Artykłu można potraktować jako uzupełnienie i poszerzenie materiału zawartego w artykule Metoda pracy z osobami słyszącymi głosy. Techniki zaawansowane lub wymagające pomocy terapeuty omówione zostaną przy innej okazji.
Podstawowe założenia w pracy z głosami:
- słyszenie głosów nie jest problemem – problemem jest podejście osoby słyszącej je i jej stosunek do nich,
- osoba słysząca głosy może zyskać wpływ na głosy, może przejąc nad nimi kontrolę i dzięki temu ograniczać ich wpływ na swoje życie,
- nawet jeśli nie uda się całkowicie wyeliminować głosów z życia, można znacząco ograniczyć ich częstotliwość pojawiania się.
Sposoby radzenia sobie z głosami można podzielić na sposoby krótkoterminowe/doraźne oraz strategie długoterminowe - wymagające wytrwałości i ćwiczeń w ich stosowaniu. W przypadku pierwszych jak i drugich pomocna będzie cierpliwość i łagodność w stosunku do siebie. Każde ograniczenie wpływu głosów jest krokiem ku lepszemu życiu – dobrze jest o tym pamiętać i wynagradzać się za włożony wysiłek i wynagradzać zaangażowanie w zyskanie większej kontroli.
Do najskuteczniejszych sposobów doraźnych należą:
- rozmowa z zaufaną osobą – przeciwdziała budowaniu systemu urojeniowego wokół głosów,
- korzystanie z telefonu komórkowego do porozumiewania się z głosami, dyktafonu – w sytuacjach społecznych, gdy konieczna jest rozmowa z głosami. Przeciwdziała to poczuciu odmienności i stygmatyzacji,
- znalezienie zajęcia absorbującego uwagę, najlepiej wymagające wysiłku fizycznego (np. prace domowe, prace ogrodowe). Pomoże to oderwać się od głosów - ciągłe wsłuchiwanie się w głosy uznawane jest za niekonstruktywną strategię radzenia sobie z nimi,
- gra na komputerze, wymagająca szybkiego myślenia i dobrego refleksu,
- czytanie na głos – książki, artykułu, instrukcji zadania do wykonania, etykiet na produktach itp.
- wstrzymanie wykonywania czynności i nazywania przedmiotów znajdujących się wokół na głos lub w myślach (np. z wystawy sklepowej, w parku itp.),
- używanie stoperów – w przypadku osób słyszących głosy z zewnątrz, pomocne przy zasypianiu
- relaks – uważność na momenty, gdy zaczyna nasilać się stres,
- dbanie o siebie - aromatyczna kąpiel, spacer, drobny upominek, masaż,
- ćwiczenia fizyczne – bieg, szybki marsz, jazda na rowerze,
- wyeliminowanie „praktycznych problemów” mogących przysparzać stres (np. spłacenie długów, uregulowanie zaległych rachunków) .W razie potrzeby poprosić o pomoc rodzinę, przyjaciół.
W przypadku strategii długoterminowych ważne jest, by zacząć je stosować jak najwcześniej od pojawiania się pierwszego incydentu słyszenia głosów. Pozwala to na wyrobienie właściwych nawyków w radzeniu sobie z głosami oraz ograniczenie ich wpływu na życie.
Propozycje strategii długoterminowych:
- odpowiadanie głosom zamiast ich ignorowania, zwłaszcza w sytuacjach, gdy głosy komentują wykonywane czynności, wypowiadają absurdalne sądy. Najlepsza jest odpowiedź krótka, konkretna i zdecydowana – dłuższe dialogi i dyskusje są zbyteczne i nie pomagają. Np.: gdy głos mówi „Ta ulica jest ciemna”, najprościej odpowiedzieć, gdy się zgadzamy „Tak, ta ulica jest ciemna” lub gdy się nie zgadzamy „Nie, ta ulica nie jest ciemna”.
