Neoliberalizm jest dominującą ideologią we współczesnym świecie, wywiera ogromny wpływ także na edukację. O ile wybitni ekonomiści mówią otwarcie o błędach doktryny neoliberalnej i o potrzebie wymyślenia nowej koncepcji, o tyle pedagodzy w naszym kraju (bo nie za granicą) na ogół milczą na temat ...

Data dodania: 2010-08-26

Wyświetleń: 5322

Polemik/Poparć: 0

Przedrukowań: 0

Głosy dodatnie: 0

Głosy ujemne: 0

WIEDZA

0 Ocena
Pobierz artykul

Licencja: Creative Commons

Profesor Eugenia Potulicka i profesor Joanna Rutkowiak to znane i uznane postacie polskich nauk o edukacji, których twórczość naukowa stanowi integralną część dorobku polskich nauk o edukacji ostatnich dekad. Ich dzieła znajdują się w każdej bibliotece akademickiej, są czytane, przywoływane i cytowane. Nic więc dziwnego, że dużym zaciekawieniem zapoznałem się – jako recenzent – z przygotowaną przez nich wspólną książką „Neoliberalne uwikłania edukacji”. I mogę tylko stwierdzić z pełnym przekonaniem, że książka ta całkowicie potwierdza kompetencje obu Autorek w zakresie prowadzenia – stojącego na niezwykle wysokim poziomie – dyskursu naukowego.

Już na wstępie pragnę więc postawić tezę, iż jest to książka merytorycznie znakomita – zarówno w kontekście przyjętych przez Autorki założeń teoretycznych i metodologicznych, sposobów narracji oraz argumentacji, jak i konkretnych rezultatów analitycznych. Nie ulega dla mnie żadnych wątpliwości, że stanowić ona będzie ona istotny wkład  do naszych prób zrozumienia istoty i konsekwencji neoliberalnej ideologii i polityki oświatowej.

Książka składa się z dość obszernego merytorycznego wstępu oraz osiemnastu rozdziałów (ośmiu autorstwa Eugenii Potulickiej i dziesięciu autorstwa Joanny Rutkowiak).  Jej struktura jest logiczna i przejrzysta, poszczególne rozdziały i podrozdziały wynikają jeden z drugiego tworząc logiczną całość. Trudno jest omawiać szczegółowo kolejne rozprawy, zawarte w  tej znakomitej pozycji. Każda z nich wnosi kapitalny wkład do całej książki. I tak po świetnie napisanym rozdziale pierwszym autorstwa Joanny Rutkowiak „Czy istnieje edukacyjny program ekonomii korporacyjnej?” cztery następne, autorstwa Eugenii Potulickiej, dotyczą bądź teoretycznych („Teoretyczne podstawy neoliberalizmu a jego praktyka”; „Hayek o edukacji”), bądź społeczno-ekonomicznych kontekstów neoliberalizmu („Zagrożenia globalizacji: fundamentalizm rynkowy oraz inkorporacja edukacji”; „Wolny rynek edukacyjny a zagrożenia dla edukacji”). Eugenia Potulicka z pełną swobodą porusza się po zagadnieniach związanych z polityką liberalną, eksponując przede wszystkim (choć nie tylko) jej konteksty edukacyjne.

Równie wysoką ocenę mogę wydać kolejnym rozdziałom książki -napisanym przez Joannę Rutkowiak. I tak w tekstach poświęconych „podmiotowości” (czy „tożsamości”) ukazuje ona konsekwencje ideologii i praktyki neoliberalnej dla jednostki i jej życiowych możliwości („Duchowość jednostki a neoliberalne upolitycznienie edukacji”; „Neoliberalna kultura indywidualizmu a dialogowanie społeczno-edukacyjne”) . Równie interesujące są jej rozważania zawarte w wręcz wzorowo przeprowadzonych narracjach w „rozprawkach” zatytułowanych „Dialog a projekty wychowania dla neoliberalnej rzeczywistości” oraz „Uczenie się w warunkach kultury neoliberalnej: kontestowanie jako wyzwanie dla teorii kształcenia”.

Trudno nie podkreślić znaczenia – dla zrozumienia mechanizmów i skutków neoliberalnej polityki oświatowej i neoliberalnej polityki społecznej – kolejnych  zawartych w recenzowanej książce tekstów Eugenii Potulickiej „Pedagogiczne koszty reform skoncentrowanych na standardach i testowaniu”, „Pytania o skutki neoliberalizmu. Aspekt jednostkowy”; „Pytania o skutki neoliberalizmu – aspekt społeczny”. Wreszcie, czytelnik powinien bez wątpienia zapoznać się z tekstami Joanny Rutkowiak poświęconymi neoliberalnym aspektom funkcjonowania nauczycieli – dają one unikatowy wgląd w swoisty „dramat tożsamościowy” tej grupy, zarówno w znaczeniu pedagogicznym, jak i stricte „ludzkim”. Książkę dopełniają bardzo ważne rozdziały dotyczące funkcjonowania w warunkach neoliberalnych szkolnictwa wyższego (Eugenia Potulicka – „Uniwersytet na <>”; Joanna Rutkowiak – „Neoliberalny kontekst rozwoju szkolnictwa wyższego we współczesnej Polsce”). Niejako w zakończeniu książki czytelnik może zapoznać się z  bardzo interesującym esejem Joanny Rutkowiak „Wychylenia wyobraźni. Z myślą o poneoliberlanych przemianach w edukacji”.

