Mimo że fundusze inwestycyjne jako forma alokacji kapitału upowszechniły się niedawno, bo w latach osiemdziesiątych XX wieku, idea wspólnego inwestowania pojawiła się już w drugiej połowie XVIII wieku, a więc na początku zorganizowanego obrotu papierami wartościowymi na giełdzie w Amsterdamie. Pierwszą instytucją, której konstrukcja przypominała dzisiejsze fundusze zbiorowego inwestowania, był notowany w Holandii trust inwestycyjny, założony w 1774 roku przez duńskiego brokera Abrahama van Ketwicha, o nazwie będącej ówcześnie także maksymą Republiki Duńskiej: „Eendragt Maakt Magt", czyli „jedność daje siłę". Głównym celem van Ketwicha było stworzenie instrumentu, który umożliwiłby drobnym inwestorom, posiadającym po kryzysie finansowym lat 1772-1773 niewielkie środki pieniężne, dywersyfikację powstałego z połączonych kapitałów portfela inwestycyjnego. Nie była to powiedzmy dzisiejsza skandia no, ale to juz było coś. Według Europejskiego Stowarzyszenia Funduszy i Towarzystw Inwesty¬cyjnych (European Fund and Asset Management Association, EFAMA), pierwszy fundusz inwestycyjny - Societe civile Genevoise d'emploi de fonds - został założony w Szwajcarii w 1849 roku6. Inne źródła podają, pierwwą spółką zarządzającą funduszami była Socićtć Oćnćralc dc Belgique, powatflt w 1822 roku w Brukseli7. Najczęściej jednak w literaturze przedmiotu za kraj, w którym rozpoczął się proces rozwoju instytucji wspólnego inwestowania uważa się Wielką Brytanię.
W drugiej połowie dwudziestego wieku brytyjska gospodarka przechodziła wielki rozkwit, który to był efektem opanowania przez imperium brytyjskie ogromnego na te czasy handlu morskiego oraz prowadzenia dość agresywnej polityki wobec podporządkowanych kolonii. Wraz z szybkim rozwojem gospodarki efektem było dość szybkie stopniowe bogacenie się całego społeczeństwa brytyjskiego, a tym samym składanie oszczędności przy jednoczesnym niedoborze wystarczająco korzystnych i bezpiecznych ofert lokacyjnych dla przeciętnych posiadaczy, zwykłych i codziennych właścicieli oszczędności. To właśnie wytworzona różnica pomiędzy niewykorzystanymi kapitałami gdzieś trzymanym a możliwościami ich ulokowania na rynku finansowym sprawiła, że powstała potrzeba utworzenia i pielęgnacji instytucji wspólnego inwestowania dla wszystkich.
Prowoderem rozpoczęcia towarzystwa zbiorowego inwestowania w uwczesnej Wielkiej Brytanii był Szkot R. Fleming, który w czasie sdwojego pobytu w USA zainteresował się bardzo tamtejszymi możliwościami szybkiego wzbogacenia się za pomocą gry i operacji prowadzonych na giełdzie obracającej papierami wartościowymi. Po powrocie do kraju szybko podzielił się spostrzeżeniami ze swoimi przyjaciółmi, którzy szybko i bez awersji wykazali ogromne zainteresowanie ulokowaniem swoich oszczędności właśnie na giełdzie. Ponieważ problemem był brak odpowiednio dużego kapitału aby taka osoba samodzielnie mogła wejść na giełdę, postanowili po raz pierwszy połączyć swoje prywatne fundusze w celu ich dalszego tym razem już wspólnego inwestowania. W ten właśnie prosty sposób stali się pierwszymi udziałowcami powstałego w 1863 roku w Szkocko-Amerykańskiego Towarzystwa Inwestycyjnego. Według innych źródeł instytucja ta, której głównym przedmiotem lokat były obligacje kolei amerykańskiej, została założona w 1870 lub 1873 roku11, dlatego za początek istnienia funduszy wspólnego inwestowania w krajach anglosaskich uznaje się rok 186812, czyli datę utworzenia w Londynie Foreign and Colonial Government Trust. W prospekcie trustu londyńskiego czytamy, że głównym celem jego funkcjonowania było dostarczenie inwestorom o umiarkowanych zasobach finansowych takich samych korzyści, jakie są udziałem dużych kapitalistów, a wynikają ze zmniejszania ryzyka inwestowania w zagraniczne i kolonialne skarbowe papiery wartościowe przez jego rozproszenie i inwestowanie zgromadzonych środków w wiele różnych akcji13. Niezależnie od tego, która z obu wymienionych instytucji może się szczycić mianem pioniera funduszy zbiorowego inwestowania, niewątpliwie rozpoczęły one nową erę w dziejach rynków finansowych na świecie.
Choć pierwsze fundusze inwestycyjne - zarówno te tworzone w osiemnastowiecznej Holandii, jak i te zakładane w dziewiętnastowiecznej Wielkiej Brytanii - różniły się trochę od funkcjonujących obecnie (w swojej działalności wykazywały się nadmierną skłonnością do spekulacji i ryzykownych inwestycji o krótkoterminowym horyzoncie czasowym), to jednak dzięki nim powstała rozwinęła się idea wspólnego inwestowania.
