Każda praca badawcza powinna zawierać rozdział metodologiczny. Dowodzi on wiedzy studenta piszącego pracę, a także umożliwia dokładne określenie tego czym chcemy się zająć, jakie zjawisko przebadać, w jakim celu, z wykorzystaniem jakich narzędzi, jakie hipotezy chcemy zweryfikować. Nie jest ważne czy wspominałeś o tym wcześniej, np. we wstępie. W rozdziale metodologicznym możesz to powtórzyć i dodatkowo rozbudować. Rozdział metodologiczny pisze się z punktu widzenia osoby, która już przeprowadziła badanie.
Gdzie umieścić rozdział metodologiczny
Pracę magisterską można podzielić na dwie części: część teoretyczną i część empiryczną. Niekoniecznie musi się to odbywać w sensie fizycznym, czyli w ten sposób, że napiszemy „Część I", „Część II". Wystarczy, że na przykład podzielimy pracę magisterską w ten sposób: w rozdziale I - teoria, w rozdziale II - podstawy metodologiczne, rozdział III - analiza materiału.
W pierwszej części przedstawia się teorię dotyczącą danego zjawiska, które chcemy przebadać, czyli to co napisano do tej pory na ten temat. Można również, np. odnieść się do paradygmatu, przytoczyć jakieś akty prawne (chyba, że to właśnie one stanowią przedmiot badania) itp.
Natomiast część drugą, empiryczną (badawczą) zaczynamy od rozdziału metodologicznego. Następnie, w kolejnych rozdziałach opisujemy zgromadzony materiał. Co ciekawe zgromadzony materiał można podzielić na kilka sposobów, np. pod względem problemowym, według hipotez, albo według metod, zależy to w znacznej mierze od promotora i jego wymagań.
W rozdziale metodologicznym powinny zostać określone:
1. przedmiot i cel badań,
2. problem (problemy) badawczy,
3. hipotezy, zmienne, wskaźniki,
4. metody badawcze, techniki i narzędzia badawcze,
5. organizacja, obszar badań.
1. Przedmiot i cel badań
Przedmiot badania to inaczej to, co chcemy badać. Przedmiotem badania może być, np. grupa studentów działających w kole naukowym, czy też środowisko górników, itp. Natomiast celem badawczym jest to, co mamy zamiar osiągnąć przez realizację naszych badań.
Można to ująć na przykład tak: „Przedmiotem badania jest mówiąc najogólniej środowisko pracowników administracji średniego szczebla w spółce KGHM. Celem natomiast poznanianie tego środowiska, w celu zdiagnozowania źródeł oporu wobec zmian wprowadzonych w organizacji. Badanie ma odpowiedzieć na następujące pytania:...".
2. Problem (problemy) badawczy
Problem badawczym może być praktycznie wszystko. Jest on na ogół (ale nie zawsze) sformułowany jako pytanie, odnoszące się do sedna naszej pracy magisterskiej, np. „jakie są przyczyny...?", „dlaczego miało miejsce...?", „czy zjawisko... jest powiązane z...?". Obok problemu głównego mogą zostać określone problemy szczegółowe, które stanowią jego rozwinięcie.
Dobrze jest jeśli nasz problem badawczy pokrywa się z problemem społecznym. Przez problem społeczny należy rozumieć zjawisko uznawane za niepożądane, które spotyka się z krytyczną oceną znacznej liczby ludzi, a ponadto wydaje im się ono możliwe do przezwyciężenia przez zbiorowe działanie (por. Sztumski 2005: 43).
3. Hipotezy, zmienne, wskaźniki
Hipoteza badawcza jest to propozycja odpowiedzi na zadane pytanie, wynikające z problemu badawczego, jest propozycją twierdzenia naukowego. Musi być sprawdzalna. Wyraża się ją w postaci związku pomiędzy zmienną zależną, a zmienną niezależną.
Najprostszym sposobem sformułowania hipotez jest wyprowadzenie ich z przyjętej teorii. Badanie będzie wtedy prowadziło do jej potwierdzenia, bądź falsyfikacji. Najczęściej występuje jedna hipoteza główna i wynikające z niej hipotezy szczegółowe. Jest to związane z problemem badawczym.
Hipoteza może mieć postać, np.
Jeśli zajdzie a, to zajdzie b.
W powyższym przykładzie "a" będzie zmienną niezależną, a "b" zmienną zależną (zależy od wystąpienia "a", to właśnie ją chcemy wyjaśnić).
Zmienne mogą przyjmować różne wartości, np. dla zmiennej płeć będzie to: kobieta i mężczyzna, dla zmiennej poglądy polityczne: prawicowe, lewicowe, centrowe. To właśnie te wartości tworzą wskaźniki.
4. Metody badawcze, techniki i narzędzia badawcze
Należy określić jakich metod, technik i narzędzi badawczych zamierzamy użyć. Metoda to odpowiedz na pytanie jak rozwiązać dany problem, natomiast technika to sposób zbierania danych. Narzędziami badawczymi mogą być np. kwestionariusz ankiety, dyktafon, kamera itp. Poniżej znajduje się fragment takiego podrozdziału:
„W następnej kolejności odbyła się obserwacja uczestnicząca jawna w firmie XXX. Obserwacja uczestnicząca jawna, jest to metoda zbierania danych, w której badacz staje się członkiem grupy, którą chce badać i nie ukrywa, w jakim celu przybył do grupy (por. Frankfort-Nachmias 2001: 300-303). Obserwację przeprowadzono w celu zdiagnozowania podstawowych problemów firmy, atmosfery społecznej i nastrojów w dobie zmian, jakie rozgrywają się w firmie, a jakie mogą mieć wpływ na sytuację oporu. Obserwacja trwała 5 dni i umożliwiła poznanie środowiska XXX, zarówno od strony administracyjnej, jak również pracowniczej.
Całość badania zamknął wywiad fokusowy, czyli spotkanie kilku osób w celu przeprowadzenia moderowanej dyskusji na pewien temat. Stwarza on możliwość przeprowadzenia badań w bezpośrednim kontakcie z osobami, które chcemy zrozumieć (por. Babbie 2007: 330-331). Wywiad został przeprowadzony z (...)".
5. Organizacja, obszar badań
W dobrym tonie jest napisać parę słów na temat obszaru badań, tego gdzie, kiedy i w jaki sposób zostały przeprowadzone. Należy zawrzeć informację jakiej grupy dotyczyły badania, jej składu i liczebności, w jakich warunkach badanie było prowadzone.
Każdy z wymienionych wyżej podpunktów może stanowić oddzielny podrozdział naszego rozdziału metodologicznego. Pomimo wymogu proporcjonalności rozdziałów i podrozdziałów, rozdział metodologiczny można z tego wykluczyć. Trudno jest pisać o czymś co jest celem badawczym przez np. cztery strony. W tym wypadku wystarczy nawet i pół.
Zob. podobne:
Konspekt pracy magisterskiej
Projekt badań (etapy)
BIBLIOGRAFIA
1. Babbie, E. 2007. Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
2. Churchill, G. A. 2002. Badania marketingowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
3. Kaszyńska, A. 2008. Jak napisać, przepisać i z sukcesem obronić pracę dyplomową lub magisterską? Gliwice: Wydawnictwo Złote Myśli.
4. Sztumski, J. 2005. Wstęp do metod i technik badań społecznych. Katowice : "Śląsk" Wydawnictwo Naukowe.
5. Węglińska, M. 2005. Jak pisać pracę magisterską?. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
6. Zenderowski, R. Technika pisania prac magisterskich. Warszawa: CeDeWu.
