Franczyza to jedna z najpopularniejszych form działalności gospodarczej dla firm stawiających dopiero swoje pierwsze kroki na rynku. Nie wymaga ona posiadania uprzedniej wiedzy na temat prowadzenia firmy ani też wcześniejszego doświadczenia. Wymaga ona jedynie odpowiednich nakładów finansowych na wykup licencji a także wynajem i wyposażenie lokalu. Franczyza istnieje niemal w każdej branży. W oparciu o różne kryteria możliwe jest wyróżnienie wielu jej rodzajów.
Kryterium rodzaju prowadzonej działalności
Podział według rodzaju prowadzonej działalności wyróżnia trzy rodzaje franczyzy a mianowicie franchising handlowy (dystrybucyjny), franchising usługowy oraz produkcyjny. Pierwszy rodzaj franchisingu czyli franczyza handlowa jest najstarsza spośród wszystkich jej rodzajów. Jej szybki rozwój był możliwy dzięki temu, że opracowanie odpowiednich systemów dystrybucji produktów było znacznie prostsze niż w przypadku systemów usługowych czy też produkcyjnych. Know-how (czyli wiedza techniczna i operacyjna) tego typu działalności obejmuje przede wszystkim asortyment towarów oraz sposobu ich sprzedaży. Jednostka decydująca się na ten typ franchisingu uzyskuje prawo do korzystania ze znaku towarowego franczyzodawcy (sprzedawcy licencji), wsparcia w zakresie odpowiedniej wizualizacji wnętrz punktów handlowych, szkoleń dla personelu w zakresie obsługi klienta, oraz doradztwa w zakresie asortymentu, marketingu i merchandisingu.
Franchising usługowy jest rodzajem franczyzy, w ramach której know-how obejmuje zespół procedur i receptur na świadczenie określonego rodzaju usług. Jego opracowanie jest znacznie bardziej skomplikowane od franczyzy handlowej ze względu na trudność w standaryzacji poszczególnych punktów usługowych. W oparciu o ten rodzaj franchisingu podmiot może korzystać ze znaku handlowego franczyzodawcy, pakietu szkoleń dotyczącego obsługi klienta i świadczenia usług a także pomocy w wizualizacji punktu usługowego. Rozwój sieci usługowych sieci franczyzowych ma ścisły związek z popytem na określone usługi, dlatego też w Polsce przyrost ich ilości jest wolniejszy. Ma to również związek z rozwojem i dojrzewaniem rynku.
Franczyza produkcyjna,m jak sama nazwa wskazuje dotyczy możliwości produkcji określonych dóbr w oparciu o licencje zewnętrznej firmy. Know-how w tym przypadku obejmuje technologiczną wiedzę produkcyjną oraz doświadczenie technice. Dzięki zakupowi tego rodzaju umowy franchisingowej jednostka może produkować dobra jakościowo identycznych do produktów franczyzodawcy, a następnie sprzedawaniu ich pod jego znakiem towarowym. W Polsce nie funkcjonuje obecnie żadna w pełni produkcyjna sieć franchisingowa.
Kryterium rodzaju systemu franczyzy
Według kryterium jakim jest rodzaj systemu franchisingowego można wymienić franczyzę bezpośrednią, wielokrotną oraz przedstawicielstwo regionalne. Najprostsza spośród wymienionych formą franczyzy jest franchising bezpośredni. Funkcję podmiotu kontrolnego i podmiotu świadczącego wobec franczyzobiorcy usługi jest sam franczyzodawca, bez żadnych pośredników. W ramach franchisingu bezpośredniego podmiot zakupujący licencję otrzymuje stałą opiekę, doradztwo, a także najświeższe wyniki badań rynkowych. Franczyzobiorcy odnoszą również korzyści z działań promocyjnych o zasięgu ogólnokrajowym lub szerszym.
Franchising wielokrotny jest systemem, w ramach którego franczyzobiorca uzyskuje wyłączne prawo do tworzenia jednostek systemu franczyzowego na danym terenie. Franczyzobiorca w tym systemie nie uzyskuje prawa do korzystania ze znaku towarowego czy też technologii franczyzobiorcy. Prawo to uzyskują jedynie jednostki wchodzące w skład systemu stworzonego przez niego.
Przedstawicielstwo regionalne to forma franczyzy, w której występuje podmiot zajmujący się wyszukiwaniem potencjalnych franczyzobiorców oraz świadczenie pewnych usług franczyzobiorcom istniejącym na danym terenie. Usługi te to między innymi doradztwo, prowadzenie szkoleń, nadzór a także lokalna promocja. Umowa licencyjna jest zawierana bezpośrednio pomiędzy franczyzodawcą a franczyzobiorcą.
Kryterium przedmiotu know-how
Biorąc pod uwagę przedmiot know-how działalności franchisingowej możemy wyróżnić franczyzę koncepcji działalności oraz franczyzę dystrybucji produktu. Pierwszy z wymienionych rodzajów działalności polega na przekazaniu franczyzobiorcy całej wiedzy na temat prowadzenia firmy w postaci pełnej koncepcji działalności. Koncepcja ta obejmuje przede wszystkim takie elementy jak sposób świadczenia usług lub sprzedaży produktów, wizualizacja punktu sprzedaży, sposób obsługi klientów oraz typ prowadzonych działań promocyjnych.