- prowadzenie dziennika, notatek z tego, co mówią głosy, kiedy się pojawiają, co je wywołuje. Informacje z notatek mogą być pomocne w pracy terapeutycznej nad możliwym znaczeniem głosów oraz ich źródłem. Więcej o tym sposobie pracy z głosami w kolejnym artykule.
- sprawdzanie czy głosy mówią prawdę – gdy istnieje przekonanie, że głosy posiadają szczególna moc np. przepowiadania przyszłości. Najlepiej jest weryfikować treść głosów z zaufaną osobą – łatwiej wtedy o obiektywizm.
- wygospodarowanie „czasu dla głosów”, podczas którego możliwe będzie ich wsłuchanie i rozmowa z nimi. Ważne jest, żeby ustalić stały czas „spotkań”, np. codzienni wieczorem przez 2 godziny. Jeśli głosy budzą duży lęk, można poprosić o towarzyszenie przyjaciela. Ustalając „spotkania” można spróbować powiedzieć głosom, że mają zbyt duży wpływ na Twoje życie i zapewnić, że chcesz je wysłuchać, jednak w dogodnym dla Ciebie czasie. Z reguły, z początku głosy nie chcą się podporządkować umowie, pomocna jest stanowczość i przestrzeganie ustalonych godzin „spotkania”. Gdy głosy pojawiają się o innych niż wyznaczone pory dnia, należny ignorować je i odsyłać do umówionego terminu.
- selektywne słuchanie tylko tych głosów, które są „pozytywne”. W zidentyfikowaniu głosu „pozytywnego” pomocne jest zadanie sobie pytania: „Który głos jest najmniej nieprzyjemny, ma na mnie najmniej inwazyjny wpływ?”
- przeciwstawianie się głosom. Przy dłuższej praktyce, można nauczyć się wpływać na głosy i zmieniać je z uciążliwych na pomocne. Pierwszym krokiem jest prowadzenie dialogu z głosami, argumentowanie i odmawianie głosom, które o coś proszą. Najlepszy moment na rozpoczęcie tej techniki jest wtedy, gdy samopoczucie jest w miarę dobre, w przeciwnym razie głosy mogą wydawać się zbyt obezwładniające. Pracę z głosami nakazującymi rozpocząć jest najlepiej od odroczenia wykonania nakazu na minutę, z czasem wydłużając czas między nakazem a jego wykonaniem. Można również sprawdzać konsekwencje niewykonania nakazu i w ten sposób przekonać się czy głosy maja „prawdziwą władzę” czy tylko straszą. W dłuższej perspektywie można oddalać czas wykonania polecenia i ostatecznie przeciwstawiać się lub tylko wykonać te czynności, które nie budzą sprzeciwu.
- „przywoływanie” głosów przed ważnym zadaniem wymagającym wysiłku i koncentracji. Przywołanie ma na celu poświęcenie im uwagi, rozmowę z nimi, tak, by dały czas na wykonanie ważnej czynności.
- przewidywanie pojawianie się głosów w określonych okolicznościach. Wiedząc, że głosy pojawiają się np. przed wyjściem z domu , dobrze jest je wezwać i podyskutować z nimi.
- negocjowanie z głosami – ile czasu w ciągu dnia będzie do ich dyspozycji, jakie ich polecenia będą wykonywane itd.
- wizualizacja głosu – jak wygląda, gdzie jest, jak się zachowuje, jak ma na imię. Można wizualizować oddalanie się głosu. Inną odmianą wizualizacji jest wyobrażanie sobie muru, który przepuszcza tylko wybrane głosy.
- stawianie granic. Dawanie sobie prawa do wymagania od głosu traktowania z szacunkiem, nieakceptowania napaści. W momencie gdy głosy nie stosują się do wyznaczonych granic, np. poniżając Cię, masz prawo do upomnienia, sprzeciwiania się, ignorowania. Ważna jest konsekwencja, zdecydowanie w działaniu w przypadku każdego zachowania głosu budzącego sprzeciw.
