A szacuje się, że liczba nieudanych prób samobójczych jest 10-20 krotnie większa niż liczba zgonów. Niestety liczby te co roku stale rosną. W tragicznych statystykach samobójstw przodują kraje Europy Wschodniej, takie jak: Litwa, Estonia, Białoruś i Rosja, w których wskaźnik samobójstw oscyluje w granicach 45-75/100 000 mieszkańców.
Średni wskaźnik utrzymuje się w Ameryce Północnej oraz Europie Zachodniej i Australii, gdzie wynosi 10-35 samobójstw na 100 000 mieszkańców. Najniższy wskaźnik reprezentują kraje Europy Środkowej, Ameryki Łacińskiej oraz muzułmańskie, ze wskaźnikiem poniżej 6/100 000 mieszkańców.
W Polsce, wg danych Komendy Głównej Policji, w ubiegłym roku ogólna liczba zamachów samobójczych wynosiła 4 816, gdzie zamachy zakończone śmiercią to 3 964. Statystyki jednak mogą być dużo wyższe, gdyż nie wliczają zgonów poniesionych w wyniku różnego rodzaju wypadków - a które nie były wypadkami lecz zaplanowanymi próbami samobójczymi.
Co roku, 10 września, z inicjatywy Międzynarodowego Towarzystwa Zapobiegania Samobójstwom (IASP), wspieranego przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), jest obchodzony Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom. Ma on na celu zwrócenie uwagi na problem samobójstw, jako na najczęstszą przyczynę przedwczesnych zgonów - którym można zapobiec.
Zachowania samobójcze są zjawiskiem złożonym o wielu wzajemnie powiązanych przyczynach, które obejmują od myśli samobójczych, poprzez groźby, próby samobójcze do samobójstw dokonanych.
Wśród przyczyn, które sprawiają, że osoby targają się na własne życie są:
wiek młody i starszy płeć męska (choć kobiety częściej podejmują nieudane próby) obecność przewlekłych, nieuleczalnych chorób, których dominującym objawem jest ból utrata pracy lub nagłe niekorzystne zmiany statusu społecznego strata bliskich osób (śmierć, rozwód) brak rodziny, samotność przypadki samobójstw w rodzinie (ryzyko jest 14-krotnie wyższe) wydarzenia wywołujące wstyd i upokorzenie (szczególnie istotne wśród osób młodych) czynniki kulturowe (przynależność do danej społeczności) obecność chorób psychicznych (depresja, schizofrenia, uzależnienia, inne zaburzenia osobowości).
Na zachowania związane z podjęciem próby samobójczej mają również wpływ wydarzenia nagłe, nieprzewidywalne, sytuacje powodujące powstanie silnej traumy lub długotrwałe funkcjonowanie w stanie silnego stresu.
> Mam myśli samobójcze lub chce popełnić samobójstwo - co mam zrobić? <
Niezwłocznie skontaktuj się z kimś, kto jest w stanie dostarczyć Ci wsparcia - ktoś z rodziny, przyjaciel, znajomy.
Zawsze możesz też skorzystać z telefonu zaufania któregoś z ośrodków interwencji kryzysowej (są czynne całą dobę np. tel. 22/ 837 55 59). Opowiedz tej osobie w jakim jesteś teraz stanie i poproś o pomoc.
Możesz też skorzystać z pomocy przez internet i skontaktować się z jednym ze specjalistów Psychorady.
> Ktoś z mojego otoczenia ma myśli samobójcze lub chce popełnić samobójstwo - co ma zrobić? <
Przede wszystkim zadbaj o bezpieczeństwo tej osoby, sprawdź czy nie ma przy sobie niczego, czym mogłaby zrobić sobie krzywdę.
Nie pozwól aby została sama, jeśli Ty nie jesteś w stanie tego zrobić, skontaktuj się z kimś z rodziny lub znajomych tej osoby aby przyjechał i posiedział z nią do momentu udzielenia fachowej pomocy - należy powiadomić ośrodek interwencji kryzysowej lub pogotowie.
Jeśli jest to obca osoba i przypadkiem się znalazłeś w takiej sytuacji, niezwłocznie zadzwoń po pogotowie i postaraj się zapewnić jej bezpieczeństwo.
Wszystkie próby samobójcze - których przyczyny mogą być różne - zawsze świadczą o tym, że człowiek doświadcza głębokiego cierpienia emocjonalnego, jest nieszczęśliwy i nie jest w stanie samodzielnie podjąć prób rozwiązania swojej sytuacji.
Poprzez zwiększanie świadomości społecznej w zakresie zjawiska samobójstw i zapewnienie wsparcia psychologicznego dla osób, u których pojawiły się myśli samobójcze lub które znajdują się w grupie ryzyka, można uratować niejedno życie.
Wśród czynników, które powinny zapobiegać samobójstwom wymienia się: rozpowszechnianie wiedzy na temat zjawiska samobójstw walka ze stygmatyzacją osób podejmujących próbę samobójczą i piętnowania ich rodzin ograniczanie dostępu do środków umożliwiających samobójstwa lepsze kształcenie lekarzy w zakresie diagnozowania i przewidywania prób samobójczych dostęp do pomocy w sytuacji kryzysowej nienagłaśnianie w mediach samobójstw osób sławnych, idoli (duże znaczenie wśród osób młodych) udzielanie wsparcia po nieudanych próbach samobójczych (ryzyko podjęcia następnej próby wzrasta w ciągu pierwszych 6-12 miesiącach po próbie)
Czynnikami, które odsuwają groźbę i same chęci popełnienia samobójstwa są m.in. poczucie własnej wartości i przynależność do rodziny lub innej grupy, która dostarcza wiele wsparcia, stabilne i szczęśliwe małżeństwo, silna wiara religijna.
Jest to również rozmowa o samobójstwie - bardzo mylna jest opinia, że przez rozmowę o samobójstwie możemy spowodować, że osoba chętniej się zdecyduje na tego typu zachowanie. Zwykle rozmowa z drugą osobą na tak trudny temat przynosi ulgę, oswaja lęki, zmniejsza napięcie i daje czas, aby znowu zapanować nad sytuacją, podjąć powtórne rozważania nad planem odebrania sobie życia.
