Zadławieniem określamy stan, w którym dochodzi do niewydolności oddechowej człowieka spowodowanej obecnością ciała obcego w drogach oddechowych. Opisywany stan może przytrafić się zarówno osobom dorosłym jak i dzieciom w każdym wieku. Najczęstszą jego przyczynę stanowi fragment spożywanego pokarmu, u dzieci dodatkowo zadławienie mogą spowodować wszelkiego rodzaju małe zabawki oraz inne przedmioty, które znalazły się w zasięgu ręki malucha.
Objawy zadławienia są charakterystyczne i można je bardzo łatwo rozpoznać. U osoby dławiącej się dochodzi do utrudnienia oddychania a w cięższym stadium do całkowitego zatrzymania oddechu. Ze względu na ciężkość stanu poszkodowanego stan zadławienia dobrze jest podzielić na dwie grupy, na podstawie których w dalszej części przedstawiona zostanie pierwsza pomoc.
Objawy niedrożności dróg oddechowych częściowej – zadławienie lekkie:
• obecność oddechu u poszkodowanego,
• silny kaszel,
• na zadane pytanie np. "zadławiłeś się?" poszkodowany jest w stanie odpowiedzieć.
Objawy niedrożności dróg oddechowych całkowitej – zadławienie ciężkie:
• poszkodowany nie jest w stanie odpowiedzieć na zadawane pytania,
• niemożność kaszlenia,
• ciężkie świsty oddechowe, później ich brak,
• zatrzymanie oddechu,
• utrata przytomności.
Odruchowym działaniem prawie każdego świadka zadławienia jest natychmiastowe uderzanie poszkodowanego w plecy. Działanie takie rzeczywiście może skutecznie pomóc jednakże nie jest wskazane w pierwszej fazie zadławienia – lekkiej.
Pierwsza pomoc w zadławieniu lekkim powinna sprowadzić się jedynie do zachęcania człowieka poszkodowanego do silnych prób odkrztuszenia ciała obcego. Tak więc w momencie gdy poszkodowany kaszle, nie należy go uderzać ani klepać a jedynie zachęcać do dalszych prób wykrztuszenia. Kaszel jest naturalnym odruchem obronnym organizmu człowieka w przypadku obecności ciała obcego w drogach oddechowych, dlatego też nie powinno się zaburzać tej funkcji organizmu.
Konieczność wprowadzenia odpowiednich działań ratujących życie pojawia się w momencie, w którym kaszel u poszkodowanego zanika. Oznacza to, iż zadławienie przeszło w fazę ciężką i poszkodowany nie ma już więcej sił na samoobronę.
W takim przypadku należy stanąć za poszkodowanym i delikatnie przechylić go do przodu. Następnie należy uderzyć dłonią do 5 razy pomiędzy łopatki poszkodowanego ruchem "wybijającym" (nie "wklepującym"). W razie niepowodzenia czynności kolejnym etapem pierwszej pomocy jest wykonanie do 5 uciśnięć nadbrzusza (dawniej określane manewrem Heimlicha). W tym celu pięść jednej ręki należy przyłożyć pomiędzy mostkiem a pępkiem poszkodowanego i uchwycić ją drugą ręką. Następnie ruchem skierowanym ku sobie i górze należy ucisnąć nadbrzusze poszkodowanego i czynność powtórzyć w razie potrzeby maksymalnie pięć razy. Jeśli ciała obcego powyższymi czynnościami nie udało się usunąć z dróg oddechowych poszkodowanego, należy wykonywać naprzemienne uderzenia i uciśnięcia aż do skutku bądź też utraty przytomności chorego. W drugiej z powyższych sytuacji, gdy dławiący człowiek traci świadomość, oddech i osuwa się na ziemię, niezbędne jest natychmiastowe rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
W trakcie wykonywania powyższych czynności ratowniczych w zadławieniu nie można oczywiście zapomnieć o poinformowaniu służb ratowniczych o zaistniałej sytuacji. Każdy poszkodowany po ciężkiej niedrożności dróg oddechowych (zwłaszcza dziecko) powinien zostać przewieziony do szpitala w celu przeprowadzenia badania lekarskiego oraz obserwacji.
