W prezentowanej pracy, zostały opisane najczęściej występujące uszkodzenia wynikłe z ostrych urazów i przewlekłych, powtarzalnych stanów przeciążeń. Uraz sportowy definiuje się jako uraz, którego można doznać w trakcie uprawiania aktywności fizycznej o charakterze sportowym, głównie w czasie treningów i zawodów – powodujący wystąpienie obrażenia sportowego. Jego następstwem jest wyłączenie czasowe lub całkowite z dalszego udziału w aktywności sportowej.
W piłce siatkowej zostały wyróżnione najczęściej występujące urazy sportowe:
Stłuczenia - najczęstsze skutki urazów w czasie aktywności sportowej.Powstają w wyniku bezpośredniego uderzenia lub intensywnego ucisku określonej części ciała. Uderzenia bądź ucisk powodują uszkodzenie naczyń krwionośnych i wynaczynienie krwi, co prowadzi do jej gromadzenia w tkankach. W miejscu urazu powstaje obrzęk.
Naciągnięcia - powstają w wyniku urazów wysoko dynamicznych lub powtarzalnych mikro urazów. Prawie zawsze są wynikiem nie fizjologicznego ruchu.Uszkodzenia pierwszego stopnia - określamy mianem naciągnięcia niewielkiej części mięśnia bez przerwania włókien.Uszkodzenia drugiego stopnia - dochodzi do częściowego przerwania jednostki mięśniowo - ścięgnistej.Uszkodzenia trzeciego stopnia to całkowite przerwanie jednostki mięśniowo-ścięgnistej.
Skręcenia są to urazy, które dotyczą więzadeł.Skręcenia pierwszego stopnia to minimalne uszkodzenie więzadeł powoduje niewielki dyskomfort i dolegliwości bólowe, bez objawów niestabilności stawu.Skręcenia drugiego stopnia - uszkodzenie więzadeł jest bardziej rozległe, przerywaniu ulegają włókna kolagenowe oraz struktury okalające więzadła (torebka stawowa).Skręcenia trzeciego stopnia powoduje całkowite przerwanie ciągłości więzadeł, niekiedy przy komponencie urazu z pociągania oderwany zostanie kawałek kości przy przyczepie więzadła.
Zwichnięcia - dochodzi, gdy powierzchnie stawowe kości tworzących staw tracą ze sobą kontakt sposób trwały. Niekiedy pod wpływem odwrotnego ruchu zwichnięcie ulega samoczynnemu nastawieniu, jednak tak dzieje się najczęściej, gdy występuje zwichnięcie nawykowe – częste powikłanie nieleczonego zwichnięcia pierwotnego.Jeśli przemieszczenie powierzchni stawowych jest tylko częściowe, mamy do czynienia z podwichnięciem.Zwichnięcia, ze względu na stopień wystąpienia w ustroju dzielimy na: zamknięte i otwarte.Zwichnięcie dzielimy również, ze względu na stopień przemieszczenia powierzchni stawowych- dzielimy na: całkowite i częściowe.
Złamania - definiuje się jako ”przerwanie ciągłości kości po zadziałaniu urazu przekraczającego granice elastyczności tkanki kostnej”, (Zimmer 2004). Do najczęstszych przyczyn złamań należą uderzenia, zmiażdżenia, upadki, przygniecenia i postrzały. Na miejscu wypadku należy przede wszystkim ustalić, czy mamy do czynienia ze złamaniem otwartym, czy tez zamkniętym. Przy złamaniu zamkniętym nie stwierdza się widocznej rany w okolicy miejsca złamania, odmiennie itp. W przypadku złamania otwartego. Do cech pewnych złamania należą: nieprawidłowe ustawienie, lub patologiczna ruchomość, której oczywiście nie wolno prowokować. Cechami domniemanymi złamania są: bolesność i obrzęk, ograniczenie ruchomości lub jej zniesienie.
Złamania możemy podzielić następująco:
1. złamania otwarte
2. złamania proste
3. złamania typu zielonej gałązki
4. złamania porzeczne
5. złamania skośne lub spiralne
6. złamania wieloodłamowe
CZYNNIKI URAZÓW
a) zewnętrzne:
uchybienia i błędy w metodyce prowadzenia treningu są przyczyną urazóww 30 - 60% przypadków wszystkich urazów w różnych dyscyplinach sportu. Uchybienia te wiążą się z nieprzestrzeganiem przez trenera podstawowych zasad dydaktycznych w postaci regularności zajęć, stopniowego zwiększenia obciążeń, konsekwencji w opanowywaniu nawyków ruchowych oraz indywidualizacji procesu kształtującego i treningowego.