Bardzo wysoko oceniam recenzowaną książkę „Neoliberalne uwikłania edukacji” – pod każdym względem. Mieści się ona na pograniczu pedagogiki porównawczej i socjologii edukacji, jednak ma charakter interdyscyplinarny – łatwo dostrzec wątki politologiczne, filozoficzne, czy ekonomiczne. Z drugiej strony nawiązuje książka do najlepszych wzorów pedagogiki krytycznej Petera McLarena i Henry Giroux’a – zawiera nie tylko systematyczną analizę neoliberalnej rzeczywistości społecznej i edukacyjnej, ale także jej wyraźną krytykę. W jej tle odnaleźć można optymistyczne przekonanie, że nawet w warunkach prymatu (i niekiedy wręcz dyktatu) standardów i wymogów ekonomicznych szkoła i edukacja, a także tożsamość ucznia i nauczyciela mogą tworzyć „nisze oporu” czy „oazy wolności”. Z teorii i praktyki znamy dwie pedagogiki. Jedna z nich to pedagogika „oświecona” i „oświecająca”, wtłaczająca człowieka w gotowa „matrycę tożsamości”, dostarczająca „gotowe wartości”, odpowiadająca jednoznacznie na wszystkie pytania, uprzedmiotowiająca. Druga pedagogika, nawiązująca do najlepszych wzorów myśli krytycznej, dąży do przekazania człowiekowi władzy kreowania własnej biografii, pragnie oddać oddaje mu władzę konstruowania rzeczywistości w której żyje; więcej jeszcze – interweniuje w świat, na rzecz jego zmiany. I właśnie w tą drugą pedagogikę wpisuje się zarówno treść, jak i klimat tekstów Eugenii Potulickiej i Joanny Rutkowiak.

Pragnę też dodać, że prowadzone w poszczególnych rozdziałach przez obie Autorki narracje prowadzone są w sposób bardzo wyczerpujący –  bardzo swobodnie wprowadzają one czytelnika w neoliberalną rzeczywistość. Ich analizy są przy tym nasycone „realnym światem”, oryginalne i konsekwentne.  Z ogromnym znawstwem poruszają się po podejmowanych problemach, przywołując ich różnorodne aspekty  i dokonując interesujących intertekstualizacji (dokumentując zawsze swoje linie argumentacji starannymi odniesieniami/przypisami). Tekst książki napisany jest w sposób bardzo komunikatywny, jasnym językiem, a poszczególne wywody posiadają zawsze swoją wewnętrzną strukturę i logikę; wszystko to sprawia, że „dobrze się ją czyta”. Literatura, która stanowiła dla Autorek punkt wyjścia ich analiz jest bardzo reprezentatywna dla badanego problemu (i wielojęzyczna), a przeprowadzane analizy są mocno osadzone zarówno w przyjętym przez nie „zestawie” kategorii teoretycznych, jak i – w wyznaczonej przez tytułowy problem – logice pracy.

Nikt chyba nie zaprzeczy, że wiele z książek napisanych przez więcej niż jednego autora  cechuje „wszystkoizm” oraz bardzo duże zróżnicowanie poziomu. Recenzowana książka Eugenii Potulickiej i Joanny Rutkowiak wyróżnia się w tym kontekście niezwykłą „elegancją” – daje wszechstronny obraz jednego z bardziej istotnych problemów współczesnej socjologii edukacji i pedagogiki porównawczej.  Jest to książka pobudzająca do refleksji, dająca „impulsy” kolejnym badaniom, czy analizom teoretycznym.

Z pełnym więc przekonaniem stwierdzam, iż wydanie recenzowanej książki będzie bardzo korzystne dla dorobku polskich nauk o edukacji. Jej wysoki poziom merytoryczny sprawi, iż spotka się z dużym zainteresowaniem naukowców podejmujących problemy polityki oświatowych i ideologii edukacyjnych.  Będzie też  wykorzystywana, jako lektura obowiązkowa bądź uzupełniająca, na zajęciach dydaktycznych na wydziałach pedagogicznych – z pedagogiki porównawczej i socjologii edukacji.


Moja opinia w kwestii wydania pozycji „Neoliberalne uwikłania edukacji” jest więc zdecydowanie pozytywna.

 

                                                             Prof. zw. dr hab. Zbyszko Melosik

 

Tytuł: Neoliberalne uwikłania edukacji

Autor: Eugenia Potulicka, Joanna Rutkowiak

pedagog

www.impulsoficyna.com.pl

e-mail: [email protected]

Licencja: Creative Commons
0 Ocena
Pobierz artykul