OczyM marzą oczy?

Oko to kolorowy świat, to kształt, barwa, wielkość - ujrzeć coś na własne oczy, spojrzeć komuś w oczy, być oczkiem w głowie, bez mrugnięcia okiem, gdzie oczy poniosą, mówić coś prosto w oczy…poetycko – oczy jako zwierciadło duszy, to w ich głębi można się utopić, w ich błękicie zatracić - oczy wypłakane, przepatrzone, zgubione…i medycznie – to narząd, dzięki któremu odbieramy wrażenia wzrokowe wcześniej poprzez odbiór bodźców świetlnych przez układ nerwowy i przetworzenie ich w mózgu. Jednym słowem - nasze prawdziwe okno na świat!


Zanim w naszych oczach pojawi się obraz, światło wpadające do oka musi przebyć długą drogę - biegnie przez rogówkę, komorę przednią oka, soczewkę i ciało szkliste, by zakończyć swą podróż na siatkówce wywołując wrażenie wzrokowe przekazywane do mózgu za pośrednictwem nerwów łączących się w nerw wzrokowy. Zadaniem rogówki, cieczy wodnistej, soczewki i ciała szklistego jest skupienie promieni świetlnych tak, by na siatkówce pojawiał się ostry obraz obserwowanego przedmiotu i dawał jak najostrzejsze wrażenia wzrokowe.


Taki niewielki narząd a tak wielkie ma znaczenie w naszym życiu i tak skomplikowaną pracę wykonuje każdego dnia. Na odpoczynek może pozwolić sobie jedynie podczas snu. Zanim jednak zamkniemy powieki, napływa do niego niewyobrażalnie duża ilość bodźców zmysłowych i każdy z nich musi być zarejestrowany. Samo patrzenie w ekran monitora jest dla oka nie lada wyzwaniem i obciążeniem, zwłaszcza jeśli trwa zbyt długo i odbywa się bez świadomości jak można odciążyć oczy. A można…


Na początek warto zapoznać się z zasadami higieny otoczenia i przepisami związanymi z pracą przy komputerze zawartymi w polskich normach oraz zarządzeniach SANEPID-u:
• odległość od monitora osoby pracującej przy komputerze musi wynosić około 70 cm
• odległość tyłu monitora od następnej osoby nie może być mniejsza niż 130 cm
• minimalna powierzchnia przypadająca na jedno stanowisko komputerowe określona jest na 6m2
• natężenie światła w pomieszczeniu, gdzie znajdują się komputery nie może być mniejsze niż 500 lx, a w przypadku, gdy przy komputerach pracują osoby starsze - nawet powyżej 750 lx. Oznacza to, zgodnie z zasadą 1:3, że natężenie światła mierzone na powierzchni monitora, nie może być mniejsze niż 180 lx, a dla osób starszych 250 lx. Światło to musi być rozproszone - nie punktowe.
• monitor nie powinien stać na tle okna, a niezależnie od tego zaleca się stosowanie żaluzji okiennych
• zaleca się takie usytuowanie monitora, aby jego górny brzeg znajdował się poniżej poziomu oczu
• obraz na ekranie powinien być ostry, kontrastowy i stabilny
• na ekranie nie powinny być widoczne żadne odblaski (ograniczają je m.in.: osłonięte okna, odpowiednio ustawione monitory, tj. równolegle do linii okien - bokiem, oprawy rozpraszające światło)
W naturalnych warunkach oko zmienia obiekty, skupiając wzrok raz na przedmiotach bliskich, raz na odległych, a praca przy komputerze powoduje, że wzrok skupiony jest przez długi okres czasu w stałej odległości i rzadko ma możliwość jej zmiany. Prowadzi to do zwiotczenia mięśni gałki ocznej, a co za tym idzie do problemów z akomodacją i pogorszenia wzroku. Właśnie z tego powodu bardzo ważne jest robienie krótkich, ale dość częstych przerw podczas pracy przy komputerze – nie rzadziej niż co dwie godziny. Wystarczy odejść od komputera na 5-15 minut, wyjrzeć przez okno i popatrzeć na bliskie i dalekie obiekty.

Istotną rzeczą jest też sprawa nawilżenia rogówki oka. Normalnie rogówka nawilżana jest w sposób naturalny podczas mrugania, czego wynikiem jest rozprowadzenie wydzieliny łzowej po powierzchni rogówki. Powieka przykrywa rogówkę i nawilża tym samym całą jej powierzchnię. Podczas pracy przy komputerze natomiast, użytkownik przenosi wzrok z monitora na klawiaturę i z powrotem wykonując przy tym niewielkie, mimowolne ruchy powiekami. Efektem tak rzadkiego mrugania powiekami jest wysuszanie dolnej części oka, które doprowadzić może do zespołu suchego oka. Warto więc podczas przerw w pracy mrugać wielokrotnie, co może zapobiec temu schorzeniu.


Ważne jest, aby osoby pracujące przed komputerem w okularach, zaopatrzyły się w szkła z warstwami antyrefleksyjnymi. Tego typu szkła wykluczają bardzo męczące i szkodliwe dla oczu odbicia światła od powierzchni szkieł okularów i ekranu, zwiększając tym samym komfort widzenia.


Oczy zmęczone zbyt długim patrzeniem w monitor można także odciążyć i odprężyć krótkimi ćwiczeniami, np.
• otwieranie oczu - ręce trzymaj zgięte w łokciach, ułożone na udach. Zaciśnij dłonie w pięści, mocno ściśnij powieki i wargi. Otwórz dłonie, rozchyl palce - wnętrza dłoni skieruj ku górze. Równocześnie otwórz szeroko oczy i usta
• wodzenie oczami - usiądź lub stań prosto i oddychaj głęboko. Rozluźnij ramiona i kark. Zamknij oczy i zacznij wodzić w przestrzeni, potem powtórz wodzenie z otwartymi oczami i lekko zmrużonymi oczami
• miękkie spojrzenie - odwróć wzrok od ekranu i skieruj go daleko przed siebie. Jeśli możesz, popatrz za okno. Oddychaj głęboko. Przy każdym wydechu wyobrażaj sobie, że twoje spojrzenie robi się bardzo "miękkie". Pozwól oczom "kąpać się w nicości" i rozluźniać.
• poszerzanie pola widzenia - odwróć wzrok od komputera i spójrz przed siebie. Umieść wyprostowane palce wskazujące w odległości około 30 cm przed oczami i powoli rozsuwaj palce. Obserwuj ruch palców i równocześnie wszystko, co znajduje się między nimi. Rozsuń palce na tyle, by jeszcze je widzieć. Zsuń palce. Powtórz ćwiczenie kilka razy. Zauważysz, że przy każdym kolejnym rozsuwaniu palców poszerza się pole widzenia.
• joga oczu – Usiądź prosto. Trzymaj głowę prosto i patrz przed siebie. Poruszaj wyłącznie oczami. Popatrz w górę i w dół, na prawo, na lewo oraz na ukos we wszystkich kierunkach. Obracaj oczami w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, a potem w drugą stronę. Ćwiczenie wykonaj najpierw z otwartymi, a potem zamkniętymi oczami. Na koniec zakryj oczy dłońmi, by odpoczęły.


Niech zdrowym pretekstem do wypróbowania wyżej zaproponowanych ćwiczeń okaże się ten artykuł - powoli dobiegający końca razem z mini mottem - pamiętajmy, że dbając o oczy dbamy również o doznania wzrokowe. Warto przecież widzieć pięknie, gdziekolwiek jesteśmy.


Magda Buraczewska