Przyczyny niedosłuchu u dzieci

Prawidłowy rozwój psychiczny dziecka zależny jest od wielu czynników, do których oprócz prawidłowo rozwijającego się układu nerwowego i dostarczania dziecku właściwych bodźców ze strony otoczenia (nauka, zabawa, środowisko w którym dziecko się rozwija), potrzebny jest jeszcze sprawny układ receptorów odbierających prawidłowo bodźce z otoczenia.

Zaburzenia widzenia są zwykle stosunkowo wcześnie zauważane przez otoczenie, wady słuchu pozostają zwykle długo nie rozpoznane. Średni wiek dziecka, w którym wykrywany jest niedosłuch w Polsce to 3 lata ! Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu ocenia częstość występowania zaburzeń słuchu u dzieci w wieku od 6 do 18 roku życia na 17,8 %.

Czynniki, które wpływają na występowanie wad słuchu są wady wrodzone, czynniki okołoporodowe oraz te powstałe w późniejszym wieku.
Wady słuchu wrodzone mogą występować, jako niedosłuch lub głuchota dziedziczna i wady rozwojowe uwarunkowane genetycznie oraz jako niedosłuch lub głuchota wrodzona (czyli nie spowodowana wadą genetyczną odziedziczoną po przodkach).

Niedosłuch dziedziczny to 30-50% wrodzonych przypadków zaburzeń słuchu. Występuje jako cecha dominująca lub recesywna. W przypadku cechy dominującej wszyscy potomkowie rodzica, który jest obciążony tą cechą, będą miały niedosłuch. W przypadku cechy recesywnej, wada może się nie ujawnić lub wystąpić w niepełnym zakresie.
Niedosłuch dziedziczny występuje jako wada pojedyncza i jest wtedy nazywany niedosłuchem izolowanym. Może być także połączony z innymi nieprawidłowościami i występuje w zespole wad wrodzonych jak zaburzenia endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia wzroku, zaburzenia rozwojowe w obrębie twarzoczaszki oraz inne.

Przyczynami wystąpienia głuchoty wrodzonej mogą być choroby przebyte przez matkę w czasie ciąży, czynniki toksyczne działające w czasie ciąży oraz zaburzenia hormonalne. Do najbardziej niebezpiecznych zaliczane są uszkodzenia, które wystąpią w 3 pierwszych miesiącach ciąży. Są to najczęściej zakażenia wirusowe.

Jeżeli uszkodzenie wystąpi we wczesnym okresie życia płodowego, może dojść do niedorozwoju narządu słuchu. W przypadku uszkodzeń, które następują później, może wystąpić uszkodzenie narządu słuchu już prawidłowo rozwiniętego. Choroby wirusowe, które mogą negatywnie wpłynąć na narząd słuchu, to między innymi: opryszczka, półpasiec, ospa wietrzna, świnka, odra oraz najpoważniej uszkadzająca narząd słuchu - różyczka. Z chorób matki w okresie ciąży, które mogą doprowadzić do zmian zwyrodnieniowych w narządzie słuchu dziecka, a w konsekwencji do uszkodzenia słuchu płodu, należy wymienić cukrzycę oraz schorzenia nerek matki.

Niektóre czynniki toksyczne, z którymi matka ma kontakt podczas ciąży, mogą być przyczyną uszkodzenia słuchu u dziecka. Należy do nich wiele leków, w tym pewne grupy antybiotyków, preparaty hormonalne, niedobór, ale i nadmiar witamin. Także zatrucia i narażenie na substancje toksyczne jak rtęć, ołów, arsen, związki fosforu, siarki, oraz rozpuszczalniki organiczne może mieć poważne konsekwencje związane ze słuchem dziecka. Wielkie znaczenie mają także alkohol oraz nikotyna, które spożywane przez matkę w czasie ciąży mogą doprowadzić do uszkodzenia słuchu dziecka. Innymi czynnikami mającymi wpływ na rozwój słuchu dziecka są przewlekły hałas i wibracje oraz promieniowanie radioaktywne.

Oprócz wad wrodzonych i nabytych, czynnikami które mogą uszkodzić słuch dziecka są wcześniactwo, zbyt niska masa urodzeniowa, niedotlenienie okołoporodowe i zamartwica oraz choroby okresu okołoporodowego (zakażenia, nasilona żółtaczka).

Zdarza się, iż uszkodzenia słuchu występują jako wynik choroby, zwłaszcza infekcji górnych dróg oddechowych. Powtarzające się infekcje, bagatelizowane i lekceważone mogą powodować duże ubytki słuchu. Zdarza się jednak, że nawet po jednorazowej infekcji górnych dróg oddechowych przebiegającej z ostrym zapaleniem ucha środkowego, może dojść do wystąpienia niedosłuchu. Należy podkreślić, iż liczba dzieci w wieku 1-7 roku życia z zaburzeniami słuchu w Polsce wynosi od około 2 do kilku procent.
Innymi przyczynami niedosłuchu u dzieci są powikłania chorób infekcyjnych z grupy TORCH, np. odry, świnki i grypy.

Jednym z częstych powodów problemów ze słuchem u dzieci jest przerośnięty trzeci migdał. Jego rozrost powoduje zwężenie dróg oddechowych i przytykanie ujść trąbek słuchowych, które stanowią połączenie pomiędzy uchem a gardłem, powodując problemy ze słuchem i nawracającymi zapaleniami uszu.

Jedną z najczęstszych przyczyn wystąpienia problemów ze słuchem u dziecka uprzednio prawidłowo słyszącego jest przewlekłe wysiękowe zapalenia ucha środkowego. Dotyczy ono zazwyczaj dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Istotą choroby jest gromadzenie się płynu w jamie bębenkowej, w której w warunkach prawidłowych, oprócz struktur anatomicznych znajduje się powietrze. Obecność płynu powoduje niedosłuch przewodzeniowy. Nie leczone przewlekłe wysiękowe zapalenia ucha środkowego może prowadzić do trwałych zmian patologicznych w uchu z utrwalonym niedosłuchem. W życiu dorosłym mogą też być prawdopodobnie przyczyną różnych poważnych powikłań.

Jedną z przyczyn wad słuchu u dzieci, zwłaszcza w ciągu ostatnich kilku lat stało się także zbyt częste słuchanie zbyt głośnej muzyki z przenośnych odtwarzaczy.

Bagatelizowanie problemu niedosłuchu u dzieci pociąga za sobą nieodwracalne konsekwencje, które mają wpływ na rozwój psychofizyczny dziecka. Wada słuchu uniemożliwia prawidłowy rozwój mowy i sprawności językowych, zaburza rozwój intelektualny, emocjonalny oraz społeczny, dlatego nie należy lekceważyć nawet najmniejszych objawów mogących świadczyć o tym, że dziecko ma problemy ze słuchem.

W razie podejrzenia, iż twoje źle słyszy, poproś pediatrę o skierowanie do otolaryngologa lub audiologa. Lekarz przeprowadzi niezbędne badania audiometryczne i podejmie odpowiednią terapię. W większości przypadków leczenie jest bardzo skuteczne, a mali pacjenci odzyskują słuch.