W jakim celu wykonywany jest nadzór archeologiczny?
Nadzór archeologiczny jest zlecany w celu ochrony dziedzictwa kulturowego. Stanowisko archeologiczne, po zakończeniu prac, można odtworzyć jedynie poprzez dokumentację, dlatego jej prawidłowe sporządzenie w trakcie prac jest bardzo ważne. Prócz znalezionych przedmiotów codziennego użytku, cennych danych archeologicznych dostarcza również gleba. O wartości znalezionych w glebie przedmiotów decyduje tylko i wyłącznie wprawne oko archeologa.
Jakie tereny są objęte nadzorem archeologicznym?
Nadzór archeologiczny jest ustalany dla terenów, które potencjalnie mogą być stanowiskami archeologicznymi. Miejsca te są wyznaczane na podstawie wstępnych badań powierzchniowych lub jawnych przesłanek w postaci zabytkowej części miasta, czy znalezionych przedmiotów. Ustawa o ochronie zabytków mówi, że, jeżeli w obrębie strefy uznanej za zabytek mają być prowadzone prace budowlane, inwestor musi pokryć z własnej kieszeni koszty nadzoru archeologicznego. Z reguły koszt nadzoru zamyka się w kwocie dwóch tysięcy złotych.
Kto jest upoważniony do przeprowadzenia nadzoru archeologicznego?
Do przeprowadzenia takiego nadzoru upoważniona jest osoba posiadająca uprawnienia archeologiczne. Uprawnienia archeolodzy otrzymują po ukończeniu studiów magisterskich na kierunku archeologia i ukończeniu przynajmniej 12-miesięcznej praktyki zawodowej w terenie. Wykaz takich osób możemy otrzymać w Wojewódzkim lub Miejskim Urzędzie Ochrony Zabytków.
Pozwolenie na wykonanie nadzoru archeologicznego.
To, że teren jest objęty koniecznym nadzorem archeologicznym nie zwalnia nas od wystąpienia o pozwolenie jego dokonania. O pozwolenie wykonania nadzoru występujemy do odpowiedniego urzędu konserwatorskiego. Po wniesieniu odpowiednich opłat otrzymujemy zgodę. W odpowiednio uzasadnionych przypadkach zgoda jest wydawana „od ręki” w innych – musimy czekać.
Rola konserwatora i archeologa przy decydowaniu o nadzorze archeologicznym.
Konserwator zabytków decyduje o rodzaju przeprowadzanego nadzoru. Najczęściej taki nadzór to po prostu obserwacja dołu kopanego pod fundamenty inwestycji. Archeolog dokumentuje na fotografiach kolejne warstwy ziemi, a jeżeli zachodzi taka potrzeba wykonuje również rysunki i przedstawia całą dokumentację konserwatorowi. Następnie konserwator wydaje decyzję dotyczącą dalszych prac budowlanych. Może to być decyzja zezwalająca na prowadzenie prac bez przeszkód lub nakaz wykonania bardziej szczegółowych badań archeologicznych. Najczęściej otrzymujemy decyzję zezwalającą na dalsze prace budowlane. Inaczej może być w przypadku, jeżeli inwestycja znajduje się na terenie bogatym w źródła wiedzy historycznej.
Ile trwa nadzór archeologiczny?
Czas trwania nadzoru archeologicznego zależy od decyzji konserwatora. Najczęściej nadzór ogranicza się do kilku godzin, czyli czasu wykopania dołu. Załatwianie wszelkich formalności przez archeologa dotyczących dokumentacji i prowadzenia dalszych prac budowlanych nie powinny trwać dłużej niż miesiąc. Na wydanie decyzji konserwator ma maksymalnie 30 dni.
Do kogo należą przedmioty znalezione podczas nadzoru archeologicznego?
Wszystkie znalezione w ziemi zabytki należą do Skarbu Państwa. W przypadku znalezienia zabytków ruchomych nie ma możliwości, aby zostały one w rękach inwestora. Przekazania obiektów zabytkowych do odpowiedniego muzeum dokonuje archeolog prowadzący prace wykopaliskowe.
Badania archeologiczne – w pigułce.
Nadzór archeologiczny może mieć kilka form, najczęściej jest to obserwacja kolejnych warstw ziemi w wykopywanym dole pod fundamenty. Czas nadzoru z reguły jest krótki. Wydłuża się w momencie znalezienia zabytkowych przedmiotów lub śladów działalności przodków. Nadzorem archeologicznym objęte są tereny, które mogą stać się miejscem wykonywania prac wykopaliskowych. Nadzór wykonuje kwalifikowany archeolog, do niego należy także stworzenie dokumentacji dla konserwatora i późniejsze przekazanie zabytków do muzeum. Konserwator wydaje decyzję o możliwości prowadzenia dalszych prac budowlanych. Koszty całej operacji pokrywane są przez inwestora.
