Czemu tyle się mówi o innowacjach?
Komisja Europejska podejmuje liczne inicjatywy, których wspólnym celem jest zwiększanie efektywności, a przez to konkurencyjności unijnej gospodarki. Decydenci upatrują przewagę konkurencyjną naszej gospodarki w wiedzy i opartych na niej innowacjach. Głównym źródłem wzrostu w Europie ma być maksymalizacja tworzenia nowej wiedzy i zdolność do jej sprawnego przekształcania w komercyjnie atrakcyjne produkty i usługi. Biorąc pod uwagę relatywnie mały dostęp do surowców oraz dość drogą siłę roboczą wydaje się to być oczywistym wyborem.
Unia Europejska musi implementować jak najlepsze sposoby na wdrażanie przełomowych rozwiązań technologicznych i innowacji w komercyjnie atrakcyjnej ofercie rynkowej. Postęp naukowy i technologiczny musi być szybko i z pełnym wykorzystaniem potencjału przekształcany w zbywalne produkty, usługi i procesy.
Jednym z najważniejszych rozwiązań, które stworzyła Komisja Europejska dla wsparcia gospodarki w powyższym zagadnieniu jest program Horyzont 2020. Program ten zaczął funkcjonować już w grudniu 2013 roku co dodatkowo podkreśla, jak pilnych i znaczących zmian oczekuje się od uczestników rynku w tym zakresie. Horyzont 2020 podzielony jest na szereg działań, które mają stymulować impulsy do komercjalizacji dostępnej wiedzy. Niektóre z nich mają pomagać w tworzeniu ścisłych powiązań pomiędzy naukowcami (również tymi na początku swojej kariery) a przemysłem. Inne mają wspierać przedsiębiorstwa we wdrażaniu innowacji, które mają wysoki potencjał oddziaływania na wyzwania stojące przed Unią Europejską. Wybrane z tych działań koncentrują się na stymulowaniu sektora małych i średnich przedsiębiorstw zarówno subsydiując innowacyjność firm z tej grupy jak i wspierając ich potencjał rynkowy.
Nowy program dotacyjny, nowe możliwości
Na początku 2015 Komisja Europejska rusza z kolejnym działaniem – Fast Track to Innovation (FTI) czyli Szybka Ścieżka dla Innowacji. FTI to nowy, nie znany dotąd program, którego celem jest stymulowanie komercjalizacji najlepszych dojrzałych pomysłów innowacyjnych w jednej z dziedzin zakreślonych programem Horyzont 2020. FTI charakteryzuje się pozostawieniem swobody podmiotom aplikującym w tematyce projektu ubiegającego się o dotację i nie wskazuje odgórnie tematów. Działanie to będzie testowało nowe podejście do wspierania rozwoju innowacji polegające na daniu ostatniego impulsu potrzebnego ich komercjalizacji. Działanie to promuje działalność innowacyjną bliską urynkowieniu we wszystkich podmiotach, ale za cel stawia sobie szczególnie przedsiębiorstwa przemysłowe, z sektora małych i średnich firm i ubiegające się o subsydia po raz pierwszy. Zakłada się, że działanie to powinno stymulować inwestycje w sektorze prywatnym, promować te działania badawczo-innowacyjne, które kładą nacisk na tworzenie wartości dodanej i wpływają na przyspieszenie rozwoju innowacyjnych procesów, produktów i usług.
Szczególnym celem pilotażowej fazy działania FTI jest pielęgnowanie podejścia interdyscyplinarnego i międzysektorowego. Działanie to zasadza się na założeniu, że zrównoważona innowacja zaspokajająca potrzeby społeczne i tworząca wartościowe rozwiązania komercyjne może być wypracowana we współpracy pomiędzy podmiotami o bardzo zróżnicowanym rodowodzie. Dlatego oczekuje się, że projekty objęte wsparciem FTI będą dostępne dla niejednorodnych konsorcjów międzynarodowych, ale będą to projekty zarządzane biznesowo i charakteryzujące się realistycznym potencjałem szybkiego wdrożenia rynkowego.
Kto dostanie dotację?
Pilotażowy FTI wesprze projekty komercjalizujące innowacje na etapie od fazy demonstracji, aż do wprowadzenia na rynek, tematycznie dotyczące zagadnień objętych programem Horyzont 2020, również o charakterze interdyscyplinarnym. Oczekuje się projektów obejmujących na przykład pilotaż testujący, działania walidacyjne w warunkach rzeczywistych, walidacje modeli biznesowych, badania pre-normatywne czy też działania w kierunku ustanowienia nowych norm. Projekty te będą dotyczyć stosunkowo dojrzałych nowych technologii, koncepcji, procesów i modeli biznesowych, które potrzebują ostatniego etap rozwoju, aby dotrzeć i rozprzestrzenić się na swoim rynku. Jeżeli projekt obejmuje innowacje technologiczne to ich zaawansowanie powinno odpowiadać 6. poziomowi gotowości technologicznej (TRL).
