Roszczenia z powodu śmierci osoby bliskiej wynikają z przepisów
szczególnych. Nie stanowią one samodzielnej podstawy
odpowiedzialności, aby osoba uprawniona mogła wystąpić
z roszczeniem przeciw zobowiązanemu do naprawienia szkody, muszą
być spełnione przesłanki odpowiedzialności z tytułu czynów
niedozwolonych.
Jak wiadomo istnieją okoliczności, w których wyrządzenie
drugiemu człowiekowi szkody nie pociąga za sobą odpowiedzialności
sprawcy. Do takich okoliczności należy np.: przy odpowiedzialności na
zasadzie ryzyka wyłączna wina poszkodowanego. Jeżeli wyłączną
przyczyną powstania szkody było zawinione działanie pokrzywdzonego
to odpowiedzialność wobec niego zostaje wyłączona. W przypadku
śmierci tego poszkodowanego osoby bliskie nie otrzymają odszkodowania. Wynika to stąd, że jeżeli roszczenia bezpośrednio
poszkodowanego byłyby z jakiejkolwiek przyczyny nieuzasadnione to
również roszczenia osób pośrednio poszkodowanych są nieuzasadnione.
Uprawnieni bowiem mogą dostać odszkodowanie tylko wtedy i tylko
w takich granicach, w jakich prawo do odszkodowania przysługiwałoby
poszkodowanemu, gdyby żył.
Przesłanką powstania roszczeń odszkodowawczych jest śmierć
poszkodowanego w wyniku doznanego uszkodzenia ciała lub rozstroju
zdrowia, przy czym bez znaczenia jest czy śmierć nastąpiła niezwłocznie
czy też po upływie dłuższego czasu. Istotne jest tylko to, aby istniał
związek przyczynowy między tymi zdarzeniami tj. czynem
niedozwolonym a śmiercią3.
O związku tym stanowi art. 361 § 1 k.c.: Zobowiązany do
odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa
działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Unormowanie
zawarte w tym artykule opiera się na założeniach teorii przyczynowości
adekwatnej. Zgodnie z tą teorią związek przyczynowy zachodzi, gdy
skutek jest normalnym, zwykłym następstwem przyczyny, ocena zaś
opiera się nie na subiektywnym przewidywaniu sprawcy, lecz na
doświadczeniu życiowym wspartym aktualnymi osiągnięciami wiedzy4.
Ustalenie związku przyczynowego jest konieczne, ponieważ nie
każda szkoda ulega wynagrodzeniu, lecz tylko taka, która pozostaje
w związku przyczynowym ze zdarzeniem zobowiązującym w myśl
przepisów prawa do odszkodowania. żądanie odszkodowania na podstawie art. 446 k.c. będzie uzasadnione, jeżeli da się udowodnić
związek przyczynowy pomiędzy zgonem a czynem niedozwolonym.
Adekwatny związek przyczynowy zachodzi wówczas, gdy
przyczyna stanowi okoliczność ogólnie sprzyjającą powstaniu
rozpatrywanego skutku. Okolicznością ogólnie sprzyjającą jest conditio
sine qua non, które zwiększa w sposób znaczny, obiektywną możliwość
powstania skutku badanego rodzaju. Wyznaczenie sfery skutków
adekwatnych względem określonego rodzaju zdarzenia następuje przez
analizę tzw. obiektywnej możliwości. Polega to na prognozowaniu,
w oparciu o zasady nauki i doświadczenia, prawdopodobieństwa
powstania określonych następstw. Skutkami adekwatnymi są takie,
których prawdopodobieństwo zostaje zwiększone przez przyczynę
danego rodzaju5.
Przepis art. 361 § 1 k.c. wprowadza odpowiedzialność tylko za
normalne następstwa działania lub zaniechania. Ogranicza ją więc tylko
do następstw niektórych spośród wszelkich możliwych skutków danego
zdarzenia. Za następstwa normalne należy uważać takie, które w danych
okolicznościach z reguły występują, tzn. są zwykłą koniecznością
działania (zaniechania) zobowiązanego do odszkodowania. Następstwa
normalne, to w zasadzie następstwa typowe, a nie będące wynikiem
szczególnego zbiegu okoliczności6.
Związek przyczynowy nie zachodzi, jeżeli śmierć nie była
normalnym następstwem uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Im dłuższy czas dzieli te dwa zdarzenia, tym trudniejsze jest wykazanie
związku przyczynowego.
3 A. Wąsiewicz, Ubezpieczenia…, op. cit., s. 111.
4 S. Garlicki, Odpowiedzialność cywilna za nieszczęśliwe wypadki, Warszawa 1971, s. 110.
5 A. Koch, Związek przyczynowy jako podstawa odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie
cywilnym, Warszawa 1975, s. 102.
