musieli przywdziać jaskrawe szaty oznaczone literą L (od łac. leprosus – trędowaty), mogli zamieszkiwać tylko z dala od ludzkich siedzib, swoje nadejście musieli sygnalizować specjalnym dzwonkiem lub kołatką. Choroba atakowała głównie niższe warstwy społeczeństwa; jej rozwojowi sprzyjało niedożywienie, stłoczenie dużej liczby ludzi na małej powierzchni, brak higieny. Jednak wśród jej ofiar bywali również przedstawiciele wyższych stanów, na trąd chorował m.in. biskup Londynu Hugh d’Orivale czy król Jerozolimy Baldwin IV.
Trąd występuje głównie w strefie tropikalnej i subtropikalnej, w słabo rozwiniętych krajach, gdzie panują złe warunki bytowe. Szacuje się, że obecnie na świecie dotkniętych tą chorobą jest ok. 15 milionów ludzi, prawie 80% z nich to mieszkańcy Indii, Brazylii, Madagaskaru, Mozambiku, Nepalu, Tanzanii. Co roku notuje się ok. 800 tysięcy nowych przypadków trądu. W Polsce oraz w Europie trąd jest chorobą nieznaną, choć kilka sporadycznych, jednostkowych przypadków zachorowań wystąpiło współcześnie w Grecji oraz w Rumunii. W latach pięćdziesiątych XX wieku sporo zachorowań odnotowano w Albanii, Rumunii, Grecji, we Włoszech i Hiszpanii oraz w Norwegii.
Trąd jest przewlekłą, trwającą nawet 10-20 lat zakaźną chorobą powodowaną przez blisko spokrewniony z prątkiem gruźlicy prątek trądu – Mycobacterium leprae. Roznoszony głównie drogą kropelkową, atakuje nerwy położone tuż pod skórą, zwłaszcza kończyn i twarzy. Chory traci czucie w zakażonych miejscach, powstają zakażenia, rany ropieją, co powoduje stopniowy rozpad ciała. Przyczyną śmierci są najczęściej powikłania spowodowane nie leczonym zakażeniem ran, o ile niezdolny do pracy, pozbawiony opieki chory nie umrze wcześniej z głodu.
Trąd występuje w dwóch postaciach: małobakteryjnej i wielobakteryjnej. Pierwsza z nich, atakuje skórę i nerwy obwodowe, druga zaś, znacznie trudniejsza do wyleczenia: skórę, nerwy, kości i prawie wszystkie organy wewnętrzne z wyjątkiem mózgu. Okres inkubacji jest bardzo długi, wynosi nawet do pięciu lat, a objawy choroby mogą wystąpić nawet po 20 latach. Trąd jest chorobą słabo zaraźliwą, ponadto większość współczesnej populacji jest na nią naturalnie uodporniona, zarażenie się przez dotyk jest mało prawdopodobne, następuje ono tylko podczas bardzo długotrwałego kontaktu z chorym i na skutek nie przestrzeganiu zasad higieny. Przełomem w historii tej choroby było odkrycie w roku 1869 przez norweskiego uczonego Gerharda Henrika Hansena prątka trądu – bakterii powodującej chorobę (od jego nazwiska trąd nazywany bywa czasem chorobą Hansena). Kolejnym przełomem są lata 40 XX wieku, od wtedy można mówić o skutecznym, lecz bardzo długotrwałym leczeniu trądu. W roku 1981 Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wprowadza oraz finansuje, stosowaną do dziś, przynoszącą świetne rezultaty tzw. terapię wielolekową (MDT – multidrug therapy) doprowadzającą do całkowitego wyleczenia nawet bardzo ciężkich przypadków w przeciągu roku. W 2000 roku zespół uczonych z Instytutu Pasteura w Paryżu kierowany przez Stewarta Cole’a zsekwencjonował genom Mycobacterium leprae. Być może w niedługim czasie naukowcom uda się opracować szczepionkę, która pozwoli raz na zawsze zapomnieć o problemie którym ciągle jeszcze jest trąd.
