ZUS jako egzekutor

Wielu przedsiębiorców ma kłopot z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, bierze się to z przynajmniej kilku powodów: 1) wysokich składek na ubezpieczenia społeczne, które mają wpływ na rentowność prowadzonej działalności gospodarczej; 2) przymusu opłacania składek; 2) "bezwzględności" tejże instytucji w przypadku powstania zadłużenia. Owa "bezwzględność" jest skutkiem pewnego rodzaju atmosfery panującej wokół tej instytucji, jak i niepewności towarzyszącej wciąż niedokończonej reformy ubezpieczeń społecznych (chodzi tu przede wszystkim o wysokość naszych przyszłych emerytur), a przede wszystkim braku znajomości swoich praw.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jako państwowa jednostka organizacyjna, opiera swoją działalność na ustawie z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz.74 ze zm.) oraz statucie stanowiącym załącznik do Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 lutego 2008 r. w sprawie nadania statutu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 28 poz. 164). W skład ZUS wchodzą centrala i terenowe jednostki organizacyjne (dalej TJO). Pod tą drugą nazwą kryją się: oddziały, inspektoraty i biura terenowe. Działalnością Zakładu kieruje Prezes, natomiast na czele oddziału stoi dyrektor, a odpowiednio inspektoratu i biura terenowego - kierownicy, przy czym inspektoraty i biura terenowe podlegają organizacyjnie dyrektorowi oddziału. Ww. jednostki mają nadany regulamin organizacyjny.

Jako, że wyjątkowo może przydarzyć się kontakt z Centralą ZUS, zajmiemy się TJO, w szczególności oddziałem. Generalnie działalność ZUS, jaki i oddziału, opiera się na trzech pionach:
1) Dyrektora Oddziału - tutaj znajdują się wydziały, zajmujące się prawno-organizacyjno-kontrolną obsługą oddziału;
2) świadczeń, na czele stoi wicedyrektor - emerytury i renty, zasiłki (najmniej przeze mnie znany);
3) dochodów, na czele stoi wicedyrektor - realizacji dochodów (egzekucja, ulgi, umorzenia, restrukturyzacja), ubezpieczenia i składki, rozliczeń kont płatników składek (swego rodzaju księgowość), korekt i analiz dokumentów ubezpieczeniowych i obsługi klienta.

Organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i należności pochodnych od składek oraz nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń wypłacanych przez ten oddział, które nie mogą być potrącane z bieżących świadczeń jest na podstawie art. 19 §4 ustawy z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2005 r. nr 229, poz. 1954 ze zm.) dyrektor oddziału ZUS. Nadto w przypadku dyrektora oddziału nadzór nad prowadzoną przez niego egzekucją należności pieniężnych sprawuje właściwy miejscowo dyrektor izby skarbowej (art. 23 §2).

Natomiast komórką organizacyjną ZUS wspomagającą dyrektora oddziału jest w oddziale - Wydział Realizacji Dochodów (z naczelnikiem wydziału na czele), zaś w inspektoracie – komórka realizacji dochodów w randze wydziału bądź samodzielnego referatu (w obu przypadkach na czele stoi kierownik). Zdarza się, że komórka egzekucyjna wchodzi, jako referat dochodzenia należności bądź referat realizacji dochodów, w skład Wydziału Rozliczeń Kont Płatników Składek i Ubezpieczonych, przy czym tenże wydział zajmuje się m.in. ustalaniem sald na kontach, monitorowaniem terminowego wpływu składek na konta, wydawaniem zaświadczeń o niezaleganiu, wysyłaniem upomnień i wystawianiem tytułów wykonawczych. W praktyce reprezentuje on wewnątrz struktury terenowej jednostki organizacyjnej ZUS interesy Zakładu jako wierzyciela.

Wracając do kompetencji Wydziału Realizacji Dochodów w ZUS, należy wskazać iż, w jego ramach wyznaczono następujące stanowiska (nazwy te mogą się różnić się w TJO; dotyczy to również zadań) m.in. ds.: 1) egzekucji (prowadzenie czynności egzekucyjnych), 2) spornych (zarzuty i opracowywanie odpowiedzi na skargi na czynności organu egzekucyjnego), 3) ulg i umorzeń (raty, odroczenie terminu płatności należności i umorzenie), 4) zabezpieczeń (hipoteki przymusowe, zastawy skarbowe, wnioski o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości dłużnika, zgłaszanie wierzytelności), 5) sankcji (opłaty dodatkowe, wnioski o ukaranie karą grzywny do 5000 zł, zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z zakresu ubezpieczeń społecznych, określonych przepisami Kodeksu karnego, tj. art. 218, art. 219 oraz art. 284, wnioski do sądu rejestrowego o dokonanie wpisu w Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych, przenoszenie odpowiedzialności za powstałe należności z tytułu składek na tzw. osoby trzecie, tj. zobowiązani i osoby/podmioty wymienione w art. 107-119 Ordynacji podatkowej w zakresie ustalonym w art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), 7) upadłości (wnioski o ogłoszenie upadłości dłużnika do sądu upadłościowego, wnioski o pozbawienie prawa prowadzenia działalności gospodarczej lub pełnienia określonej funkcji).

W przypadku, gdy jedna z ww. spraw będzie dotyczyła danego przedsiębiorcy, najlepiej w pierwszej kolejności (np. w razie pytań na jakim etapie jest sprawa) kontaktować się z pracownikiem jednego z przytoczonych stanowisk, z kolei w przypadku podjęcia próby negocjacji – z naczelnikiem bądź kierownikiem wydziału czy referatu; w ostateczności z zastępcą dyrektora oddziału ds. dochodów, a następnie dyrektorem oddziału.

Zdaję sobie sprawę, że powyższy opis może być za „sielankowy”, jednakże wiem z doświadczenia, że namolność (a jakże!!!) i rzeczowość płatników prowadziła ich do sukcesu. Najgorsza w tej sytuacji jest bierność, a w przypadku „trafienia” przez ZUS – agresja wobec pracowników.