Aplikacje o dotacje z działania Fast Track to Innovation powinny być składane przez konsorcja zbudowane z 3 do 5 osób prawnych – uczestników z branży dotyczącej projektu i mających siedzibę w co najmniej trzech różnych państwach członkowskich Unii Europejskiej lub państw z nią stowarzyszonych. Obligatoryjnie wśród konsorcjantów muszą wystąpić podmioty z sektora przemysłu. Bardzo mile widziane są firmy z sektora MŚP, firmy pierwszy raz ubiegające się o dotację oraz podmioty o kluczowym znaczeniu dla wyniku komercjalizacji innowacji (klastry, użytkownicy końcowi, stowarzyszenia przemysłowe, inkubatory, inwestorzy, czy sektor publiczny). Uniwersytety, centra badawczo-rozwojowe oraz inne podmioty naukowe również mogą uczestniczyć w konsorcjum, jednak w działaniu tym podkreśla się dominujące zaangażowanie przemysłu w projekcie. Znaczące zaangażowanie przemysłu w działaniach FTI ma na celu zapewnienie szybkiego wdrożenia rynkowego.
Przez szybkie wdrożenie twórcy działania FTI rozumieją okres trzech lat od dnia rozpoczęcia projektu (w bardzo dobrze uzasadnionych przypadkach związanych ze szczególnymi cechami dziedziny innowacji lub sektora przemysłu, czas wdrożenia może być dłuższy). Jako wystarczające zaangażowanie przemysłu twórcy FTI określają wartościowo albo ilościowo:
- albo przydział co najmniej 60% budżetu projektu na biznesowych partnerów konsorcjum,
- lub obecność minimalnie dwóch konsorcjantów biznesowych w konsorcjach o trzech lub czterech partnerach, albo trzech konsorcjantów biznesowych w konsorcjach o pięciu uczestnikach.
Aplikacje, które będą najlepiej ocenione to te, które wykażą, że objęte nimi projekty mają oczywiste przewagi w zakresie:
- wpływu (dziedzina innowacji mająca znaczący zasięg z punktu widzenia wyzwań społeczno-ekonomicznych wskazanych w dokumentach programowych H2020, kontrybucja projektu do celów stawianych w H2020 i innych wytycznych Komisji Europejskiej oraz uwiarygodniony potencjał konsorcjantów do sprostania tym wyzwaniom i celom)
- doskonałości (charakterystyka i poziom zaawansowania innowacji, na ile pomysł jest ambitny i oryginalny),
- wdrożenie (potencjał podmiotów biorących udział w projekcie do efektywnego skomercjalizowania).
Aplikacje, które chcą liczyć na dofinansowanie powinny dotyczyć projektów:
- mających wysoki potencjał rynkowy (zarówno potencjał wynikający z charakterystyki i międzynarodowego zakresu grupy docelowej jak i potencjał wynikający z unikalności korzyści dostarczanych przez rezultat projektu dla grupy docelowej)
- odpowiadających na ważne wyzwania społeczno-ekonomiczne stojące przed Unią Europejską i całym światem
- o możliwych do skwantyfikowania i przewidzenia skutkach.
Bardzo ważne jest, żeby przygotowując aplikację dobrze rozumieć metodę jej oceniania przez ewaluatorów. Projekt, aby został pozytywnie oceniony musi otrzymać po pierwsze minimum 4 na 5 możliwych punktów w zakresie wpływu. Tylko w przypadku uzyskania co najmniej 4 punktów zostanie przekazany do dalszej oceny w zakresie doskonałości i wdrożenia. W tych dwóch kategoriach projekt również musi zostać oceniony na co najmniej 4 punkty w pięciostopniowej skali. Wśród innych czynników, które odegrają rolę w procesie oceny należy wymienić wielkość budżetu przeznaczonego dla podmiotów biznesowych w ramach konsorcjum (w szczególności MŚP), liczby uczestników branżowych i równowagi płci w kadrze reprezentującej konsorcjum projektu. Projekty, które w każdej z kategorii otrzymają co najmniej 4 punkty otrzymują status pozytywnie zweryfikowanych i trafią na listę rankingową. Pozycja na liście rankingowej wyznaczana jest przez sumę punktów ze wszystkich trzech kategorii, przy czym punkty uzyskane w kategorii wpływ przemnażane są przez współczynnik 1,5. O ostatecznym powodzeniu w przyznaniu dotacji decyduje pozycja na liście rankingowej i konkurencyjność pozostałych aplikacji.
Wąska ścieżka czy szeroka autostrada?
Wnioski w ramach FTI będzie można składać począwszy od 6 stycznia 2015 r. w ramach tak zwanego naboru ciągłego. Wnioski będą oceniane po trzech tzw. granicznych datach odcięcia w każdym roku. W roku 2015 r. będą to: 29.04., 01.09. i 01.12. Z pewnością także ze względu na pilotażowy charakter działań w 2015 roku daty na rok 2016 nie zostały jeszcze ustalone. Czas oczekiwania na przyznanie dotacji zgodnie z deklaracjami Komisji Europejskiej ma nie przekraczać 6 miesięcy. Na działanie pilotażowe w 2015 roku przeznaczono 100 mln euro i tyle samo na rok kolejny. Projekty będą dofinansowane na poziomie 70% kosztów kwalifikowalnych. Zakłada się, że pojedynczy projekt może liczyć na dotację pomiędzy 1 do 2 mln euro (w szczególnych, należycie uzasadnionych przypadkach maksymalny wkład UE w projekcie może zostać podniesiony do wysokości do 3 mln euro), czyli wsparcie uzyska pomiędzy 50 a 100 projektów w ramach alokacji na 2015 rok i tyle samo w ramach budżetu na 2016 rok.