Powstała Idea wspólnego inwestowania opiera się na skupianiu odrębnych i rozsianych kapitałów pieniężnych mnóstwa (najczęściej drobnych) inwestorów, który w ten sposób tworzą ogromny majątek instytucji wspólnego inwestowania. Utworzony w ten sposób kapitał - portfel, stanowiąc aktywa funduszy, jest następnie w ich imieniu przez nieinwestowany w różne instrumenty finansowe i nie tylko, przede wszystkim na rynku finansowym. Głównym oraz oczekiwanym celem tych inwestycji jest oczywiście osiąganie możliwie największych korzyści finansowych dla inwestorów zwiększających kapitał funduszu.
Fundusz inwestycyjny nawiązując do powyższego tekstu jest, więc rodzajem pośredniego uczestniczenia wielu podmiotów w operacjach na ogromnym rynku finansowym. Dzięki pomocy funduszy inwestycyjnych inwestorzy sa w stanie osiągnąć dwa podstawowe cele. Po pierwsze, mogą czerpać dochody z lokat, które wcześniej nigdy nie byłyby dostępne dla każdego z nich z powodu wspominanego juz za niskiego kapitału. Dawniej jedna jednostka, którą ktoś chciał by zakupic nierzadko przekraczała 100 USD. CO na ówczesne czasy było zbyt duża bariera dla wielu ludzi. W przypadku FI – wystarczyło 50 czy 100 USD.
Uczestnikami funduszy inwestycyjnych mogą być zarówno osoby fizyczne dysponujące niewielkimi oszczędnościami, na przykład gospodarstwa domowe, jak1 szeroko pojęte przedsiębiorstwa, które generują nadwyżki finansowe. Inwestor nabywający tytuły uczestnictwa w funduszu staje sie jego udziałowcem, co oznacza, że jest on współwłaścicielem zgromadzonego majątku funduszu (w postaci akcji, obligacji, opcji, skryptów dłużnych lub innych instrumentów) proporcjonalnie do wielkości zainwestowanej kwoty środków pieniężnych15.
Realizację idei wspólnego inwestowania przedstawiono na ilustracji 1.1. Fundusze inwestycyjne prowadzą działalność we własnym imieniu i na własny rachunek. Uczestnicy partycypują w zrealizowanych zyskach i stratach z lokat funduszu proporcjonalnie do wysokości wniesionego przez siebie kapitału. Wysokość udziału indywidualnego inwestora w danym funduszu jest określona na podstawie liczby zakupionych przez niego tytułów uczestnictwa, nazywanych (w zależności od rodzaju funduszu) jednostkami uczestnictwa lub certyfikatami inwestycyjnymi.
Cena jednostki udziałowej również jest określana w zależności od rodzaju funduszu inwestycyjnego. W wypadku funduszy zbywających jednostki uczestnictwa wynika ona z wartości aktywów netto funduszu na koniec każdego dnia roboczego, a w wypadku funduszy emitujących w ciągu swojego istnienia certyfikaty inwestycyjne jest kształtowana na giełdzie papierów wartościowych lub na rynku pozagiełdowym.
materiały źródłowe:
Internet
Fundusze Inwestycyjne K. Garlyczyk
Fundusze Emerytalne P. Keith
W drugiej połowie dwudziestego wieku brytyjska gospodarka przechodziła wielki rozkwit, który to był efektem opanowania przez imperium brytyjskie ogromnego na te czasy handlu morskiego oraz prowadzenia dość agresywnej polityki wobec podporządkowanych kolonii. Wraz z szybkim rozwojem gospodarki efektem było dość szybkie stopniowe bogacenie się całego społeczeństwa brytyjskiego, a tym samym składanie oszczędności przy jednoczesnym niedoborze wystarczająco korzystnych i bezpiecznych ofert lokacyjnych dla przeciętnych posiadaczy, zwykłych i codziennych właścicieli oszczędności. To właśnie wytworzona różnica pomiędzy niewykorzystanymi kapitałami gdzieś trzymanym a możliwościami ich ulokowania na rynku finansowym sprawiła, że powstała potrzeba utworzenia i pielęgnacji instytucji wspólnego inwestowania dla wszystkich.
