Europejska karta praw pacjenta jest kluczowym dokumentem, do którego warto się donosić, jeśli chcemy poznać i dochodzić swoich praw. Powstała ona w 2002 roku, dzięki zrzeszonym organizacjom z ponad 30 krajów (z włoską Cittadinazattiva na czele) – jej celem jest pobudzenie aktywności obywatelskiej i walka o prawa pacjentów. Karta składa z czternastu praw, które powinny być przestrzegane we wszystkich krajach przez wszystkich obywateli i pobudzać ich do aktywnej walki o uznanie i stosowanie praw pacjentów. Według karty, każdy pacjent ma prawo do dostępu do opieki medycznej, prywatności i unikania cierpienia, a także do zażaleń i rekompensaty – czyli odszkodowania za doznane krzywdy wynikające z nieodpowiedniego leczenia (zarówno te fizyczne, psychiczne, jak i moralne).
Odszkodowanie należy się pacjentom wówczas, gdy w skutek ich zaniedbania czy niewiedzy, nastąpił uszczerbek na zdrowiu. Dotyczy to na przykład sytuacji, gdy w czasie operacji pozostawiono w ciele pacjenta środki opatrunkowe lub narzędzia. Chory ma prawo dochodzić swoich praw w przypadku, gdy pobyt w szpitalu spowodował zakażenie np. WZW – gdyż zazwyczaj wynika to z zaniedbania szpitala. Pacjent ma prawo dochodzić odszkodowania, gdy nastąpiło zaniedbanie w postaci podawania złych leków i braku dostępu do środków niezbędnych do ratowania życia. Błąd w sztuce lekarskiej także jest podstawą do ubieganie się odszkodowanie. Dotyczy to nieprawidłowej diagnozy lub też włączenia złego leczenia. Jeśli nastąpił błąd w sztuce lekarskiej, poszkodowany może ubiegać się o zadośćuczynienie w formie finansowej, a także zwrot kosztów poniesionych poprzez mylną diagnozę. Do takich kosztów można zaliczyć między innymi: koszty pielęgnacji, leczenia, zabiegów i pobytu w szpitalu, dochodzi do tego koszt nabycia niezbędnych protez i sprzętu do rehabilitacji, koszt przewozu chorego do szpitala lub odpowiednich placówek (w tym także koszt podróży jego bliskich). Jeśli chory na skutek błędu w sztuce musi się przekwalifikować, odszkodowanie powinno pokryć koszt potrzebny na przekwalifikowanie się i przygotowanie do nowego zawodu).
Zazwyczaj odszkodowania nie obejmują powikłań, które są typowe dla danych zabiegów czy operacji (zazwyczaj pacjent jest o nich informowany jeszcze przed przeprowadzeniem danego zabiegu). W przypadku dochodzenia swoich praw i ubiegania się o odszkodowania za błędy medyczne, bardzo istotna jest szczegółowa dokumentacja – to głównie na jej podstawie można dochodzić jakiegokolwiek zadośćuczynienia. Lekarze nie odpowiedzą także za błąd w sztuce lekarskiej, jeśli nie zdiagnozowali chorób uznanych za bardzo rzadkie (i takich, które nie widnieją w podstawowej literaturze medycznej).
