Jednym z kluczowych celów Unii Europejskiej jest minimalizowanie wpływu człowieka na zmiany klimatyczne. Cel ten ma być osiągnięty poprzez mniejszą emisję gazów cieplarnianych o 20%, doprowadzenie do stanu, w którym 20% energii będzie produkowane ze źródeł odnawialnych oraz efektywność energetyczna ma wzrosnąć o 20%. Energia elektryczna z OZE z różnych względów aktualnie ma mniejsze poparcie. Najdobitniej na to wskazują mieszane doświadczenia krajów najbardziej zaangażowanych w rozwój produkcji energii z odnawianych źródeł (więcej szczegółów znajdziesz tutaj), ale także obserwowany trend znaczącego wzrostu cen energii na naszym kontynencie na tle innych części świata związany z inwestycjami w OZE. W takim stanie rzeczy politycy zaczęli w pierwszym rzędzie stawiać na podnoszenie efektywności energetycznej, jako metodę obniżenia emisji CO2.
Takie nastawienie można zaobserwować chociażby w akcentach w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko 2014-20. Planowane rozdysponowanie budżetu POIŚ zakłada wydatki na podobnym do dotychczasowego poziomie w zakresie bezpieczeństwa energetycznego (w kończącym się budżecie 958 mln euro, a w nadchodzącym 1 miliard) i w zakresie promowania odnawialnych źródeł energii (spadek z 392 euro do 338 mln euro). Natomiast trzecia kategoria POIŚ dotycząca efektywności energetycznej, niemal się potroi (wzrost z 359 do 1190 mln euro).
Oprócz POIŚ beneficjenci inwestujący w efektywność energetyczną i działania zasobooszczędne oczywiście będą mogli liczyć także na dotacje z programów regionalnych (o zwiększaniu roli regionów w dystrybucji dotacji przeczytasz tutaj) oraz z funduszy krajowy, odrębnych od funduszy europejskich, zarządzanych przez NFOŚiGW.
Właśnie w tych dniach NFOŚiGW ogłosił nabór wniosków o dofinansowanie Wsparcia dla przedsiębiorców w zakresie niskoemisyjnej i zasobooszczędnej gospodarki. Konkurs będzie obejmował wsparcie dla przedsięwzięć w trzech następujących obszarach:
1. Audyt energetyczny/elektroenergetyczny przedsiębiorstwa zużywającego ponad 20GWh/rok
2. Zwiększenie efektywności energetycznej w przedsiębiorstwach zużywających ponad 20GWh/rok
3. E-KUMULATOR – Ekologiczny Akumulator dla Przemysłu
Nabór aplikacji rozpocznie się 10 marca i potrwa dwa tygodnie. Co ważne, w wielu aspektach w ramach rozliczanych kosztów będzie można zakwalifikować wydatki poniesione nawet kilka lat wstecz, o ile dany projekt nie został zakończony w dniu złożenia aplikacji do konkursu.
I. Audyt energetyczny
Duże, szczególnie energochłonne przedsiębiorstwa muszą liczyć się z wydatkiem na ten cel sięgającym nawet kilkuset tysięcy złotych. Doświadczenia pokazują, że inwestycja w audyt szybko się zwraca. Wynik takiego audytu pomaga w analizie struktury wydatków na energię co pozwala podjąć decyzję gdzie szukać oszczędności i w jaki sposób te oszczędności można osiągnąć. Istotnym aspektem analizowanym w trakcie audytu mogą być poziomy energii biernej (indukcyjnej i pojemnościowej). Bywa, jeśli dotyczy to danego odbiorcy, że nawet jedna czwarta wartości obciążenia (karnego) przez dostawcę prądu może wynikać z przekroczenia wskaźników mocy biernej. Mając taką wiedzę wystarczy zainstalować baterię kondensatorów, która może zamortyzować się w przeciągu półtora roku. Wynik audytu energetycznego może również wskazać, że oprócz działań naprawczych warto rozważyć własne źródło zasilania. Dobór rodzaju źródła, jego moc zainstalowana, rodzaje energii której potrzebujemy, to tylko niektóre parametry wynikające z raportu po audycie energetycznym, a konieczne do wzięcia pod uwagę przy tej decyzji.
Zakres audytów objętych dofinansowaniem został zdefiniowany szeroko i obejmuje:
1. audyty energetyczne procesów technologicznych,
2. audyty elektroenergetyczne budynków i wewnętrznych sieci przemysłowych,
3. audyty energetyczne źródeł energii ciepła, energii elektrycznej i chłodu,
4. audyty energetyczne wewnętrznych sieci ciepłowniczych i budynków.