Opracowanie na podstawie „Psychiatric first aid in psychosis” Mike'a Smitha.
Podstawowe założenia w pracy z głosami:
- słyszenie głosów nie jest problemem – problemem jest podejście osoby słyszącej je i jej stosunek do nich,
- osoba słysząca głosy może zyskać wpływ na głosy, może przejąc nad nimi kontrolę i dzięki temu ograniczać ich wpływ na swoje życie,
- nawet jeśli nie uda się całkowicie wyeliminować głosów z życia, można znacząco ograniczyć ich częstotliwość pojawiania się.
Sposoby radzenia sobie z głosami można podzielić na sposoby krótkoterminowe/doraźne oraz strategie długoterminowe - wymagające wytrwałości i ćwiczeń w ich stosowaniu. W przypadku pierwszych jak i drugich pomocna będzie cierpliwość i łagodność w stosunku do siebie. Każde ograniczenie wpływu głosów jest krokiem ku lepszemu życiu – dobrze jest o tym pamiętać i wynagradzać się za włożony wysiłek i wynagradzać zaangażowanie w zyskanie większej kontroli.
Do najskuteczniejszych sposobów doraźnych należą:
- rozmowa z zaufaną osobą – przeciwdziała budowaniu systemu urojeniowego wokół głosów,
- korzystanie z telefonu komórkowego do porozumiewania się z głosami, dyktafonu – w sytuacjach społecznych, gdy konieczna jest rozmowa z głosami. Przeciwdziała to poczuciu odmienności i stygmatyzacji,
- znalezienie zajęcia absorbującego uwagę, najlepiej wymagające wysiłku fizycznego (np. prace domowe, prace ogrodowe). Pomoże to oderwać się od głosów - ciągłe wsłuchiwanie się w głosy uznawane jest za niekonstruktywną strategię radzenia sobie z nimi,
- gra na komputerze, wymagająca szybkiego myślenia i dobrego refleksu,
- czytanie na głos – książki, artykułu, instrukcji zadania do wykonania, etykiet na produktach itp.
- wstrzymanie wykonywania czynności i nazywania przedmiotów znajdujących się wokół na głos lub w myślach (np. z wystawy sklepowej, w parku itp.),
- używanie stoperów – w przypadku osób słyszących głosy z zewnątrz, pomocne przy zasypianiu
- relaks – uważność na momenty, gdy zaczyna nasilać się stres,
- dbanie o siebie - aromatyczna kąpiel, spacer, drobny upominek, masaż,
- ćwiczenia fizyczne – bieg, szybki marsz, jazda na rowerze,
- wyeliminowanie „praktycznych problemów” mogących przysparzać stres (np. spłacenie długów, uregulowanie zaległych rachunków) .W razie potrzeby poprosić o pomoc rodzinę, przyjaciół.
W przypadku strategii długoterminowych ważne jest, by zacząć je stosować jak najwcześniej od pojawiania się pierwszego incydentu słyszenia głosów. Pozwala to na wyrobienie właściwych nawyków w radzeniu sobie z głosami oraz ograniczenie ich wpływu na życie.
Propozycje strategii długoterminowych:
- odpowiadanie głosom zamiast ich ignorowania, zwłaszcza w sytuacjach, gdy głosy komentują wykonywane czynności, wypowiadają absurdalne sądy. Najlepsza jest odpowiedź krótka, konkretna i zdecydowana – dłuższe dialogi i dyskusje są zbyteczne i nie pomagają. Np.: gdy głos mówi „Ta ulica jest ciemna”, najprościej odpowiedzieć, gdy się zgadzamy „Tak, ta ulica jest ciemna” lub gdy się nie zgadzamy „Nie, ta ulica nie jest ciemna”.
- prowadzenie dziennika, notatek z tego, co mówią głosy, kiedy się pojawiają, co je wywołuje. Informacje z notatek mogą być pomocne w pracy terapeutycznej nad możliwym znaczeniem głosów oraz ich źródłem. Więcej o tym sposobie pracy z głosami w kolejnym artykule.