Prowoderem rozpoczęcia towarzystwa zbiorowego inwestowania w uwczesnej Wielkiej Brytanii był Szkot R. Fleming, który w czasie sdwojego pobytu w USA zainteresował się bardzo tamtejszymi możliwościami szybkiego wzbogacenia się za pomocą gry i operacji prowadzonych na giełdzie obracającej papierami wartościowymi. Po powrocie do kraju szybko podzielił się spostrzeżeniami ze swoimi przyjaciółmi, którzy szybko i bez awersji wykazali ogromne zainteresowanie ulokowaniem swoich oszczędności właśnie na giełdzie. Ponieważ problemem był brak odpowiednio dużego kapitału aby taka osoba samodzielnie mogła wejść na giełdę, postanowili po raz pierwszy połączyć swoje prywatne fundusze w celu ich dalszego tym razem już wspólnego inwestowania. W ten właśnie prosty sposób stali się pierwszymi udziałowcami powstałego w 1863 roku w Szkocko-Amerykańskiego Towarzystwa Inwestycyjnego. Według innych źródeł instytucja ta, której głównym przedmiotem lokat były obligacje kolei amerykańskiej, została założona w 1870 lub 1873 roku11, dlatego za początek istnienia funduszy wspólnego inwestowania w krajach anglosaskich uznaje się rok 186812, czyli datę utworzenia w Londynie Foreign and Colonial Government Trust. W prospekcie trustu londyńskiego czytamy, że głównym celem jego funkcjonowania było dostarczenie inwestorom o umiarkowanych zasobach finansowych takich samych korzyści, jakie są udziałem dużych kapitalistów, a wynikają ze zmniejszania ryzyka inwestowania w zagraniczne i kolonialne skarbowe papiery wartościowe przez jego rozproszenie i inwestowanie zgromadzonych środków w wiele różnych akcji13. Niezależnie od tego, która z obu wymienionych instytucji może się szczycić mianem pioniera funduszy zbiorowego inwestowania, niewątpliwie rozpoczęły one nową erę w dziejach rynków finansowych na świecie.
Choć pierwsze fundusze inwestycyjne - zarówno te tworzone w osiemnastowiecznej Holandii, jak i te zakładane w dziewiętnastowiecznej Wielkiej Brytanii - różniły się trochę od funkcjonujących obecnie (w swojej działalności wykazywały się nadmierną skłonnością do spekulacji i ryzykownych inwestycji o krótkoterminowym horyzoncie czasowym), to jednak dzięki nim powstała rozwinęła się idea wspólnego inwestowania.
Powstała Idea wspólnego inwestowania opiera się na skupianiu odrębnych i rozsianych kapitałów pieniężnych mnóstwa (najczęściej drobnych) inwestorów, który w ten sposób tworzą ogromny majątek instytucji wspólnego inwestowania. Utworzony w ten sposób kapitał - portfel, stanowiąc aktywa funduszy, jest następnie w ich imieniu przez nieinwestowany w różne instrumenty finansowe i nie tylko, przede wszystkim na rynku finansowym. Głównym oraz oczekiwanym celem tych inwestycji jest oczywiście osiąganie możliwie największych korzyści finansowych dla inwestorów zwiększających kapitał funduszu.
Fundusz inwestycyjny nawiązując do powyższego tekstu jest, więc rodzajem pośredniego uczestniczenia wielu podmiotów w operacjach na ogromnym rynku finansowym. Dzięki pomocy funduszy inwestycyjnych inwestorzy sa w stanie osiągnąć dwa podstawowe cele. Po pierwsze, mogą czerpać dochody z lokat, które wcześniej nigdy nie byłyby dostępne dla każdego z nich z powodu wspominanego juz za niskiego kapitału. Dawniej jedna jednostka, którą ktoś chciał by zakupic nierzadko przekraczała 100 USD. CO na ówczesne czasy było zbyt duża bariera dla wielu ludzi. W przypadku FI – wystarczyło 50 czy 100 USD.
Uczestnikami funduszy inwestycyjnych mogą być zarówno osoby fizyczne dysponujące niewielkimi oszczędnościami, na przykład gospodarstwa domowe, jak1 szeroko pojęte przedsiębiorstwa, które generują nadwyżki finansowe. Inwestor nabywający tytuły uczestnictwa w funduszu staje sie jego udziałowcem, co oznacza, że jest on współwłaścicielem zgromadzonego majątku funduszu (w postaci akcji, obligacji, opcji, skryptów dłużnych lub innych instrumentów) proporcjonalnie do wielkości zainwestowanej kwoty środków pieniężnych15.
Realizację idei wspólnego inwestowania przedstawiono na ilustracji 1.1. Fundusze inwestycyjne prowadzą działalność we własnym imieniu i na własny rachunek. Uczestnicy partycypują w zrealizowanych zyskach i stratach z lokat funduszu proporcjonalnie do wysokości wniesionego przez siebie kapitału. Wysokość udziału indywidualnego inwestora w danym funduszu jest określona na podstawie liczby zakupionych przez niego tytułów uczestnictwa, nazywanych (w zależności od rodzaju funduszu) jednostkami uczestnictwa lub certyfikatami inwestycyjnymi.
Cena jednostki udziałowej również jest określana w zależności od rodzaju funduszu inwestycyjnego. W wypadku funduszy zbywających jednostki uczestnictwa wynika ona z wartości aktywów netto funduszu na koniec każdego dnia roboczego, a w wypadku funduszy emitujących w ciągu swojego istnienia certyfikaty inwestycyjne jest kształtowana na giełdzie papierów wartościowych lub na rynku pozagiełdowym.
materiały źródłowe:
Internet
Fundusze Inwestycyjne K. Garlyczyk
Fundusze Emerytalne P. Keith
Licencja: Creative Commons