W ramach zbliżającego się konkursu zakwalifikowani beneficjenci otrzymają zwrot 70% nakładów poniesionych na audyt (ale nie więcej niż 5 mln złotych), nawet jeśli rozpoczął się przed rozpoczęciem naboru (ale po 1.1.2011). Warunkiem jest zakończenie audytu po złożeniu aplikacji do NFOŚiGW. Beneficjent będzie również zobowiązany do wydania całej przyznanej dotacji na wskazane w audycie działania poprawiające efektywność energetyczną swojego przedsiębiorstwa.
II. Zwiększenie efektywności energetycznej
W ramach tego działania wspierane będą̨ przedsiębiorstwa zużywające więcej niż 20GWh/rok energii (suma energii elektrycznej i cieplnej) i podejmujące działania służące poprawie efektywności energetycznej, mające na celu poprawę̨ efektywności energetycznej, a także zmierzające ku temu zmiany technologiczne w istniejących obiektach, instalacjach i urządzeniach technicznych, w tym w:
1. technologie racjonalizacji zużycia energii elektrycznej poprzez:
a) energooszczędne systemy napędowe,
b) systemy sterowania napędami np. poprzez instalacje łagodnego rozruchu,
c) energooszczędne silniki,
d) falowniki do pomp i wentylatorów,
e) energooszczędne sprężarki i systemy ich sterowania,
f) wewnętrzne sieci przesyłowe energii, w tym ograniczenie przepływów mocy biernej,
g) energooszczędne systemy oświetleniowe,
h) prostowniki napędów sieciowych,
i) niskostratne transformatory w lokalnych systemach elektroenergetycznych i wewnętrznych sieciach dystrybucyjnych,
j) odnawialne źródła energii; w tym turbiny wiatrowe, kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne, małe elektrownie wodne,
k) budowa/modernizacja własnych (wewnętrznych) źródeł energii; w tym z uwzględnieniem kogeneracji.
2. technologie racjonalizacji zużycia ciepła poprzez:
a) izolacje i odwadnianie systemów parowych,
b) odnawialne źródła energii; w tym systemy geotermalne, kolektory słoneczne, pompy ciepła,
c) termomodernizacja budynków przemysłowych i biurowych,
d) rekuperacja i odzyskiwanie ciepła z procesów i urządzeń,
e) modernizacja wewnętrznych sieci grzewczych,
f) wykorzystanie energii odpadowej z procesów przemysłowych,
g) budowa/modernizacja własnych (wewnętrznych) źródeł energii w tym z uwzględnieniem kogeneracji.
3. modernizacje procesów przemysłowych w zakresie efektywności energetycznej.
4. wdrażanie systemów zarządzania energią i jej jakością oraz wdrażanie systemów zarządzania sieciami elektroenergetycznymi w obiektach przedsiębiorstw.
Aby zostać beneficjentem w ramach tego działania nie wystarczy być dużym konsumentem energii. Dodatkowo zgłaszane do dofinansowania inwestycje muszą wynikać z rekomendacji z wcześniej przeprowadzonego audytu energetycznego, wykonanego zgodnie z zaleceniami przygotowania audytu energetycznego NFOŚiGW. Wsparcia nie otrzymają projekty polegające wyłącznie na budowie lub przebudowie elektroenergetycznych sieci dystrybucyjnych lub sieci ciepłowniczych mających na celu ograniczenie strat energii oraz przedsięwzięcia polegające na samej termomodernizacji budynku.
Dofinansowanie dla projektów zakwalifikowanych będzie polegało na udzieleniu pożyczki w wartości 75% kosztów kwalifikowanych (poniesionych po 1.1.2013) i w wysokości od 300tyś do 50mln złotych. Pożyczka będzie miała preferencyjne oprocentowanie: WIBOR 3M – 150 pkt. bazowych (ale nie mniej niż 2,5% w skali roku) i będzie udzielona na okres do 10 lat. Katalog kosztów kwalifikowanych do dofinansowania jest bardzo szeroki i obejmuje min: projekty, prace przygotowawcze i usługi niezbędne do realizacji inwestycji, nabycie gruntu, nabycie lub wykonanie budynków, nabycie maszyn i urządzeń, roboty demontażowe, budowlano-montażowe oraz związane z instalacją i uruchomieniem urządzeń oraz całego obiektu, nabycie wartości niematerialnych i prawnych i nadzór inwestorski.