- sprawdzanie czy głosy mówią prawdę – gdy istnieje przekonanie, że głosy posiadają szczególna moc np. przepowiadania przyszłości. Najlepiej jest weryfikować treść głosów z zaufaną osobą – łatwiej wtedy o obiektywizm.
- wygospodarowanie „czasu dla głosów”, podczas którego możliwe będzie ich wsłuchanie i rozmowa z nimi. Ważne jest, żeby ustalić stały czas „spotkań”, np. codzienni wieczorem przez 2 godziny. Jeśli głosy budzą duży lęk, można poprosić o towarzyszenie przyjaciela. Ustalając „spotkania” można spróbować powiedzieć głosom, że mają zbyt duży wpływ na Twoje życie i zapewnić, że chcesz je wysłuchać, jednak w dogodnym dla Ciebie czasie. Z reguły, z początku głosy nie chcą się podporządkować umowie, pomocna jest stanowczość i przestrzeganie ustalonych godzin „spotkania”. Gdy głosy pojawiają się o innych niż wyznaczone pory dnia, należny ignorować je i odsyłać do umówionego terminu.
- selektywne słuchanie tylko tych głosów, które są „pozytywne”. W zidentyfikowaniu głosu „pozytywnego” pomocne jest zadanie sobie pytania: „Który głos jest najmniej nieprzyjemny, ma na mnie najmniej inwazyjny wpływ?”
- przeciwstawianie się głosom. Przy dłuższej praktyce, można nauczyć się wpływać na głosy i zmieniać je z uciążliwych na pomocne. Pierwszym krokiem jest prowadzenie dialogu z głosami, argumentowanie i odmawianie głosom, które o coś proszą. Najlepszy moment na rozpoczęcie tej techniki jest wtedy, gdy samopoczucie jest w miarę dobre, w przeciwnym razie głosy mogą wydawać się zbyt obezwładniające. Pracę z głosami nakazującymi rozpocząć jest najlepiej od odroczenia wykonania nakazu na minutę, z czasem wydłużając czas między nakazem a jego wykonaniem. Można również sprawdzać konsekwencje niewykonania nakazu i w ten sposób przekonać się czy głosy maja „prawdziwą władzę” czy tylko straszą. W dłuższej perspektywie można oddalać czas wykonania polecenia i ostatecznie przeciwstawiać się lub tylko wykonać te czynności, które nie budzą sprzeciwu.
- „przywoływanie” głosów przed ważnym zadaniem wymagającym wysiłku i koncentracji. Przywołanie ma na celu poświęcenie im uwagi, rozmowę z nimi, tak, by dały czas na wykonanie ważnej czynności.
- przewidywanie pojawianie się głosów w określonych okolicznościach. Wiedząc, że głosy pojawiają się np. przed wyjściem z domu , dobrze jest je wezwać i podyskutować z nimi.
- negocjowanie z głosami – ile czasu w ciągu dnia będzie do ich dyspozycji, jakie ich polecenia będą wykonywane itd.
- wizualizacja głosu – jak wygląda, gdzie jest, jak się zachowuje, jak ma na imię. Można wizualizować oddalanie się głosu. Inną odmianą wizualizacji jest wyobrażanie sobie muru, który przepuszcza tylko wybrane głosy.
- stawianie granic. Dawanie sobie prawa do wymagania od głosu traktowania z szacunkiem, nieakceptowania napaści. W momencie gdy głosy nie stosują się do wyznaczonych granic, np. poniżając Cię, masz prawo do upomnienia, sprzeciwiania się, ignorowania. Ważna jest konsekwencja, zdecydowanie w działaniu w przypadku każdego zachowania głosu budzącego sprzeciw.
Opracowanie na podstawie „Psychiatric first aid in psychosis” Mike'a Smitha.
Licencja: Creative Commons
