Stan odwodnienia zagraża życiu pacjenta, jest szczególnie niebezpieczny dla noworodków, małych dzieci oraz ludzi starszych. Do najczęściej spotykanych przyczyn odwodnienia organizmu należą: biegunka, wymioty, przyjmowanie niedostatecznej ilości płynów podczas choroby przebiegającej z podwyższoną temperaturą ciała, nie wyrównanie strat wody poniesionych w trakcie intensywnego treningu sportowego oraz picie zbyt małej ilości wody.
Bez wody człowiek może przeżyć od 4 do maksymalnie 7 dni. Długotrwałe odwodnienie prowadzi do utraty siły, osłabienia odporności organizmu, utraty świadomości oraz uszkodzenia organów wewnętrznych co w ostateczności prowadzi do śmierci. Leczenie odwodnienia polega na podawaniu pacjentowi dodatkowej ilości wody w celu uzupełnienia strat oraz drobnych słonych przekąsek, np. paluszków. Odwodnieniu mogą towarzyszyć zaburzenia gospodarki elektrolitowej, w takim przypadku należy szybko powiadomić o tym lekarza. W aptekach dostępne są różnego typu płyny nawadniające, które po rozpuszczeniu w wodzie podaje się do picia, aby wyrównać niedobory wody i soli mineralnych.
Odwodnienie organizmu najczęściej występuje w wyniku:
1.przyjmowania zbyt małej ilości wody w stosunku do zapotrzebowania organizmu
2.spożywania dużej ilości środków o działaniu odwadniającym, np. alkoholu
3.spożywania zbyt dużej ilości soli kuchennej, co prowadzi do hipernatremii
4.stosowania diety małosolnej lub bezsolnej, prowadzącej do hiponatremii
5.szybkiego ubytku masy ciała podczas kuracji odchudzającej
6.gorączki
7.biegunki
8.wymiotw, które często towarzyszom różnym jednostkom chorobowym utraty znacznej ilości krwi, np. w wyniku urazu, co może prowadzić do rozwinięcia się wstrząsu hipowolemicznego
9.hipotonii, np. wywołanej urazem
10.hiperglikemii i glikozurii w przebiegu cukrzycy hipertermii, czyli przegrzania organizmu
11.wstrząsu anafilaktycznego
12.długotrwałej i intensywnej pracy fizycznej bez dostarczenia organizmowi odpowiedniej ilości wody na pokrycie strat w wyniku pocenia, dotyczy szczególnie pracy w gorącym i/lub wilgotnym otoczeniu.
Aby zapobiec odwodnieniu u sportowca podczas wysiłku fizycznego należy:sportowcy spożywają różne ilości napojów i dlatego też powinni być nakłaniani do monitorowania ilości wypijanych płynów. Zapewni to uzupełnienie płynów ilości równoważącej ich utratę.Ograniczenia nakładane przez poszczególne dyscypliny sportu, rola sportowców grze i jego zadania dyktują strategię procesu nawadniania, której podstawą jest indywidualizacja zapotrzebowania i dostępność napojów. Spożywać odpowiednie ilości płynów przed wysiłkiem, podczas jego trwania i po zakończeniu wysiłku fizycznego.Przed wysiłkiem wypij około 500-600 ml na dwie godziny przed wysiłkiem. Spożywaj dodatkowo około 250 (200 do 300) ml płynów po rozgrzewce (10-15 min przed głównym wysiłkiem).
Podczas wysiłku spożywaj około 800 do 1200 ml w ciągu każdej godziny gry (od około 200 do 300 ml w ciągu każdych 10 do 15 minut gry).
Opracuj strategię nawodnienia, której podstawą jest spożywanie napojów zależnie od własnego zapotrzebowania (patrz wyżej). Monitoruj proces nawadniania według planu odpowiedniego dla danej dyscypliny sportu.Po wysiłku należy nakłaniać sportowców do uzupełnienia płynów ustrojowych (utraconych głównie
z potem i moczem) w czasie 2h po zakończeniu wysiłku poprzez spożycie około 1300 do 1500 ml na kg utraconej z potem masy ciała, co znacznie przyśpieszy proces restytucji powysiłkowej.
Wybór napoju:
należy zapewnić optymalne nawodnienie (woda, węglowodany, elektrolity) przed wysiłkiem fizycznym, podczas wysiłku i po jego zakończeniu. Najlepszym rozwiązaniem jest spożywanie napojów zawierających w 100 ml około 30-70 mg sodu i 6-7 g węglowodanów.
Podczas wysiłku w piłce nożnej najlepiej uzupełniać elektrolity i wodę, aby po wysiłku organizm pracował na optymalnym poziomie. Związki, które tracimy z organizmu podczas pocenia to np. sód, potas, magnez, żelazo. Utrata potu uzależniona jest od środowiska, warunków i intensywności. Człowiek nie trenujący zawodowo podczas wysiłku fizycznego traci od 1-1,15 l/godzinę zaś u biegaczy czy kolarzy kształtuje się to w granicach 3,5l/godzinę; intensywność pocenia się u piłkarzy to 600-2600 ml/godzinę do 3,9l/godzinę. Ubytek sodu decyduje o utrzymaniu zdolności wysiłkowych takich jak wytrzymałość itp. Jednym ze związków o ciekawym działaniu jest tauryna, która działa pobudzająco na organizm. Najlepszym nośnikiem energii jest woda lecz w swoim składzie nie ma substancji energetycznych.
Ubytek płynów ustrojowych rzędu 2 litrów u zawodników po meczu piłki nożnej trwającym 90 minut i odbywającym się w temperaturze 10 stopni powoduje odwodnienie powyżej 3 % masy ciała co prowadzi do załamania układu krążenia i niedokrwienia narządów wewnętrznych pracujących mięśni i mózgu. Bardzo szybki rozwój hipertermii.