Za główne przyczyny powstawania urazów uważa się zbyt intensywny trening, systematyczne stosowanie nadmiernych obciążeń, niedostateczne zapewnienie w czasie zajęć a także po zajęciach restytucji powysiłkowej, niedocenianie systematycznej i regularnej pracy nad doskonaleniem techniki, wprowadzenie do treningu ćwiczeń, do których zawodnik nie jest przygotowany.
1. Niedostatek w organizacji treningów i meczów, nieprzestrzeganie instrukcji o prowadzeniu zajęć szkoleniowo-treningowych oraz zasad bezpieczeństwa, nieprawidłowe zestawienie programu. Przyczyną urazów może być nieprawidłowe rozmieszczenie zawodników na boisku, zbyt duża liczba osób na treningu.
2. Niepełnowartościowe zabezpieczenie materiałowo-techniczne. Niska jakość wyposażenia zawodników i sprzętu, niedostateczne przygotowanie hal sportowych do prowadzenia treningu czy meczu, nieprzestrzeganie zasad korzystania ze sprzętu i wyposażenia (gra w siatkówkę piłką przeznaczoną do gry w piłkę nożną).
3. Niekorzystne warunki higieniczne i meteorologiczne.
4. Niezadowalający stan higieniczny obiektu sportowego i urządzeń sportowych. Nieprzestrzeganie higienicznych norm oświetlenia, wentylacji, bardzo wysoka lub niska temperatura otoczenia.
5. Zwiększeniu liczby urazów sprzyja również niedostateczna aklimatyzacja do warunków górskich (przy treningu w górach w okresie przygotowawczym).
6. Nieprawidłowe zachowanie zawodników, pośpiech, nieuwaga i niedostateczne zdyscyplinowanie, co wiedzie do niedokładnego wykonywania ćwiczeń fizycznych i w niewłaściwym czasie. Stwarza to warunki do przeciążenia i stymulacji wykluczających udzielenie pomocy.
7. Umyślna brutalność do przeciwników po drugiej strony siatki.
b) wewnętrzne: stany przemęczenia.
W tych stanach szczególnie niebezpieczne są zaburzenia koordynacji oraz upośledzeń reakcji obronnej i uwagi. Powoduje to dysharmonię w pracy antagonistycznych grup mięśniowych, zmniejsza amplitudę ruchów w stawach, czemu towarzyszy utrata szybkości i zręczności przy wykonywaniu ruchów. Przyczyną rozerwania mięśnia może być upośledzenie procesu rozluźnienia mięśni.
1. Istotne znaczenie w występowaniu urazów ma także bagatelizowanie zaleceń lekarskich i nieprawidłowe korzystanie ze wskazanych przez lekarza środków i sposobów restytucji powysiłkowej.
2. Zmiany stanu czynnościowego różnych narządów ustroju, związane z przerwaniem zajęć treningowych w skutek czy to choroby czy innych przyczyn. Przerwanie systematycznego treningu z jakiegokolwiek powodu i na dowolnie długi okres czasu prowadzi do obniżenia siły mięśniowej, wytrzymałości, szybkości skurczu i rozluźnienia mięśni, co utrudnia wykonywanie ćwiczeń, wymagających znacznego wysiłku i złożonych ruchów, oraz wiedzie do urazów. Ponieważ przerwa w treningu prowadzi do zatracenia wypracowanego stereotypu dynamicznego, trener powinien ściśle stosować się do wyznaczonych przez lekarza terminów dopuszczania zawodnika do zajęć treningowych.
3. Naruszenie biomechanicznej struktury ruchów. Przyczyną licznych uszkodzeń bywa nadmierne napięcie mięśni w wyniku nieracjonalnego przeprowadzania zajęć, zaburzenia sterowania ruchem lub niedostateczne opanowanie nawyków ruchowych, co ujawnia się zwłaszcza przy nieoczekiwanej zmianie zadań ruchowych.
4. Niedostateczne przygotowanie fizyczne zawodnika. Do wykonywania ćwiczeń wymagających dużego wysiłku lub bardzo złożonych koordynacyjnie. Skłonność do skurczów mięśniowych.
5. Jeżeli chodzi o mechanizm powstawania obrażeń, to najczęściej występującą przyczyną jest uderzenie (np. przy upadku na parkiet w obronie piłki). Częstą przyczyną wypadków jest uderzenie od partnera ze swojej drużyny. Natomiast rzadko się zdarza, aby uraz wynikał z uderzenia o przyrząd sportowy.
6. Niedostateczne wyszkolenie techniczne