III. E-KUMULATOR – Ekologiczny Akumulator dla Przemysłu
Działanie to obejmie trzy rodzaje przedsięwzięć:
A. Zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych
W ramach tego działania wspierane będą przedsięwzięcia polegające m.in. na budowie, rozbudowie lub modernizacji istniejących instalacji produkcyjnych lub urządzeń przemysłowych, prowadzące do zmniejszania zużycia surowców pierwotnych, w tym poprzez zastąpienie ich surowcami wtórnymi, odpadami lub prowadzące do zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów, w tym:
1. technologie bezodpadowe (TBO) oraz niskoodpadowe technologie produkcji zapewniające wykorzystanie możliwie wszystkich składników stosowanych surowców.
2. technologie ograniczające jednostkowe zużycie wody w procesach produkcyjnych i zamkniętych systemach obiegu wody.
3. technologie produkcji materiałów z wykorzystaniem ubocznych produktów spalania i/lub odpadów.
4. technologie produkcji wypełniaczy mineralnych dla różnych gałęzi przemysłu, pigmentów ceramicznych z wykorzystaniem odpadów.
5. instalacje odzyskiwania z procesów produkcyjnych m.in. metali nieżelaznych, substancji chemicznych, olejów i paliw oraz mas celulozowych.
6. technologie służące do wytwarzania paliw alternatywnych i substratów do ich produkcji z własnych odpadów w tym osadów.
7. modernizacja stacji demineralizacji i dekarbonizacji wody.
Aby uzyskać dofinansowanie w ramach tego zadania należy zmniejszyć zużycie surowca pierwotnego na jednostkę produkcji finalnej nie mniej niż o 15% lub zmniejszyć zużycie wody na jednostkę produkcji finalnej nie mniej niż o 15%
B. Ograniczenie szkodliwych emisji do atmosfery
W ramach działania wspierane będą przedsięwzięcia służące poprawie jakości powietrza poprzez obniżenie wielkości emisji ze źródeł spalania paliw o łącznej mocy nominalnej nie mniejszej niż 20 MW i nie większej niż 40 MW, w tym:
1. modernizacja lub rozbudowa instalacji spalania paliw,
2. modernizacja urządzeń lub wyposażenie instalacji spalania paliw w urządzeniach lub instalacje do ograniczenia emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych,
3. modernizacja istniejących instalacji spalania paliw do wymogów najlepszych dostępnych technik (BAT).
C. Energetyczne wykorzystanie przemysłowych odpadów w tym osadów ściekowych
W ramach działania wspierane będą przedsięwzięcia służące m.in. energetycznemu wykorzystaniu przemysłowych odpadów (w tym osadów ściekowych), których produktem końcowym będzie energia cieplna i/lub elektryczna, w tym:
1. budowa nowych lub modernizacja istniejących instalacji energetycznego wykorzystania przemysłowych odpadów,
2. budowa nowych lub modernizacja istniejących instalacji służących produkcji i wykorzystaniu paliw alternatywnych we własnych procesach technologicznych i w spalarniach odpadów.
Maksymalna nominalna moc instalacji dla termicznego przekształcania odpadów przemysłowych, uwzględnionych w ramach przedsięwzięć dofinansowanych w ramach niniejszego programu, wskazanych powyżej, nie może przekroczyć 3 MW.
Dofinansowanie dla projektów zakwalifikowanych do wszystkich trzech powyższych działań będzie polegało na udzieleniu pożyczki w wartości 75% kosztów kwalifikowanych (poniesionych po 1.1.2013) i w wysokości od 300tyś do 50mln złotych. Pożyczka będzie miała preferencyjne oprocentowanie: WIBOR 3M – 150 pkt. bazowych (ale nie mniej niż 2,5% w skali roku) i będzie udzielona na okres do 10 lat. W przypadku drugiego działania, dotyczącego ograniczenia emisji, dodatkowo beneficjenci mogą liczyć na umorzenie do 15% wartości pożyczki. Katalog kosztów kwalifikowanych jest określony w sposób podobny do katalogu przedsięwzięć zmierzających do zwiększenia efektywności energetycznej opisanym w punkcie B powyżej.
Pomimo, że dotacja jest zwrotna to nadal wydaje się bardzo atrakcyjna. Po pierwsze z powodu większej dostępności kapitału na zrealizowanie zamierzeń, ale także z powodu dużo niższej jego ceny. Przy pożyczce w wysokości 50mln zł oszczędność ta może wynosić blisko 4,5mln złotych.
