Straszenie jest dla dorosłych jednym z narzędzi manipulowania dziećmi. Przykłady: oddam cię do domu dziecka, odejdę, zostawię cię, przyjdzie Baba Jaga, policjant, pan cię weźmie. Nie będziesz jadł - nie urośniesz, nie będziesz mył zębów, to ci powypadają... Przyznaj się - sama dopisałabyś długą listę.
Dzieci traktują to poważnie. Boją się, że ktoś naprawdę może je zabrać, zamknąć w ciemnej komórce, a nawet pożreć. Boją się, że mama naprawdę je zostawi, odda albo przestanie kochać jeśli nie spełnią jej oczekiwań.
Jedna z mam poprosiła sąsiadkę o popilnowanie dziecka w formie „rzuć na niego okiem, zaraz wracam”, a dziecko cały czas chodziło i patrzyło, kiedy ta pani będzie okiem w niego rzucała.
Dziś odchodzi się od pojęcia stres na rzecz określenia stan lękowy. Zdecydowanie sądzę, że tak jest zasadniej, prawdziwiej i w końcu bez owijania w bawełnę, że stres to po prostu lęk.
Używane pojęcie lęku różni się od pojęcia strachu. Strach jest emocją wrodzoną, która pojawia się jako reakcja na bodźce zagrażające, dotyczące konkretnych sytuacji. Jako ludzie boimy się ognia, wysokości, hałasu.
Lęk jest natomiast procesem wewnętrznym, niezwiązanym z bezpośrednim zagrożeniem lub bólem. Sami możemy go sobie stworzyć.
Odczuwany przez dziecko lęk może przybrać formę napadów.
Niepokojące sygnały są bardzo podobne u dorosłych jak i u dzieci. Takie typowe objawy lęku lub strachu to:
- zaburzenia snu -kłopoty z zasypianiem, bezsenność, budzenie się wcześnie rano i niemożność ponownego uśnięcia
- nocne koszmary (dziecko przeżywa we śnie to, co mu się na jawie nie udało, czego się obawia).
- moczenie nocne
- odmowa jedzenia
- zmiana zachowania
- bóle brzucha
- podwyższona temperatura
- jąkanie
- drżenie
- wysoki, nerwowy śmiech, „wyrzucanie z siebie słów - jak z kałasznikowa”
- płaczliwość
- „lepkość” emocjonalna
- luki w pamięci
- przyspieszony oddech, gwałtowne ruchy gałek ocznych, rozszerzenie źrenic
- biegunka, parcie na mocz
- wzmożona potliwość
- zaczerwienienie lub bladość skóry
- częste przeziębienia
- wrzody, choroby gardła, alergie, astma, zespół jelita drażliwego, częste przeziębienia - choroby psychogenne - wegetatywna ucieczka w chorobę
- występowanie u dziecka nawyki ruchowe np. obgryzanie paznokci, ssanie palca, rogu poduszki, onanizowanie się, wyrywanie włosów
- reakcje przeciwstawne -maskowanie lęku pozorną brawurą, błaznowaniem lub powagą, niepokój ruchowy
- myślenie magiczne ,w którym ktoś lub coś może zmienić bieg wydarzeń
Czego nie wolno robić, gdy dziecko się boi?
- wyśmiewać się z jego lęków
- zawstydzać przed innymi
- zmuszać do stawiania czoła lękotwórczej sytuacji
- niecierpliwić się
- karać dziecko za to, że się boi
- uważać, że jest w tym coś złego czy nienormalnego
- mówić, że jest tchórzem, mięczakiem
- nie porównuj go do innych dzieci
Co robić? Jakimi metodami ?
- zrozumieć jego lęk
- powiedz, czego Ty się bałaś w dzieciństwie i że każdy się czegoś boi
- pozwolić pewien czas unikać tej sytuacji, zanim zacznie się je oswajać małymi krokami.
- rozmawiaj, przytul, weź na ręce, kolana. Dziecko potrzebuje poczuć się bezpiecznie
- dziecko potrzebuje, by nazwać jego uczucia, powiedz "widzę, że się boisz".
- mów spokojnie. Twoje zdenerwowanie zwiększa jego lęki, Twój spokój daje mu poczucie opieki, bezpieczeństwa
- mierzcie lęk - powiedz, żeby określiło w skali 1-10 na ile się boi. Jest to metoda subiektywna - tak również mierzy się poziom bólu (przecież nie można inaczej, bo każdy z nas ma inną wrażliwość. Porównujcie - wczoraj bałam się więcej, dziś mniej. Dziecko zyska poczucie sprawstwa i kontroli.
- można polecić dziecku zamknąć potwora w pudełku i „wysłać „ w wyobraźni w kosmos lub dać mu wymyślone narzędzie do walki., „zatrudnić supermena”... Zależy to od wieku dziecka , jak również jego i Twojej wyobraźni
- dobrze lęki oswajać poprzez bajki lub zabawę . W ten sposób łatwiej dociera do dziecka, jak czuje się ktoś, kto się boi i jak można ten strach przezwyciężyć
- narysujcie potwora, ubierzcie go w jakieś śmieszne ubrania - w ten sposób przestanie być taki straszny ( typowe NLP- można zmienić głos potwora na śmieszny, zmniejszyć go, zrobić czarno- białym, postawić na linii czasu za nami...)
- przypomnij dziecku sytuacje, w których było dzielne i pokonało swój strach
- pozwól przez jakiś czas na unikanie sytuacji budzącej lęk a następnie powoli pomagać oswajać się z nią
