Funkcjonariusz policji lub straży miejskiej na mocy ustawy może zatrzymanego na gorącym uczynku lub chwilę po sprawcę wykroczenia ukarać mandatem karnym do 500 zł. Jeżeli sprawca jednym czynem popełnił więcej wykroczeń (np. wyprzedzał na ciągłej linii, przekraczając dopuszczalną prędkość bez zapiętych pasów), mandat karny może wynieść nawet 1000 zł. Nawet, gdy zgodnie z taryfikatorem mandatów, suma tych wykroczeń przekracza kwotę 1000 zł, to funkcjonariusz nie może wystawić wyższego mandatu niż 1 tys. Korzystając z prawa nie przyjęcia mandatu karnego, sprawca wykroczenia poddaje się pod ocenę sądu. Taryfikator mandatów karnych nie obowiązuje sędziego, grzywna może sięgnąć nawet 5 tys. zł.
Mandat karny staje się prawomocny z chwilą złożenia podpisu, lecz w ciągu 7 dni ukarany mandatem ma prawo złożyć do sądu wniosek na piśmie o odwołanie mandatu. Jeżeli sąd uzna wniosek za zasadny, sprawa o wykroczenie będzie prowadzona na zasadach ogólnych przez sąd. Taryfikator mandatów jest rozporządzeniem podrzędnym, jeżeli funkcjonariusz wystawi mandat karny na kwotę wyższą niż przewiduje taryfikator, a kwota ta nie przekroczyła 500 zł, mandat karny jest prawomocny, odwołanie się od takiej grzywny do sądu powinno skutkować zrównaniem grzywny do wartości w taryfikatorze mandatów.
Kiedy nie należy przyjąć mandatu karnego lub złożyć wniosek o odwołanie:
kiedy uważasz, że funkcjonariusz się pomylił i potrafisz to udowodnić;
kiedy wartość mandatu nie jest zgodna z taryfikatorem;
kiedy szkodliwość społeczna czynu jest niewspółmierna z wysokością grzywny.