Know-how franczyzy dystrybucji produktu obejmuje asortyment danych usług lub produktów. Franczyzobiorca nabywa prawo do sprzedaży określonego asortymentu w swojej placówce. System ten bardzo często ewoluuje. Poprzez dodawanie nowych elementów do pakietu franczyzowego stopniowo franchising dystrybucji produktu morze przekształcić się we franchising koncepcji działalności.
Kryterium rodzaju prowadzonej działalności
Podział według rodzaju prowadzonej działalności wyróżnia trzy rodzaje franczyzy a mianowicie franchising handlowy (dystrybucyjny), franchising usługowy oraz produkcyjny. Pierwszy rodzaj franchisingu czyli franczyza handlowa jest najstarsza spośród wszystkich jej rodzajów. Jej szybki rozwój był możliwy dzięki temu, że opracowanie odpowiednich systemów dystrybucji produktów było znacznie prostsze niż w przypadku systemów usługowych czy też produkcyjnych. Know-how (czyli wiedza techniczna i operacyjna) tego typu działalności obejmuje przede wszystkim asortyment towarów oraz sposobu ich sprzedaży. Jednostka decydująca się na ten typ franchisingu uzyskuje prawo do korzystania ze znaku towarowego franczyzodawcy (sprzedawcy licencji), wsparcia w zakresie odpowiedniej wizualizacji wnętrz punktów handlowych, szkoleń dla personelu w zakresie obsługi klienta, oraz doradztwa w zakresie asortymentu, marketingu i merchandisingu.
Franchising usługowy jest rodzajem franczyzy, w ramach której know-how obejmuje zespół procedur i receptur na świadczenie określonego rodzaju usług. Jego opracowanie jest znacznie bardziej skomplikowane od franczyzy handlowej ze względu na trudność w standaryzacji poszczególnych punktów usługowych. W oparciu o ten rodzaj franchisingu podmiot może korzystać ze znaku handlowego franczyzodawcy, pakietu szkoleń dotyczącego obsługi klienta i świadczenia usług a także pomocy w wizualizacji punktu usługowego. Rozwój sieci usługowych sieci franczyzowych ma ścisły związek z popytem na określone usługi, dlatego też w Polsce przyrost ich ilości jest wolniejszy. Ma to również związek z rozwojem i dojrzewaniem rynku.
Franczyza produkcyjna,m jak sama nazwa wskazuje dotyczy możliwości produkcji określonych dóbr w oparciu o licencje zewnętrznej firmy. Know-how w tym przypadku obejmuje technologiczną wiedzę produkcyjną oraz doświadczenie technice. Dzięki zakupowi tego rodzaju umowy franchisingowej jednostka może produkować dobra jakościowo identycznych do produktów franczyzodawcy, a następnie sprzedawaniu ich pod jego znakiem towarowym. W Polsce nie funkcjonuje obecnie żadna w pełni produkcyjna sieć franchisingowa.
Kryterium rodzaju systemu franczyzy
Według kryterium jakim jest rodzaj systemu franchisingowego można wymienić franczyzę bezpośrednią, wielokrotną oraz przedstawicielstwo regionalne. Najprostsza spośród wymienionych formą franczyzy jest franchising bezpośredni. Funkcję podmiotu kontrolnego i podmiotu świadczącego wobec franczyzobiorcy usługi jest sam franczyzodawca, bez żadnych pośredników. W ramach franchisingu bezpośredniego podmiot zakupujący licencję otrzymuje stałą opiekę, doradztwo, a także najświeższe wyniki badań rynkowych. Franczyzobiorcy odnoszą również korzyści z działań promocyjnych o zasięgu ogólnokrajowym lub szerszym.
Franchising wielokrotny jest systemem, w ramach którego franczyzobiorca uzyskuje wyłączne prawo do tworzenia jednostek systemu franczyzowego na danym terenie. Franczyzobiorca w tym systemie nie uzyskuje prawa do korzystania ze znaku towarowego czy też technologii franczyzobiorcy. Prawo to uzyskują jedynie jednostki wchodzące w skład systemu stworzonego przez niego.
Przedstawicielstwo regionalne to forma franczyzy, w której występuje podmiot zajmujący się wyszukiwaniem potencjalnych franczyzobiorców oraz świadczenie pewnych usług franczyzobiorcom istniejącym na danym terenie. Usługi te to między innymi doradztwo, prowadzenie szkoleń, nadzór a także lokalna promocja. Umowa licencyjna jest zawierana bezpośrednio pomiędzy franczyzodawcą a franczyzobiorcą.
Kryterium przedmiotu know-how
Biorąc pod uwagę przedmiot know-how działalności franchisingowej możemy wyróżnić franczyzę koncepcji działalności oraz franczyzę dystrybucji produktu. Pierwszy z wymienionych rodzajów działalności polega na przekazaniu franczyzobiorcy całej wiedzy na temat prowadzenia firmy w postaci pełnej koncepcji działalności. Koncepcja ta obejmuje przede wszystkim takie elementy jak sposób świadczenia usług lub sprzedaży produktów, wizualizacja punktu sprzedaży, sposób obsługi klientów oraz typ prowadzonych działań promocyjnych.
Know-how franczyzy dystrybucji produktu obejmuje asortyment danych usług lub produktów. Franczyzobiorca nabywa prawo do sprzedaży określonego asortymentu w swojej placówce. System ten bardzo często ewoluuje. Poprzez dodawanie nowych elementów do pakietu franczyzowego stopniowo franchising dystrybucji produktu morze przekształcić się we franchising koncepcji działalności.
Licencja: Creative Commons