6 J. Winiarz (red), Kodeks cywilny z komentarzem, Warszawa 1989, s. 285.
www.odszkodowania24.eu
szczególnych. Nie stanowią one samodzielnej podstawy
odpowiedzialności, aby osoba uprawniona mogła wystąpić
z roszczeniem przeciw zobowiązanemu do naprawienia szkody, muszą
być spełnione przesłanki odpowiedzialności z tytułu czynów
niedozwolonych.
Jak wiadomo istnieją okoliczności, w których wyrządzenie
drugiemu człowiekowi szkody nie pociąga za sobą odpowiedzialności
sprawcy. Do takich okoliczności należy np.: przy odpowiedzialności na
zasadzie ryzyka wyłączna wina poszkodowanego. Jeżeli wyłączną
przyczyną powstania szkody było zawinione działanie pokrzywdzonego
to odpowiedzialność wobec niego zostaje wyłączona. W przypadku
śmierci tego poszkodowanego osoby bliskie nie otrzymają odszkodowania. Wynika to stąd, że jeżeli roszczenia bezpośrednio
poszkodowanego byłyby z jakiejkolwiek przyczyny nieuzasadnione to
również roszczenia osób pośrednio poszkodowanych są nieuzasadnione.
Uprawnieni bowiem mogą dostać odszkodowanie tylko wtedy i tylko
w takich granicach, w jakich prawo do odszkodowania przysługiwałoby
poszkodowanemu, gdyby żył.
Przesłanką powstania roszczeń odszkodowawczych jest śmierć
poszkodowanego w wyniku doznanego uszkodzenia ciała lub rozstroju
zdrowia, przy czym bez znaczenia jest czy śmierć nastąpiła niezwłocznie
czy też po upływie dłuższego czasu. Istotne jest tylko to, aby istniał
związek przyczynowy między tymi zdarzeniami tj. czynem
niedozwolonym a śmiercią3.
O związku tym stanowi art. 361 § 1 k.c.: Zobowiązany do
odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa
działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Unormowanie
zawarte w tym artykule opiera się na założeniach teorii przyczynowości
adekwatnej. Zgodnie z tą teorią związek przyczynowy zachodzi, gdy
skutek jest normalnym, zwykłym następstwem przyczyny, ocena zaś
opiera się nie na subiektywnym przewidywaniu sprawcy, lecz na
doświadczeniu życiowym wspartym aktualnymi osiągnięciami wiedzy4.
Ustalenie związku przyczynowego jest konieczne, ponieważ nie
każda szkoda ulega wynagrodzeniu, lecz tylko taka, która pozostaje
w związku przyczynowym ze zdarzeniem zobowiązującym w myśl
przepisów prawa do odszkodowania. żądanie odszkodowania na podstawie art. 446 k.c. będzie uzasadnione, jeżeli da się udowodnić
związek przyczynowy pomiędzy zgonem a czynem niedozwolonym.
Adekwatny związek przyczynowy zachodzi wówczas, gdy
przyczyna stanowi okoliczność ogólnie sprzyjającą powstaniu
rozpatrywanego skutku. Okolicznością ogólnie sprzyjającą jest conditio
sine qua non, które zwiększa w sposób znaczny, obiektywną możliwość
powstania skutku badanego rodzaju. Wyznaczenie sfery skutków
adekwatnych względem określonego rodzaju zdarzenia następuje przez
analizę tzw. obiektywnej możliwości. Polega to na prognozowaniu,
w oparciu o zasady nauki i doświadczenia, prawdopodobieństwa
powstania określonych następstw. Skutkami adekwatnymi są takie,
których prawdopodobieństwo zostaje zwiększone przez przyczynę
danego rodzaju5.
Przepis art. 361 § 1 k.c. wprowadza odpowiedzialność tylko za
normalne następstwa działania lub zaniechania. Ogranicza ją więc tylko
do następstw niektórych spośród wszelkich możliwych skutków danego
zdarzenia. Za następstwa normalne należy uważać takie, które w danych
okolicznościach z reguły występują, tzn. są zwykłą koniecznością
działania (zaniechania) zobowiązanego do odszkodowania. Następstwa
normalne, to w zasadzie następstwa typowe, a nie będące wynikiem
szczególnego zbiegu okoliczności6.
Związek przyczynowy nie zachodzi, jeżeli śmierć nie była
normalnym następstwem uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Im dłuższy czas dzieli te dwa zdarzenia, tym trudniejsze jest wykazanie
związku przyczynowego.
3 A. Wąsiewicz, Ubezpieczenia…, op. cit., s. 111.
4 S. Garlicki, Odpowiedzialność cywilna za nieszczęśliwe wypadki, Warszawa 1971, s. 110.
5 A. Koch, Związek przyczynowy jako podstawa odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie
cywilnym, Warszawa 1975, s. 102.
6 J. Winiarz (red), Kodeks cywilny z komentarzem, Warszawa 1989, s. 285.
www.odszkodowania24.eu
Licencja: Creative Commons
