Kiła kapusty (łac. Plasmodiophora brassicae) jest bezwzględnym patogenem biotroficznym (nie ma możliwości hodowli na sztucznych podłożach w warunkach laboratoryjnych). Należy do królestwa Protista, występuje w glebie i infekuje rośliny kapustne za pomocą zarodników pływkowych. Patogen występuje epidemicznie, a jego rozprzestrzenianie związane jest z uprawą roślin w warunkach uproszczonego płodozmianu (choroba płodozmianowa). Kiła kapusty jest bardzo trudna do wyeliminowania, gdyż na skutek infekcji, w resztach pożniwnych do gleby przenikają zarodnie przetrwalnikowe (literatura podaje, że zarodnie przetrwalnikowe mają żywotność około 8 lat bez obecności rośliny żywicielskiej; wprowadzenie rośliny kapustnej na zainfekowane pole powoduje, że odliczanie rozpoczyna się od początku – ponieważ do gleby dostaje się "świeży" materiał infekcyjny). Z zarodni przetrwalnikowych, na skutek obecności wydzielin korzeniowych roślin kapustnych, powstają zarodniki pływkowe, prowadzące do infekcji wtórnych korzeni oraz stanowiące źródło infekcji w kolejnych latach.
Uprawne rośliny kapustne porażane przez P. brassicae to: rzepak ozimy i jary, gorczyce, rzepik, brukiew, rzepa, kapusta głowiasta, kapusta pekińska, kalafior, kalarepa, brokuł, rzodkiewka, brukselka. Kiła kapusty atakuje także chwasty kapustne, a mianowicie: tobołki polne, tasznik pospolity, rzodkiew świrzepa, stulicha psia, stulisz lekarski, gorczyca polna i samosiewy rzepaku (łącznie patogen występuje na przeszło 200 gatunkach roślin).
Kiła kapusty rozpowszechniona jest na terenie całego kraju, przy czym największe ogniska chorobowe występują w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego (okolice Braniewa) oraz w środkowej województwa Pomorskiego (okolice Kwidzyna).
Kiła kapusty charakteryzuje wysoką zmiennością genetyczną, co związane jest z występowaniem wielu ras. Szacuje się, że obecnie w Polsce występuje przeszło 10 ras P. brassicae, różniących się zdolnościami infekcyjnymi. Warunkami sprzyjającymi rozwojowi choroby jest wysoka wilgotność gleby, kwaśny odczyn pH poniżej 6,0, oraz temperatura 22-25°C (Robak 1991). Typowe objawy kiły kapusty to narośla, powstające na skutek procesów hipertrofii i hiperplazji (początkowo jasne, później brunatne), powstające na korzeniu głównym oraz korzeniach bocznych, które w sprzyjających warunkach pojawiają się po około 4 tygodniach od infekcji. Objawy te mogą być mylone z objawami żerowania owada chowacza galasówka. Narośla kiły kapusty powodują, że w porażonych roślinach zakłócony zostaje transport związków pokarmowych i wody oraz asymilatów, co skutkuje żółknięciem oraz widocznym czerwono-fioletowym przebarwieniem w części nadziemnej. Silnie porażone rośliny mają zahamowany wzrost.
Bardzo ważna z punktu widzenia procesu decyzyjnego w uprawie rzepaku jest wiedza o obecności oraz ilości zarodników kiły kapusty w glebie. Dostępne już na rynku innowacyjne badania umożliwiają wykrywanie patogenu w próbkach gleby oraz ocenę ilościową zarodników kiły. Analizy opierają się na wybitnie czułych technikach molekularnych, precyzyjnie i szybko wskazujących obecność kiły w materiale biologicznym. Badania pozwalają oszczędzić dużo czasu i pieniędzy, eliminując straty wynikające z podejmowania niewłaściwych decyzji o wprowadzeniu roślin kapustnych na wciąż zainfekowane pole. Pomagają również w podjęciu racjonalnej decyzji o uprawie odmian rzepaku odpornych na kiłę kapusty. Ich uprawa zalecana jest na polach gdzie obecne są zarodniki kiły. Stosowanie tych odmian rzepaku na terenach, gdzie patogen nie występuje, wiąże się z ponoszeniem niepotrzebnych kosztów, gdyż są one znacznie droższe od tradycyjnych odmian.
Podsumowując, pomimo, iż dotychczas nie wynaleziono skutecznego środka zwalczającego kiłę kapusty, współczesna nauka daje możliwości ograniczenia strat powodowanych przez ten patogen. Badanie obecności zarodników kiły kapusty w glebie daje nam możliowść kontrolowania poziomu zakażenia i podejmowania odpowiednich działań w celu unikania jego rozprzestrzeniania.
